VU Magazine 1975 - pagina 326

1 ^ magazine 16

Dr. Roelf Haan:

Tussen eelt en kwetsbaarheid Door VU-magazine gevraagd een maandelijkse bladvulling te leveren, was mijn eerste reactie dat daarvoor vele anderen in veel opzichten veel beter zouden kunnen worden gestrikt. Mijn luiheid en beperkingen vormden hierbij de belangrijkste overwegingen. Toen men vervolgens verzekerde dat h^i,,overal over" mocht gaan, sloeg me de schrik helemaal om het lijf. Een derde kwalijke eigenschap is een soms niet geheel aangepaste mate van loslippigheid; hieraan zou slechts een kwantitatieve grens worden gesteld, nl. een maximum van 1.000 woorden. Mijn sterkste excuus echter was dit: zeer binnenkort zou ik de VU verlaten (om deze te verwisselen voor een protestantse theologische faculteit in Buenos Aires, Argentinië); een vas'te verbintenis met het VU-magazine leek mij dus in letterlijke zin wat ver gezocht. Deze laatste uitvlucht werd mij echter noodlottig; hierop praatte de redactie mij geheel vast. Het zou juist de moeite waard kunnen zijn om „ van enige ajstand" te kunnen schrijven. Zo bleef de stand van zaken en de lezer zal er mee moeten leren leven. Niet alleen u, ook ik zit er mee — tussen de pakken die de vloer rondom mij bijna geheel bedekken, ter voorbereiding op bovenbedoelde verhuizing. Een volkomen desoriënterende omgeving, weinig geschikt om een verstandig woord te zeggen, dat ik u dan ook niet in het vooruitzicht gesteld heb. Ook in de toekomst zullen de woorden wel eens uit een weinig overzichtelijke verband moeten worden gerukt. Twee redenen ben ik verschuldigd te noemen, die er toe geleid hebben dat ik aan VU-magazine's uitnodiging toch wil trachten te voldoen. Van de tweede hoop ik de volgende keer iets te zeggen. De eerste is hierin gelegen dat de redactie geïnteresseerd bleek in het aanroeren van zaken die liggen op het terrein van „de economie en nog wat". Nu kan ik mijzelfbij de lezer niet presenteren als een op het aldus omschreven gebied zeer deskundige, maar wel als iemand die de — aan de VU wel meer voorgekomen — overtuiging is toegedaan, dat het in de economie altijd gaat om economie èn nog wat anders. De economische problematiek kunnen we nooit zien als een

zelfstandige, in zich zelf bestaande zaak, los van andere aspecten die de concrete werkelijkheid vertoont en los van de mensen om wie het gaat. Iemands mensbeschouwing en inzicht in de samenhang van allerlei aspecten zijn ten slotte van invloed op zijn economisch gezichtpunt. Die benaderingswijze behoort daarop altijd in discussie en voortdurend in aanbouw te zijn. Wanneer een bepaalde voorstelling van zaken wordt verabsoluteerd en op alles en iedereen van toepassing verklaard zodat men de wijsheid kennelijk in pacht wil nemen, dat wordt kritiek hinderlijk en discussie onmogelijk. Hoewel men zich beroept op een of ander,, wetenschappelijk model", steunt men uiteindelijk op een stuk ideologie, waarin voor de (mede)mens om te beginnen reeds geen plaats meer is als gesprekspartner. Maar al te vaak komt het immers voordat men bij het bepalen van wat economisch relevant is en wat niet de grens zó trekt, dat op het afgeschermde terrein de ander in ieder geval ondeskundig kan worden verklaard. Een voorbeeld is te vinden in VU-magazine van maart van dit jaar, waarin aandacht werd besteed aan het feit dat aan de medicus professor Kuiper door het dagblad De Telegraaf werd toegeroepen dat hij zich als een goed schoenmaker bij zijn leest moest houden en niet mocht oordelen over vormen ven economische organisatie waarop hij als medicus was gestoten. Nu hebben een schoenmaker en een verwarmingsmonteur het in hun vak over tamelijk verschillende dingen, maar in de economie en in de sociale geneeskunde bij voorbeeld gaat het veelal om dezelfde realiteit: dezelfde mens in dezelfde maatschappij. Economie beoefend op een wijze, om met Schumacher te spreken: ,,as ij people mattered", alsofde mens er iets mee te maken zou hebben, is oecumenisch: iedereen mag meepraten — ook al omdat zij zich niet verbergt achter wetenschappelijke ingewikkeldheid. Waar een bepaalde economische voorstelling van zaken, gekoppeld aan een bepaalde inrichting van de economie als sacraal wordt beschouwd, krijgen diegenen die daarbij belang hebben — of er om (andere)

religieuze redenen in geloven er behoeite aan om hun visie als de,,puur economische" te presenteren, die dus een,, wetenschappelijke" geldingskmchl zou bezitten. Pure economie doet zich nergens voor; deze uitdrukking alleen al is de vijand van kritisch en dus ook christelijk economisch denken, zoals ook bij voorbeeld de zgn. pure techniek, puur militaire gezichtspunten e.d., en, waardezedekeerzijde vormt van al déze,,pure terreinen" ook zuivere prediking de vijand zijn van menselijkheid en christelijk geloof. Het Woord is nu eenmaal vlees geworden en er was — zo werd bij de oprichting van de VU verklaard — geen duimbreed terrein waarop het zijn gelding niet had. Hoe dat zit, daarover moet voortdurend discussie gaande zijn; dat het zo is, dat lijkt nog altijd een calvinistische inbreng in de oecumene die volop actueel is, op verrassende wijze gedeeld door allerlei theologische denkers uit de,,Derde" Wereld. In dit verband moest ik denken aan een tweetal uitdrukkingen dat mij onlangs onder ogen respectievelijk ter ore kwam. Enerzijds verweerde en oud (christen) politicus zich in een polemiek over de westerse steun aan de apartheidseconomie, waarin bovenstaande trant van redeneren hem iets te na kwam, met de opmerking dat hij voldoende gewapend was geworden door het dank zij dit soort debatten reeds lang opgelopen eelt op zijn ziel. Anderzijds werd er in een voor NCR V's Ander Nieuws opgenomen interview voor gepleit dat wij ons, oog in oog met de westerse maatschappijproblemen, maar liever kwetsbaar moesten opstellen. Want is kritiek niet altijd allereerst zelfkritiek?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen