VU Magazine 1976 - pagina 211

i ^ madame 33

Unctad: handel in ontwikkeling Door Pitou vanDijck enHarmen Verbruggen

Pitou van Dijck

Harmen Verbruggen

Van 3 tot 28 mei zal in de Keniase hoofdstad Nairobi de vierde vergadering van de Konferentie van de Verenigde Naties over Handel en Ontwikkeling (UNCTAD) worden gehouden. Een groot aantal onderwerpen op het gebied van de handel in primaire en industriële produkten, de overdracht van technologie, de monetaire verhoudingen en de speciale problematiek van de minst ontwikkelde landen zullen er aan bod komen. Maar de verwachtingen over de feitelijke betekenis van deze konferentie zijn nu reeds bijzonder laag gestemd. Om ons, aan de vooravond van deze vierde UNCTAD-bijeenkomst, een beeld te vormen van haar betekenis moeten wij haar bestaansbasis nader bezien. Wij willen in dit artikel dan ook trachten allereerst enig inzicht te krijgen in de feitelijke struktuur waarbinnen ontwikkelingsplannen, zoals de VN-ontwikkelingsdecennia, de UNCTAD-voorstellen en de al dan niet omlijnde ideeën over een nieuwe internationale ekonomische orde, gestalte krijgen. Daarbij zullen we speciaal aandacht besteden aan de rol die de EEG in dit geheel speelt.

Met de redevoering die Salvador Allende hield op de derde konferentie van de UNCTAD toonde hij aan, zoals Pablo Neruda in diens autobiografie schreef, inderdaad ,,een figuur van mondiale betekenis" te zijn. Zijn redevoering was niet alleen een vlammend betoog over een wereldekonomie waarin de tegenstellingen steeds nijpender worden, maar gaf tevens onverhuld aan waarin de strukturele oorzaken van die tegenstellingen geworteld waren. De rede van Allende, uitgesproken op 13 april 1972; en handelend over de funktie die de UNCTAD moet hebben, maakt duidelijk waarom diezelfde UNCTAD lil mislukt is. UNCTAD zou het belangrijkste onderhandelingsinstrument moeten zijn om de problemen van handel en onderontwikkeling te analyseren, bespreken, en op te lossen. UNCTAD, dus ook de komende UNCTAD IV. heeft tot taak de meest essentiële doelstellingen, die in de Internationale Strategie (voor het Tweede Ontwikkelingsdecennium. 1970-1980) zijn neergelegd, te effektueren. Die doelstellingen komen neer op het vervangen van een verouderde en volkomen onrechtvaardige ekonomische orde, die onderontwikkeling creëert en bestendigt, door een nieuwe ekonomiese orde. In hoeverre dat ,,de" nieuwe ekonomiese orde zou moeten zijn, zal nog nader worden bezien. Dat er op UNCTAD alleen gepraat wordt over de zichtbare trekken van die internationale afhankelijkheidsstruktuur, terwijl de dieper liggende oorzaken daarvan buiten schot blijven, zoals Allende naar voren bracht, is de reden waarom UNCTAD niet dié rol kan spelen, die ze zou moeten spelen. De strukturen zullen eerst onderzocht moeten worden, voordat de problematiek die op de UNCTAD aan bod komt meer konkreet behandeld kan worden. Een zinvolle benadering is slechts mogelijk door deze problemen in hun historiese bepaaldheid te analy-

seren. We zullen daarom allereerst enige kenmerkende ontwikkelingen uit het — nabije verleden bezien. Het gegeven, dat de onderontwikkelde landen zich in een afhankelijkheidsrelatie ten opzichte van de hoogontwikkelde westerse landen bevinden, impliceert dat hun ontwikkeling mede bepaald wordt door de ontwikkelingen in de hoogontwikkelde landen. Of, anders geformuleerd, de dominantie en expansie van de westerse ekonomieën vindt haar neerslag in de richting én de mate waarin onderontwikkelde landen zich kunnen ontwikkelen. Direkte buitenlandse investeringen, als komponent van het totale kapitaalverkeer, vormen een wezenlijk onderdeel in de internationale ekonomiese betrekkingen en een strukturerend element voor de onderontwikkelde ekonomieën. Het aandeel van de direkte buitenlandse investeringen dat op de onderontwikkelde landen is gericht is in het totaal van de direkte buitenlandse investeringen kwantitatief van relatief geringe betekenis voor de kapitaaluitvoerende (westerse) landen. Maar deze beperkte betekenis geldt evenwel niet voor alle produktiesektoren in de verschillende onderontwikkelde werelddelen in dezelfde mate. Juist het onderkennen van deze specifieke verschillen kan een licht werpen op de aard van de afhankelijkheidsrelatie waarin deze gebieden zich bevinden. Een analyse van de verdeling van deze investeringen toont, een strukturele verandering in het investeringspatroon van de kapitaalexporterende landen -gedurende de laatste tien jaren. De „klassieke" verdeling („klassiek", omdat het buitenlands kapitaal in de derde wereld met name gericht was op de grondstoffendelving, en de betekenis van de industriële sektor nog beperkt is) wordt in de loop van de zestiger jaren, en in de zeventiger jaren steeds meer doorbroken. In de verdeling van deze investeringen is een verschuiving opgetreden ten gunste van de verwerkende industrie, en ten koste van het aandeel der extraktieve bedrijfstakken. Naast de investeringen, die gericht zijn op de binnenlandse markt van de onderontwikkelde landen zeil', (importvervangende industrialisering), valt — meer recentelijk — een toenemende stroom investeringen te konsta-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen