VU Magazine 1975 - pagina 55

Christenen als minderheid in islamitische wereld

De verhouding van christenen en moslims is veel in het nieuws: de positie van de moslimse arbeiders in Nederland, de botsingen tussen moslims en christenen in de Philippijnen, het niet doorgaan van de algemene vergadering van de wereldraad van kerken in Indonesië vanwege moslimse oppositie enz.

door dr. Antonie Wessels

Een en ander is aanleiding om eens na te gaan welke de positie is van de christenen in de moslimse wereld vooral daar waar de Islam het voor het zeggen heeft en christenen een kleine tot verdwijnend kleine minderheid vormen. We beginnen met een greep uit de historie, teneinde een inzicht te krijgen hoezeer het verleden zowel idealiter als realiter inwerkt op het heden.

Mohammed Mohammed, de profeet van de Islam geloofde dat zijn boodschap, zoals die is neergelegd in de Koran, in principe hetzelfde is als wat God voorheen heeft geopenbaard aan Mozes in de Tora en aan Jezus in de Injil (het evangelie). Hij heeft dan ook aanvankelijk groot respect en zelfs sympathie voor de 'mensen van het boek' nl. de joden met hun oude testament en de christenen met het nieuwe testament. Al spoedig echter ondervindt hij van joden en christenen oppositie zowel politiek als godsdienstig. Zij betwisten hem de aanspraak hetzelfde te prediken als zij geloven. Omdat de joden naast een godsdienstige ook een politieke bedreiging voor Mohammed vormen, verbant hij twee joodse stammen uit zijn stad. Medina, en likwideert een derde stam. De verhouding met de christenen wordt scherper zodra aan het eind van Mohammeds leven de eerste militaire confrontatie plaatsvindt met de Byzantijnen. De Koran geeft tenslotte de volgende regel voor de behandeling van de bezitters van vroegere openbaringen: 'Bestrijdt degenen die niet in God en de laatste dag geloven alsmede hen die niet hetzelfde voor ongeoorloofd houden wat God en zijn boodschapper verbieden. Bestrijdt die schriftbezitters die zich niet schikken naar de ware godsdienst totdat zij onderdanig de schatting betalen' (Koran Hoofdstuk 9 vers 29).

Tolerant? Na Mohammeds dood weten de Arabieren zich in korte tijd meester te maken van grote delen van het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Azië. Het moslimse rijk breidt zich uit naar het westen totdat Karel Martel in 732 hen terugslaat bij Poitiers. In dezelfde periode worden in het oosten de grenzen van India bereikt. In hele gebieden waar de christelijke kerken en de christenen een heersende politieke rol speelden, moet nu plaats worden gemaakt voor een nieuwe gods-

dienstige ideologie en 'vreemde' politieke souvereiniteit. De islamitische machthebbers vooral de Ommajad die vanuit Damascus regeren, nemen voor hun bestuur van het nieuw veroverde gebied de bestaande structuren en mensen over die zij aantreffen. Dit verklaart waarom zoveel christenen hoge posities bekleden onder de eerste kaliefen oftewel opvolgers van Mohammed in zijn politieke kwaliteit. Zo bekleedt de griekse kerkvader Johannes van Damascus en diens vader een belangrijke functie aan het hof van de kalief. Maar deze situatie verandert naarmate de moslims zelf in staat zijn deze rollen over te nemen en/of fanatieke vorsten het bewind gaan voeren. Johannes' verdwijnen van het hof wordt wel aan een dergelijke overgang toegeschreven.

Gezond verstand Aangezien énkele eeuwen lang de christenen de meerderheid blijven vormen, is de tolerante politiek van de moslimse regeringen vooral als die van 'common sense' (= gezond verstand) te zien. De legale positie van de christenen wordt geregeld op grond van de principes van Mohammmed's godsdienst. De 'mensen van het boek' nemen temidden van de andere niet-moslims een uitzonderingspositie in. Zij mogen niet gedwongen worden zich tot de Islam te bekeren. De moslims vooral vandaag aan de dag citeren graag in dit verband het Koran woord: Er is geen dwang in godsdienst. Tegen betaling van het hoofdgeld worden garanties gegeven voor henzelf, hun familie en hun goederen. Ze worden niet alleen getolereerd, maar mogen zelfs aanspraak maken op deze bescherming. Deze zogenaamde dhimmi-stutus wordt verleend aan joden en christenen. Zij zijn geen 'polytheïsten' (veel-godendom) tegen wie geweld gebruikt mag worden. Maar hoezeer ook hier politieke realiteitszin de ideologie bepalen, blijkt uit het feit dat de Hin-

does in India die de grote meerderheid vormden van het rijk der Moghuls en dat zouden blijven doen, onder de categorie van de 'mensen van het boek' konden vallen, hoewel zij strikt gesproken naar moslimse maatstaf polytheïsten zijn. Enkele meer fanatieke moslimse vorsten in India treden echter wel fel op tegen het 'po/yr/jewwe'van de Hindoes, vernietigen hun tempels. Aurangzeb, een van de Moghul vorsten, laat in het hart van de heilige Hindu-stad, Benares, een tempel met de grond gelijk maken en bouwt er een moskee voor in de plaats.

Ontduiking Van het betalen van het hoofdgeld worden vrouwen, armen, kinderen, blinden, kreupelen en oude mensen vrijgesteld. Wanneer monniken en kloosters arm waren hoefden zij evenmin te betalen. In Egypte staan de christenen, de Kopten, sinds de Romeinse tijd bekend als meesters in het ontduiken van belasting. De manieren daarvoor zijn hetzij het woondistrict te verlaten of het klooster in te gaan! Een derde manier van belastingontduiking is: bekering tot de Islam. Aangezien deze belasting een belangrijke bron van inkomsten is voor de moslimse schatkist zijn er perioden geweest dat om die reden bekering werd verboden! Het laat zich verstaan dat deze economische druk een van de redenen is geworden voor vele overgangen tot de Islam. Worden de christenen (evenals de joden) door deze belastingmaatregelen al in een positie van tweede-rangs burgers geplaatst daarnaast zijn er discriminerende maatregelen betreffende kleding die tot de vroegste tijden teruggaan: geel voor de joden, blauw voor de christenen. Nieuwe kerkgebouwen mogen niet worden gebouwd, alleen bestaande vernieuwd en kerktorens mogen niet hoger zijn dan minaretten. Het is opvallend hoe in een land als Egypte vaak naast een kerk een moskee verrijst, steeds groter en 9

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen