VU Magazine 1976 - pagina 98

1 ^ magazine 8

Bedrijfsdeinocratie in Genemuiden

Bezit geen basis voor zeggenschap, arbeid wel ,, Er zijn mensen, die kapitaal hebben en daar graag profijt van trekken. Ukunt wel zeggen, dat eigendom ook éénpunt van discussie kan zijn, maar wegaan er in de praktijk toch maar van uit, dat die eigenaren dat niet af willen staan. Dat blijkt. Maar dat toevallige bezit, betekent nog niet, dat die eigenaar het daarmee voor het zeggen heeft. A Is het gaat over werken in het bedrijf, dan zijn niet de bezittingen bepalend voor de zeggenschap, maar de capaciteiten die iemand heeft", aldus de heer R. Breman uit Genemuiden in het blad,, De Werkgever" (11 september 1975). Met vier broers vormt hij de raad van bestuur van Breman Beheer, houdstermaatschappij van elf dochter-ondernemingen en tevens is hij de geestelijke vader van wat hetzelfde blad ,, De Werkgever"heX,, Breman-systeem"noemde. Een van de grondgedachten van dit — uit een christelijke overtuiging voortgekomen — systeem luidt: zeggenschap in het bedrijf vloeit niet voort uit eigendom en bezit, maar uit deelneming aan de arbeid Nog maar kort geleden was Nederland over het onderwerp zeggenschap in rep en roer. Het kabinet-Den Uyl trilde op z'n grondvesten en slechts dankzij aanhoudend vergaderen, waarbij tal van compromissen moesten worden gevonden, kon een crisis worden voorkomen. Gaat de ondernemingsraad voortaan met of zonder directeur vergaderen? Zo luidde een sterk vereenvoudigde samenvatting van de conflictstof. Bepaalde nieuwsrubrieken (Tros-Aktua) vertaalden de problematiek nog anders: wordt de jongste bediende wel of niet de baas in het bedrijf? Dat was echter wel erg conflictmatig gedacht.

Goed huwelijk Het systeem-Breman daarentegen gaat geheel uit van de harmonie-gedachte; harmonie tussen de eigenaren van het bedrijf en de mensen die er werken, tussen kapitaal en arbeid. Niet voor niets gebruikt de heer Breman, wanneer hij de gang van zaken in de Breman-bedrijven moet uitleggen, graag het beeld van,,een goed huwelijli". ,,Depral<.tijk bewijst, dat waar de meeste harmonie is, het het beste gaat. Dat regelt zich allemaal zelf'. Het systeem-Breman gaat verder dan de nu geldende wet op de ondernemingsraden, verder ook, dan de vorm die het kabinetDen Uy! eraan wil geven. Het past dan ook niet in die wet. De werknemers van Breman hebben, om een voorbeeld te noemen, de

mogelijkheid om hun eigen directie aan te stellen of te ontslaan. Ze krijgen naast een basis-inkomen ieder jaar een deel van de winst.

Onderzoek Reden voldoende dus, om de blik op Genemuiden (NW-Overijssel, 6000 inwoners) te richten. Zulks is ook mogelijk, want onlangs verrichtte een groepje bedrijfspsychologen van de VU (de heren J. H. T. H. Andriessen, H. K. Klameren J. Verdam) een onderzoek bij de grootste Breman-dochter, het installatie-bedrijf T. Breman B.V. in Genemuiden. Dit onderzoek stond in het kader van een groter, internationaal onderzoeksproject, ,,Industriële demokratie in Europa" genaamd. Bij het onderzoek in Genemuiden werd studie gemaakt van documenten, zoals de beschrijving van de filosofie en de structuur van het bedrijf en de notulen van de ondernemingsraad; 22 mensen uit het bedrijf, van hoog tot laag, werden geïnterviewd en tenslotte werd aan groepjes personeelsleden een enquête voorgelegd.

Veto-recht De meeste personeelsleden vati T. Breman B.V. (in totaal werken er zo'n 185 man) zijn loodgieter, elektricien of cv.monteur. Zij werken in groepjes van drie tot vijftien man op verschillende bouwprojecten in het land, waar ze installatie-werk doen. Het werk kan

meestal tot het installeren beperkt blijven; in Genemuiden wordt zoveel mogelijk geprefabriceerd (bij voorbeeld het buigen van pijpen). Aan 't hoofd van elk van deze groepjes staan één of twee uitvoerders. Boven de uitvoerders komen de hoofduitvoerders, die zorgen voor de toevoer van materialen, die signaleren waar extra werknemers nodig zijn en die samen met de uitvoerders het werk voorbereiden. Boven de hoofduitvoerders krijg je het bestuur (drie leden, elders zou men dit gezelschap, ,,de directie" noemen) van de onderneming. De ondernemingsraad heeft vijftien, door het personeel gekozen leden. Ook de voorzitter wordt gekozen. De drie bestuursleden zijn lid van de ondernemingsraad, maar hebben daarin geen stemrecht. Eén van de bijzonderheden van het Breman-systeem zit hem in het feit dat het bestuur van de onderneming en de ondernemingsraad een wederzijds vetorecht hebben: de ondernemingsraad moet de beslissingen van het bestuur goedkeuren en omgekeerd. De tweede bijzonderheid bestaat uit het winstdelingssysteem. Van de behaalde winst (voordat daarvan de belastingen zijn afgetrokken) gaat een derde naar de werknemers; een derde naar de aandeelhouders (de houdstermaatschappij Breman Beheer) en een derde naar de vennootschapsbelasting. De heer Breman verklaarde tegenover „ Z)e Werkgever" niet te snappen waarom anderen zijn systeem nog niet hebben overgenomen. Het is fiscaal voordelig. „Als je werknemers een deel van de winst geeft, trekje die als kosten er eerst af vóór de vennootschapsbelasting. In de praktijk krijgt op iedere honderd gulden winst, de werknemer er 33, de rest delen de fiscus en de eigenaar samen. Reken maar uit. De eigenaar die alle winst zelf houdt, krijgt bij een vennootschapsbelasting van 49 procent, zonder winstdeling, maar achttien gulden meer".

Zeggenschap De vragen waarmee de VU-onderzoekers het bedrijf bekeken, gingen de kant op van: hoe zijn de zeggenschapsverhoudingen op papier geregeld? Wat komt daarvan in de praktijk terecht? Hoe bevalt het de werknemers en de bedrijfstop? Er werd een lijst gemaakt met twaalf onderwerpen die te maken hadden met de gang van zaken in het bedrijf

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen