VU Magazine 1975 - pagina 158

kogel op de witte sneeuwvelden van Rusland.' De laatste opmerking (tijdens de slag om Stalingrad) kan getuigen van besef welk gevaar dreigde. Militaire dienstplicht! Voedsel aan dit vermoeden van prof. Waterink had wellicht Musserts rede gegeven, die deze enkele dagen eerder in Arnhem had gehouden. Uit het Standaardverslag (1 dec. '42): 'Nederland zal als Nederlandse staat deel uitmaken van den Germaansen statenbond. Wat algemeen Germaans is, zal centraal worden geregeld. Wat Nederland is, zal door den leider van den Nederlandsen staat geregeld worden. Mussert wees erop, dat vele grondslagen voor onze welvaart zijn weggevallen en dat nieuwe wegen moeten worden ingeslagen, in Oost-Europa en ook in Afrika. Wij denken daarbij allereerst aan Zuid-Afrika, waarover de laatste jaren zo weinig mogelijk werd gesproken, om Engeland niet onwelgevallig te zijn, hoewel het daar 26.000 vrouwen en kinderen heeft uitgemoord' (gedoeld werd op de concentratiekampen in de Boerenoorlog, red. VU-m.)

, Wij zijn een Westers volk in West-Europa. Het zal eens zoo moeten zijn, dat wij het zijn die de versterkingen langs de kust aanleggen en dat onze soldaten daar staan om ze te bewaken, waarbij dan het opperkommando van Europa weet, dat het geen grote of kleine Darlannen zijn, maar Europeanen, waarop men staat zal kunnen maken. Dat is het, wat ik wil bereiken, aldus tvlussert, dat het Nederlandse volk als geheel mee gaat doen aan dezen oorlog. (Toejuichingen).' Top-NSB-ers als Van Geelkerken en Huygen hadden eind november publiekelijk gepleit voor het inzetten aan het Oostfront van meer mannen dan de vrijwilligers. Drie dagen na prof. Waterinks toespraak tot VUstudenten blijkt uit redevoeringen van Seyss Inquart en Mussert bij het elfjarig bestaan van de NSB, dat deze partij 'verantwoordelijk betrokken' zal worden bij 'het bestuur van dit land'. En ook zegt hij nog weer eens 'dat wij soldaten zullen moeten hebben.' Hoe moet dit worden verstaan? Is het een proefballonnetje van Mussert (en misschien Seyss Inquart?) om eens te kijken hoe het Nederlandse volk erop reageert? Gerbrandy in Londen geeft blijk te beseffen waar het heen kan gaan. In 'n radiotoespraak zinspeelt hij op 'de mogelijkheid van de vorming van een landverradersregering.'

Henk de Jong (later kerkjournalist in Utrecht, in 1973 overleden) schrijft 16 december in z'n dagboek: 'Zondag kreeg ir. Mussert enige volmachten van dr. Seyss Inquart waardoor hij enigszins de 'wettige' regering van Nederland zou wezen. Hoewel dit officieel niets om het lijf heeft, kan Mussert ons nog kwade dingen doen en het eerste waaraan we denken is wel dat hij de Nederlandse jongeren zou kunnen oproepen om dienst te nemen in het Duitse leger. Intussen is het met de universiteiten ook mis. Naar men zegt, werden de lijsten der studenten opgevraagd, hetgeen door de Vrije Universiteit werd geweigerd, welke toen is gesloten.' De laatste notitie geeft aan hoe de vervroegde Kerstvakantie werd uitgelegd in het zich snel verspreidende gerucht. Helaas bleef de VU, evenals andere universiteiten niet gesloten, omdat men - mondelinge - verzekeringen van secretaris-generaal Van Dam geloofde dat de dreigende tewerkstelling van studenten in Duitsland van de baan was. Niet iedereen vertrouwde het. Een aantal studenten kwam na de kerstdagen niet terug of dook alvast onder. Dat bleek verstandig. Rector-magnificus prof. dr. D. Nauta in de (besloten) senaatsvergadering 22 september 1943: 'Aan de morgen van zaterdag 6 februari werd door de Sicherheitspolizei onverhoeds een inval gedaan in onze gebouwen aan de Keizersgracht, De Lairessestraat en Vossiusstraat. Hetzelfde gebeurde ongeveer tegelijkertijd bij de Universiteit van Amsterdam, en eveneens te Utrecht, te Delft en te Wageningen, maar zonderling genoeg niet bij de overige academische instellingen in ons land. Honderden studenten werden zonder respijt uit collegezalen en practica weggevoerd om vervolgens naar het kamp Vught getransporteerd te worden. Ook studenten, die toevalligerwijs zich in de gebouwen ophielden of die de bibliotheek bezochten, ontkwamen, voorzover het hun niet gelukte zich schuil te houden of tijdig te verdwijnen, aan dat lot niet. Van onze studenten viel een zeventigtal in handen der Sicherheitspolizei. Enkelen hunner werden echter, bij een kort oponthoud in het gebouw aan de Euterpestraat, weer spoedig ontslagen. Dat de buit niet groter is geweest, is wel hieraan te danken, dat deze lieden er geen kennis van hebben gedragen, dat de zaterdag voor hen niet het meest gunstige tijdstip was om een dergelijke inval te doen.' De laatste veronderstelling gaat voorbij aan de directe aanleiding tot de razzia. Wat de overvallen universiteiten die zaterdag nog niet wisten, was dat de avond tevoren (vrijdag) een moordaanslag was gepleegd op de zgn. commandant van het Vrijwilligerslegioen generaal Seyffardt. Hij leefde nog toen de razzia's werden uitgevoerd en hij had vrijdagsavonds gezegd dat de twee mannen aan z'n deur naar zijn indruk studenten waren. Nog dezelfde avond overlegde Rauter telefonisch met Himmler. Na overleg met Seyss Inquart hoogstwaarschijnlijk besloot Rauter de volgende ochtend meteen razzia's te laten uitvoeren op de universiteiten in het westen van het land, naar hij Himmler telegrafisch 6 febr. berichtte: 'met het doel mogelijk veel studenten uit reactionnaire kringen gevangen te nemen'. De Vrije Universiteit besluit diezelfde zaterdag nog het universitair bedrijf stop te zetten, 's Zondags valt eenzelfde besluit bij de Universiteit van Amsterdam.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen