VU Magazine 1975 - pagina 277

magazine zou weten hoe men zijn vrije tijd zou moeten besteden zou er een relatief grote kans bestaan op crimineel gedrag. De school zou de voorbereiding op het latere leven moeten uitbreiden met een opleiding-vije-tijdsbesteding. Want: veel van ons later gedrag is het resultaat van voorafgaande leerprocessen en belangstelling voor spel, sport, creatieve bezigheden, hobbies zou op tijd moeten worden gewekt. 'De bittere ervaring van vele jeugdwerkers is,' aldus prof Jongman, 'dat er aan de belangstelling van jonge adolescenten weinig meer te sleutelen valt. (. . .) Geen wonder, wanneer in de gehele periode daarvoor systematisch het kweken van belangstelling - waarvoor dan ook - verwaarloosd is.' En: 'Het wordt tijd de vrije-tijdsopleiding te institutionaliseren.' Het zou natuurlijk niet bij zulke lessen in vrije-tijdsbesteding moeten blijven. Belangrijker vond prof Jongman dat de jongeren tegelijk, of liefst nog eerder zouden worden gepolitiseerd. Hij legde uit waarom. 'Steeds weer valt bij onderzoek onder criminele ongeschoolde jongeren op dat zij 'nergens bijhoren'. Zij zijn geen lid van organisaties, verenigingen en dergelijke, hebben geen politieke belangstelling, weten niets of weinig van de problemen van de

eigen en de ruimere gemeenschap. Dit alles gaat gepaard met een diep gevoel van machteloosheid. Je hebt toch geen invloed op de dingen, je bent niet meer dan een speelbal.'

Machteloos 'Dat fatalisme getuigt van grote werkelijkheidszin en is het gevolg van reële gevoelens van machteloosheid. Zij hebben immers daadwerkelijk geen invloed op het eigen levenslot, dat leren zij al heel jong. A l zeer vroeg komen zij op scholen, die bij hun cultuur niet passen en waar zij al snel leren de 'falers' te zijn. Verlaten zij die voor hen wereldvreemde opleiding zo snel mogelijk, dan ontdekken ze in arbeidssituaties te komen die hun machteloosheid nog eens onderstrepen. Geen zeggenschap, geen inspraak, geen leuk werk. Hoe je je moet verzetten tegen een dergelijke onmenselijke maatschappij dat is nooit geleerd. Integendeel: gehoorzaamheid aan de autoriteiten is nog steeds troef en als je faalt - zo wordt hun voorgehouden - is dat je eigen schuld. Edison werd toch ook miljonair?' Een van de wezenlijke taken van de school zou het overwinnen van machteloosheidsgevoelens moeten zijn. Maar hoe doe je zoiets? Prof Jongman kon geen volledig uitgewerkt programma aanbieden. Wel leek hem duidelijk dat al vroeg zou moeten worden begonnen met zaken als politieke vor-

ming en maatschappij-bewustzijn. Vragen als: hoe leer ik mij legaal verzetten tegen ouders, onderwijzers, besturen, overheidslichamen en andere gezagsdragers zouden centraal moeten staan. 'De twijfel aan het tot nu toe steeds te vanzelfsprekend gelijk van het gezag dat de ongelijkheid in stand houdt kan niet vroeg genoeg worden gewekt. Gevoelens van machteloosheid en de daaraan gekoppelde frustraties die zo vaak tot criminaliteit leiden, kunnen slechts overwonnen worden door het geloof in eigen macht terug te geven. Waar het voor de ongeschoolde jongeren dan vooral om gaat is: hoe kan ik de maatschappij die mij zo belemmert in mijn persoonlijke ontplooiing 'terugslaan', zodat ik niet hoef af te reageren op de individuele ander in mijn vrije tijd?' 'Terugslaan' was een heel ander begrip dan 'het beschermen van de zwakken' dat in progressieve kringen vaak wordt gehoord. Prof Jongman proefde in 'beschermen' (ondanks de waardering die hij had voor de humaniteit die eruit sprak) teveel een moderne vorm van liefdadigheid en bevoogding. Het zou volgens hen fundamenteler zijn wanneer de zwakken van dit moment sterk zouden kunnen worden gemaakt door hun de eigen krachten te leren kennen. Prof. Jongman verwachtte dat alleen op die manier 'vele vormen van geweldscriminaliteit ontmaskerd zullen worden als verschoven vormen van verzet'. Bewustwording daarvan en bundeling van de krachten ter verbetering van de eigen, ongelijkwaardige positie zou een legitieme en meer effectieve vorm van geweWbetekenen.

Geen oplossing Later op de dag, toen hij in zijn functie van voorzitter, de dag afrondde constateerde prof Jongman dat er in de loop van de bijeenkomst eigenlijk nauwelijks oplossingen op korte termijn waren aangedragen. Een praktische reden daarvoor was, dat de aanpak van de verschillende 'soorten' geweld zeer gevarieerd zou moeten zijn. Een veel wezenlijker reden echter voor het zwijgen over oplossingen op korte termijn was grote twijfel aan het effect dat zulke oplossingen zouden kunnen hebben. Welke straffen ook worden uitgedeeld, welke behandelingen worden toegepast of welke preventie-programma's er in uitvoering worden genomen, ze blijken zeer weinig uit te halen. Prof Jongman stond daar niet van te kijken. Hij signaleerde twee belangrijke fouten die bij dergelijke oplossingen plegen te worden gemaakt. De eerste was, dat men zich altijd op de individu (de dader) richt. 'A Is er vandaag iets duidelijk is geworden, dan is het dat de dader veelal tevens moet worden gezien als slachtoffer. Soms is hij slachtoffer van een biologische uitrusting die hij niet zelf heeft gekozen; soms is hij slachtoffer van socialiseringsprocessen waarin hij geen keus heeft gehad; vaak is hij geplaatst in systemen die zijn gevoel voor eigenwaarde sterk aan11

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen