VU Magazine 1975 - pagina 192

'Was geboorte Calvijn en Bilderdijk een ras-hygiënische fout?

ngrijpen in erfelijkheid

van de samenleving wilden worden. Want bijzonderheden waarborgen, zoals ieder weet, deugdzaamheid en geluk; algemeenheden zijn een noodzakelijk geestelijk kwaad. Niet wijsgeren, maar figuurzagers en postzegelverzamelaars vormen de ruggegraat der samenleving . . . 'Het Bokanovsky-proces,' herhaalde de directeur, en de studenten onderstreepten het woord in hun opschrijf-boeken. Eén ei, één embryo, één volwassene - dat was normaal. Maar een gebokanovskyseerd ei vormt knoppen, vermenigvuldigt zich, deelt zich. Van acht tot zes-en-negentig knoppen, en elke knop ontwikkelt zich tot een volmaakt gevormd embryo en ieder embryo tot een volwassene van normale lengte. Zodat er zes-en-negentig menselijke wezens ontstaan, waar er vroeger maar één ontstond. Vooruitgang . . . Een der studenten was echter zo dwaas om te vragen waarin het voordeel bestond. 'Maar beste jongen!' De directeur draaide zich met een ruk naar hem toe. 'Begrijp je dat dan niet? Begrijp je dat heus niet?' Hij hief een hand op; zijn gelaatsuitdrukking was plechtig. 'Het Bokanovsky-proces is een der belangrijkste factoren van het maatschappelijk evenwicht!' Standaard- mannen en -vrouwen; van hetzelfde bloed. Heel een kleine fabriek gedreven door de producten van één enkel gebokanovskyseerd ei. 'Zesennegentig precies dezelfde mensen die zesennegentig precies dezelfde machines bedienen! De stem trilde bijna van geestdrift. 'Men weet nu werkelijk waar men aan toe is. Voor het eerst in de geschiedenis.' Hij haalde het planetaire devies aan. 'Gemeenschappelijkheid, Gelijkvormigheid, Gelijkmatigheid'. Al werd het boek als roman minder geslaagd geacht, kennisgenomen werd er door velen van Huxley's nachtmerrie-achtige toekomstschildering. Het boek verscheen in een tijd, waarin druk werd gepraat over 'de moderne eugenetische wetenschap', die zich tot doel stelde 'de rasverbetering van de mensen te dienen'. Prof. dr. J. Waterink wijdde daar in A.R. Staatskunde in 1931 een uitvoerig artikel aan. Hij moest er niets van hebben. Maar velen bleken 14

in die jaren gebiologeerd door mogelijkheden om het gehalte van het mensdom te verbeteren door allerlei 'minderv/aardigen' te verhinderen zich voort te planten. Daarbij werd gedacht aan 'achterlijken, zwal<zinnigen, dronl<aards, prostituee's, misdadigers en al dergelijke mensen' (Waterink), ook aan ziekelijke of lichamelijk zwakke mensen, wat dr. J. W. Noteboom in A.R. Staatkunde ontsteld deed vragen 'Waren mannen als Calvijn en Bilderdijk wegens hun zwakke lichaam uit eugenetisch oogpunt minderwaardig en was hun geboorte een ras-hygiënische fout?' Niet slechts in fascistische kringen leefden dergelijke gedachten, ook bij 'links' kwamen ze voor. Zo bepleitte een vrouwenorganisatie van de Britse Labourpartij in alle ernst blinden, doven en armen te steriliseren (VU-magazine juni '74). Eenmaal op hol werden de vreemdste zaken voor erfelijk aangezien. Waterink moest daarvan niets hebben, zoals gezegd. Hij achtte een dergelijk streven in strijd met de A.R. beginselen (al doet z'n mening wat vreemd aan dat de eugenese gediend werd door gemeenteraden, die besloten geen gehuwde vrouwen in dienst te nemen). Ais bondgenoot in de strijd tegen een waardenvrije beoefening, althans toepassing van de wetenschap werd Huxley echter niet meteen door iedereen herkend. Zo verklaart dr. J. Veldkamp hem nog in de Chr. Encyclopaedie van 1958 als volgt: 'zijn gevoel van malaise, van teleurstelling in het leven, dat voor hem nog versterkt werd door een oogziekte, die hem tijdelijk blind maakte, deed hem de geschikte spreekbuis worden voor de gefrustreerde, van het Christendom losgeslagen jeugd na de eerste wereldoorlog.' Toch zou pas jaren na de tweede wereldoorlog, in de tweede helft van de jaren vijftig de belangstelling voor Huxley's roman een enorme vlucht nemen. De tweede druk in Nederland kwam in 1956 uit onder de titel 'Heerlijke nieuwe wereld' en vorig jaar legde de uitgever al de dertiende druk op de pers. Een en ander had te maken met de enorme ontwikkeling sinds het begin van de jaren vijftig van de biowetenschappen, het ontstaan van een wetenschappelijk geschoolde massa en voorts met de groeiende scepsis, door Huxley reeds verwoord, om alles wat weten-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen