VU Magazine 1975 - pagina 56

hoger dan de kerk. De enige uitzondering die ik ken is de moskee die gebouwd is binnen de kloostermuren(!) van het Catharijnenklooster aan de voet van de berg Sinaï, waar Mozes de openbaring ontving. Deze moskee, die om de lieve vrede wil op deze merkwaardige plaats is neergezet, moet het in hoogte en grootte afleggen tegen de kerk waarnaast die staat. Het moet wel gezegd worden dat de discriminerende maatregelen als die t.a.v. kleding maar zelden werden opgelegd. Van tolerantie, waarom Islam vaak geprezen wordt, is vooral sprake- wanneer de situatie vergeleken wordt met die in Europa in hetzelfde tijdvak. Daartegenover steekt de islamitische wereld in de Middeleeuwen op uitzonderingen na - gunstig af Maar deze tolerantie staat allerminst gelijk met vrijheid. Men tolereerde dat een christen bleef die hij was. Hij mocht geen moslims winnen voor zijn geloof Dit heeft veel bijgedragen tot de gedwongen introvertie van de christelijke kerken in de islamitische wereld.

Nationalisme

enige 'nationale' identiteit, nu gaat zich, mede onder invloed van het westen, een nationahsme ontwikkelen waarbij de Turken zich in de eerste plaats Turk en de Arabieren Arabier voelen. Natuurlijk bestaat dit onderscheid er vanaf het begin van de verbreiding van de Islam en spelen die 'nationale' verschillen een belangrijke rol in de interne wrijvingen bijvoorbeeld tussen Arabieren en Perzen. Maar aan het eind van de negentiende en aan het begin van de twintigste eeuw ontwikkelt zich een meer nationahstische stroming in de moderne zin van het woord. De nationale identiteit gaat prevaleren boven de godsdienstige. De Arabieren gaan bijvoorbeeld in hun onafhankelijkheidsstrijd tegen de Turken hen onwaardige leden van de umma, de islamitische gemeenschap, zien, ja, zelfs als degenen die de umma bedorven hebben en de Islam alleen uiterlijk dragen en niet in hun hart.

Ambivalent Voor de minderheidsgroepen als de Joden en christenen heeft dit tot gevolg dat het 'islamitischeprincipe'v/aarop hun positie was

gefundeerd (het millet-systecm) wordt uitgehold. De Grieken maken zich los van het Ottomaanse rijk, omdat er voor hen geen plaats is in een rijk waar het Turk-zijn voorop komt te staan. De Armeniërs is een erger lot beschoren. In groten getale worden zij rond 1915, voor zover zij geen heenkomen kunnen vinden in de arabische wereld of elders, uitgemoord. Nu is dit turkse en arabische nationalisme zoals zich dat heeft ontwikkeld, een ambivalente zaak. Enerzijds is het seculier en wordt als zodanig ervaren. De moshm broeders in Egypte, de conservatieve moslimse activisten, die verantwoordelijk waren voor verschillende aanslagen op het leven van Nasser, verzetten zich tegen het seculiere nationalisme van de vroegere egyptische president. Zij zagen in zijn plaatsen van de arabische natie boven de umma (de islamitische gemeenschap) een verdediging van een onislamitische ideologie. Degene die hieraan zijn ziel verbindt, maakt zich schuldig aan shirk, polytheïsme. D.w.z. hij geeft zijn loyaliteit aan een ideologie, een loyaliteit die alleen God toekomt. Turkije wordt altijd ge-

Is de positie van de christen weliswaar niet die van een vrij, maar tweederangs burger, deze is althans binnen zekere grenzen vastgesteld en verzekerd. Hierin komt verandering sedert het einde van de vorige eeuw. In het Ottomaanse rijk bijvoorbeeld is de positie van de minderheden, de grieks-orthodoxen, de Armeniërs en de Joden, geregeld door het millet-systeem. ledere godsdienstige gemeenschap heeft zijn vastgelegde rechten, kan binnen eigen groep leven en handelen en rechtspreken volgens eigen regels. De godsdienstige leiders, zoals de patriarch, oefenen, dank zij de Ottomaanse Turken, een zeker politiek gezag over eigen gemeenschap uit. De situatie wijzigt zich langzamerhand als het nationalisme gaat groeien. Wordt eeuwenlang de gemeenschappelijke identiteit gevonden in het ottomanisme waar Arabieren en Turken toe behoren, en wordt de moslimse identiteit als elementairder gezien dan

ASSURANTIEBEDRIJF VAN DIJKEN B.V. GRONINGEN Petrus Campersingel 225 postbus 4008 telefoon kantoor: 050 - 130143*

10

ASSURANTIËN FINANCIERINGEN onafhankelijke adviseurs op het gebied van assurantiën hypotheken praktijkfinancieringen (hypotheek tot 110% en hoger) aantrekkelijke voorwaarden voor academici

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen