VU Magazine 1975 - pagina 78

technisch en wetenschappelijk kader dat de bolsjewisten konden 'erve«'vanhettsarisme. Tot die 'erfenis' behoorde ook het feit, dat men in Rusland eigenlijk sinds de dagen van Peter de Grote gewend was aan een zeer actieve rol die de overheid speelde in het economisch proces. Voor een deel kon uit die traditie worden verklaard, dat weinig tegenstand rees tegen de onder Stalin van bovenaf opgelegde en uitgevoerde 'industrialisatieideologie'. 'Deze ideologie', zo was in het proefschrift te lezen, 'is ongetwijfeld een belangrijke factor geweest, waardoor men alle obstakels die de weg naar de industriële maatschappij blokkeerden, kon en wou opruimen. Zonder een dergelijk geloof in de noodzaak en de rechtvaardiging van de industrialisatie kan men zich moeilijk voorstellen dat de SowjetUnie datgene tot stand had kunnen brengen wat in de laatste 45 jaar is opgebouwd aan industriële capaciteit. Voor een verklaring van het succes van de economische ontwikkeling in de Sowjet-Unie moet men bedenken, dat de vastbesloten wil van een kleine groep leiders een uiterst belangrijke rol heeft gespeeld om dit achtergebleven land tot industriële ontwikkeling te brengen, ongeacht hoe de bevolking erover dacht'. Wanneer, zoals dat in de Sowjet-Unie het geval bleek, grote bevolkingsgroepen er anders over bleken te denken, dan ging 'dezweep erover','zoais dr. Knigge hettegen VU-magazine uitdrukte. In het proefschrift stond het wat wetenschappelijker: 'Dwang en geweld (is) ook een integraal onderdeel van het Stalin-stelsel en direct verbonden met de gedwongen industriële ontwikkeling, zoals die in de Sowjet-Unie heeft plaatsgevonden. Het systeem van de gedwongen leveringen (de 'vijftig zakken voor de staat', red.) bijvoorbeeld, had niet plaats kunnen vinden onder een ander politiek systeem'. Een ontwikkelingsland, dat het Sowjet-model zou willen volgen, zou naar de mening van de heer Knigge moeilijk om het gebruik van geweld heen kunnen. 'Het is niet aannemelijk dat men in de ontwikkelingslanden zonder . Stalin (links) en Lenin .

32

dwang de investeringsfondsen zou kunnen ver- jes - weghalen. Want wat aan hulp binnenkrijgen die nodig zijn voor een economische komt, behoeft niet uit de landbouw te worden ontwikkeling die qua richting en tempo doet geperst. Ook zou denkbaar zijn, dat consumpdenken aan die der Sowjet-Unie'. Tot VU-ma- tiegoederen die via hulpverlening zo 'n land bingazine: 'Een rol speelt ook, of men in de ont- nenkomen, aan de boeren ten goede komen'. wikkelingslanden iets nastreeft dat aanslaat bij de bevolking. Als je een industrialisatie- Mobilisatievermogen strategie wilt volgen die niet aanspreekt bij de De heer Knigge - zoveel zal intussen duidebevolking en je wilt toch je zin doorzetten, dan lijk zijn - kan de economische ontwikkelinverval je gauw tot dwang. De Sowjet-bevolking gen die de Sowjet-Unie tot tweede industriële voelde duidelijk niet voor het kolchoz-systeem grootmacht maakte, om tal van redenen niet en toen na een periode van dwang, een 'vrijwil- zonder meer aanbevelen als model voor de lige basis' als richtlijn afkwam, stroomden ze ontwikkelingslanden. Tussen de opsomming leeg. Men moest de dwang voortzetten. 'Het van factoren die het 'waarom niet' aangaven, lijkt me, dat daarbij de ethische vraag rijst, of trof VU-magazine als positieve factor aan: het dat geoorloofd is.' mobilisatievermogen. Dat wil zeggen: het vermogen om alle beschikbare hulpbronnen in korte tijd te richten op bepaalde concrete Scherpe kanten doelen of knelpunten. De heer Knigge zag De hulp die door de rijke landen wordt gegeven aan de ontwikkehngslanden, zou voor in dit vermogen zelfs de verklaring waarom de boeren in die landen, naar de mening van de westelijke markteconomieën in oorlogsde heer Knigge, wel eens een bijzonder bij- tijd vaak overgaan op een economisch stelsel effect kunnen hebben. Natuurlijk kan die dat 'zeer verwant' is aan dat van de Sowjethulp niet in de plaats komen van een ontwik- Unie. In het proefschrift werd aan het mobikelingspolitiek die in de landen zelf moet lisatievermogen een beschouwing vastgeworden gevoerd, maar wel zou de hulp ertoe knoopt met betrekking tot de ontwikkelingskunnen bijdragen de scherpste kanten van landen. Daarin werd gesteld, dat een vrije het ontwikkelingsproces te verzachten. 'De markteconomie over het algemeen weinig gehulpverlening door de rijke landen moet ge- schikt is om snelle structurele veranderingen zien worden als een middel om een herhaling tot stand te brengen, omdat daarin de priorivan het stalinisme te voorkomen'. Gevraagd teiten van de bestaande maatschappij tot uiom een nadere toelichting op die stelling zei ting komen. De particuliere investeerder in de heer Knigge: 'Stel voor, dat een ontwikke- een vrije markteconomie, let slechts op de lingsland in zo kort mogelijke tijd wil industria- winst die ieder project afzonderlijk hem opliseren en bereid is dat kwaadschiks door te levert en hij laat de invloed ervan op de rest zetten als het goedschiks niet gaat. Dan heeft van de economie buiten beschouwing. Vaak men daarvoor investeringsfondsen nodig. In ook zijn de investeringen die moeten worden de ontwikkelingslanden zullen die moeten wor- gedaan te omvangrijk voor een particulier. den opgebracht door de boeren, want daaruit 'Er is dan ook naar onze mening geen twijfel bestaat het grootste deel van de bevolking. Dat mogelijk, dat de overheid in de ontwikkelingsbetekent, dat men aan de boeren een stuk van landen een belangrijke rol moet vervullen om hun produktie zal moeten onttrekken, zonder de economische ontwikkeling te realiseren', aldat daar iets tegenover staat. Het is niet waar- dus het proefschrift. Het vervolgde: 'Ook op schijnlijk dat de boeren gecharmeerd zullen een ander terrein valt er een soortgelijk verschil zijn van een dergelijk beleid: ze zullen moeten te constateren tussen een systeem van onderworden gedwongen. Hulp kan in zo'n situatie nemingsgewijze produktie en de imperatieve de scherpe kantjes - ook niet méér dan de kant- centrale planning. Vele bedrijven in de Sowjet-Unie bezaten (en bezitten nog) een veel te omvangrijke personeelsbezetting. Voor een particulier bedrijf betekent dit een verliespost en het overtollige personeel zal zo snel mogelijk worden afgestoten. Men kan echter niet zo zonder meer stellen, dat dit ook voor de Sowjet-Unie een verliespost is geweest in het verleden. Het geeft immers tegelijk de mogelijkheid tot een training 'on the job', waardoor de overheid fondsen bespaarde die anders nodig zouden zijn geweest om de ongeletterde en ongeoefende boeren op een andere wijze op te leiden tot gedisciplineerde en voor hun taak geschikte arbeidskrachten. Het Sowjet-stelsel en de Sowjet-politiek kunnen overigens over het algemeen geprezen worden voor de pogingen op het gebied van onderwijs. Steeds heeft het Sowjet-regime het grote belang van onderwijs voor de economische ontwikkeling ingezien'.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen