VU Magazine 1975 - pagina 107

Verkeerde handen Het gaat er in dit verhaal niet om, de juistheid van gegevens als die van King Hubbert na te gaan. Vast staat, dat de mensheid met volle kracht op het laatste vat olie afgaat en dat van een koerswijziging weinig valt te bespeuren (4 februari verschenen er berichten over een in te voeren minimumprijs voor olie in de V.S. Dure olie zou ontginning van andere energiebronnen stimuleren, zo luidde de redenering). Volgens prof. Uytenbogaardt waren de bedragen die werden gestoken in onderzoek naar werkelijk onuitputtelijke energiebronnen (wind, zon, eb en vloed) niet toevallig zo relatief gering. Voor niets ging de zon op. Er was, met andere woorden, weinig te verdienen aan dit hemellichaam; het was commercieel gezien, weinig interessant. De Westduitse regering mocht dan een honderd miljoen hebben gestoken in de research naar alternatieve energie, daar stonden de miljarden - in het onderzoek naar de Noordzeebodem zelfs honderden miljarden - van de oliemaatschappijen op zoek naar olie - en met het oog op de beperkte hoeveelheden daarvan, ook alvast naar erts - tegenover. Prof. Uytenbogaardt: 'Het geld is er dus kennelijk wel, maar het bevindt zich in de verkeerde handen. De oliemaatschappijen zijn zo machtig, dat ze staten in de staat vormen, die niet de belangen van het land, waarin ze opereren dienen, maar hun eigen belangen.' Hoe sterk moesten deze staten in de staat worden getaxeerd? Malcolm Caldwell, lector in de ZuidoostAziatische economische geschiedenis, schreef in een artikel over Olie en Imperialisme in Oost-Azië (1971) dat de lezer bij 'oliemaatschappij' niet moest denken aan een vergrote versie van de supermarkt op de hoek. De Standard Oil-groep, om er maar één te noemen, vertegenwoordigde een economische macht die alleen door die van de Verenigde Staten en de Sowjet-Unie werd overtroffen. Zulk een omvang, schreef Caldwell, moet voortdurend in gedachte worden gehouden. De historicus van de toekomst die op zoek gaat naar de oorzaken van onze oorlogen, zal dat niet serieus kunnen doen zonder daarbij de rol te betrekken van de grote industriële imperia. 'Wanneer we zeggen: "Soekarno's maatregelen beperkten de operaties van de Amerikaanse olieconcerns in toenemende mate", dan zeggen we iets, dat meer te maken heeft met een uitspraak als: "De Duitse keizer zat met zijn acties het Brits imperium steeds meer dwars", dan met een stelletje kruideniers, die een prijsoorlog uitvechten. Standard Oil of New Jersey is dan nog aanzienlijk machtiger ten opzichte van Indonesië, dan het Britse imperium ooit was tegenover de Duitsers.' Dat was één. Punt twee was, dat de belangen van de

Amerikaanse oliegiganten praktisch dezelfde waren als de Amerikaanse politieke belangen. Olie is het omvangrijkste Amerikaanse importprodukt; éénderde van alle buitenlandse investeringen van de V.S. gaat in de olie. 'Die investeringen zijn buitengewoon winstgevend: in 1967 bracht de Amerikaanse olie-industrie in het buitenland een som van 1,6 miljard dollar naar huis, 360 miljoen meer dan de totale kosten van de geïmporteerde olie plus het kapitaal dat uitging om de eigen olie-industrieën in het buitenland verder te ontwikkelen.' Een hoge functionaris van het ministerie van buitenlandse zaken (de directeur van het bureau voor brandstoffen en energie) vond dan ook dat het een ernstige zaak voor het land zou zijn wanneer de olie-investeringen belangrijk zouden teruglopen. Van generaal A. Lincoln, voorzitter van de presidentiële commissie voor het oliebeleid werd de volgende uitspraak geciteerd; 'We zijn voornamelijk een groot land door de aanvoer en gebruik van energie. Wanneer we de aanvoer van die energie niet meer zouden beheersen, zouden we kunnen worden als Simson wiens haar werd afgeschoren.' Caldwell had zich ten doel gesteld met zijn verhaal een antwoord te geven op de vraag of de Amerikaanse aanwezigheid in Zuidoost-Azië en in het bijzonder in Vietnam, met olie te maken had. Zijn antwoord was 'nee', wanneer met die vraag bedoeld werd dat Amerika in Vietnam vocht vanwege de hoeveelheden olie die daar in de grond zaten. Zijn antwoord was 'gedeeltelijk' wanneer met de vraag werd bedoeld dat in Vietnam de Amerikaanse oliebelangen in heel Zuidoost-Azië (met name in Indonesië) werden verdedigd. Zijn antwoord was 'ja' wanneer met olie werd bedoeld; de hoge levensstandaard in het westen; 'wanneer heel Azië "communistisch" zou worden (d.i. haar eigen lot in handen zou nemen) zou dat dan het einde van de westerse wereld betekenen? Nee, maar wel zou het de dag aanzienlijk nader brengen, waarop de bevolkingen in het westen het gerief en het comfort, waarvan ze thans genieten, moeten terugdraaien naar een veel lager niveau.' Hoe de westerse levenswijze werd verdedigd was te lezen in de rest van het artikel. Staatshoofden en/of regeringsleiders gingen als kegels tegen de grond en werden door anderen vervangen; talloze CambodJanen, Vietnamezen en Indonesiërs verloren het leven, de oliestroom nam gestaag in omvang toe.

Berusten? Het verdedigen van de 'hoge levensstandaard' in het westen, was een geheel andere uitleg voor de oorlogen in Indo-China dan het vaak gehoorde 'halt toeroepen aan het oprukkende communisme'. Hoe zat dat met de Arabische landen, die toch met de beste

17

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen