VU Magazine 1976 - pagina 304

\ffl magazine 38

men, m.a.w. iets van de levensvolheid moeten terugkeren die daar nu in 'n kille functieverdeling roemloos van af is gesplitst. Op de plaats waar b.v. de — in hun gevolgen nog overzienbare — economische beslissingen vallen moeten tegelijkertijd — en dus niet alleen achteraf — zekere mogelijkheden aanwezig zijn van 'n simultane realisatie van normen, met begrip van de normen van recht en sociale ethiek. Toegespitst op reeds bestaande bedrijven betekent dit, dat voor hen tenminste minimale mogelijkheden dienen te bestaan om af te wegen tussen wat gewenst is uit commerciële overwegingen en wat gewenst is uit sociaal-ethische en rechtvaardigheidsoverwegingen. In bedrijven moet ook een (economische) ruimte aanwezig zijn om economische overwegingen te laten gelden in de zin van een daadwerkelijk rentmeesterschap, wat o.a. betekent dat niet behoeft uit te gaan van de illusie dat werkelijke kosten en baten steeds met geldelijke kosten en baten samenvallen. Een zodanig ingaan tegen de tendens van 'n oeverloze functionele delegatie, dit gedeeltelijk terugplanten van de gelding van de diverse levensnormen naar de eigen leef- en werkgemeenschap waarin men verkeert, is uiteraard nog niet zelf de ontsluiting die de samenleving nodig heeft. Maar het lijkt daartoe wel een onmisbare voorwaarde. Want zonder de concrete mogelijkheid van het verantwoord wegen en kiezen door verantwoordelijke mensen in hun eigen leef- en werkomstandigheden zal de ontsluiting van de samenleving — in de zin van een daadwerkelijk antwoord geven met economie en techniek — zo te zien nauwelijks of geen kansen krijgen. Het in gang zetten van zo'n proces van terugplanting van bevoegdheden in de richting van een gedecentraliseerde verantwoordelijkheid en met het oog op een meer simultane realisatie van normen is intussen gemakkelijker gezegd als gedaan. Het vliegwiel van de maatschappelijke ontwikkeling werkt immers in tegenovergestelde richting. Toch lijkt hier geen reden voor moedeloosheid aanwezig te zijn. Voor overheid en vakbeweging zijn er zo te zien zeker mogelijkheden aanwezig om ook een omgekeerd proces in beweging te zetten.

Rol van overheid en vakbeweging De overheid kan in een samenleving natuurlijk niet voor of namens die samenleving haar ontsluiting bewerkstelligen. Ontsluiting is en blijft een zaak van de samenleving als geheel. Het is een zaak van gezamenlijk aanvaarde bereidheid tot een andersgerichte cultuurvorming. Maar dat neemt niet weg, dat de overheid wel degelijk kan helpen door voor het ontsluitingsproces in de samenleving de publieke voorwaarden te scheppen, en dat ze ten dele ook de samenleving zelfs kan voorgaan op dat pad. Toegespitst op 'n enkel onderdeel — de verhouding van overheid en bedrijfsleven — kan de overheid voor de afzonderlijke bedrijven b.v. zowel een zekere ruimte scheppen om hen aan een bredere taakopvatting te laten toekomen, alsook hen prikkelen om die weg ook metterdaad op te gaan. Enkele beperkte illustraties kunnen hier behulpzaam zijn. Voor wat de mogelijkheid betreft tot het geven van aanwijzingen aan het bedrijfsleven, kan op het vlak van het milieu-beheer b.v. door de overheid aan bepaalde bedrijven of bedrijfstakken worden opgedragen er voor te zorgen, dat binnen

'n aantal jaren de uitworp van verontreinigende stoffen met x % wordt teruggebracht. Het is 'n type van overheidsingrijpen dat heel efficiënt kan zijn, vooral wanneer daaraan de mogelijkheid van bedrijfssluiting wordt verbonden. Maar 't is 'n ietwat ander type van ingrijpen als waaraan wij gewend zijn geraakt. Wanneer het gaat om het milieubeleid is het immers gebruikelijk ofwel aan het bedrijfsleven bepaalde heffingen op te leggen ofwel het aan een aantal verbodsmaatregelen te onderwerpen. Wanneer echter -- zoals hier wordt bepleit — in hoofdzaak de weg wordt gekozen van aanwijzingen op termijn, vindt er iets wezenlijk anders plaats. In dit geval wordt namelijk een poging gedaan het bedrijfsleven zelf op een breder pad te zetten. Het pad namelijk om juist ais bedrijf er van nu af aan zelfstandig voor te gaan zorgen, dat economie en techniek in het bedrijf meer dan tot dusver „opengaan" naar een verantwoorde omgang met het milieu. De verantwoordelijkheid voor het schoonhouden van de natuur — die uit het oogpunt van rentmeesterschap een eigen verantwoordelijkheid van producenten en consumenten behoort te zijn — wordt op deze geforceerde manier ten dele weer teruggebracht naar waar ze behoort, en de bedrijven krijgen de tijd en de gelegenheid in eigen verantwoordelijkheid als het ware naar deze nieuwe taak toe te groeien. Het is maar een voorbeeld, maar het principe laat uiteraard meerdere toepassingen dan alleen deze toe. Een overheid kan echter ook op meer positieve wijze bedrijven tot een begin van ontsluiting bewegen. In dit verband is er de boeiende suggestie van Goyder, die hij heeft gedaan in zijn boek „ The responsible company". Goyder stelt daarin voor aan bepaalde bedrijven die blijk hebben gegeven van een voldoende zorg voor het milieu, voor goede sociale verhoudingen en voor een kwalitatief-goede dienstverlening aan de consument — het recht toe te kennen het wettelijk beschermde predikaat ,,public company" te voeren, dat zij ook mogen gebruiken in hun eigen verkoopactiviteit. Het is een bescheiden voorstel, maar kan toch interessante gevolgen hébben. Wanneer immers bepaalde bedrijven vanwege hun verantwoord sociaal, economisch en ethisch gedrag in hun eigen bedrijfsvoering zo'n predi-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen