VU Magazine 1976 - pagina 435

MU magazine 37

„De ontweken problemen" door prof. dr. J. Verkuyl

De ontweken problemen van zonde, schuld en dood en de zin van het mensenleven in het marxistisch Leninisme in confrontatie met de bijbelse boodschap van zonde en genade en verrijzenis en de zin van het mensenleven. De schraalheid van de marxistisch-leninistische visie op de mens en het menselijk leven laat de diepste problemen van het menselijk leven onbeantwoord. Die diepste vragen worden weggedrongen en buiten beschouwing gelaten, zodat in deze visie het menselijk leven ten diepste nauwelijks meer is dan een overgangsfase naar het niets. Het is daarom geen wonder, dat deze diepste, weggedrongen vragen toch telkens opkomen in gesprekken en in de literatuur. Ik noem als illustratie van deze diepere vragen de vragen rondom het besef van persoonlijke collectieve schuld, rondom de bedreigdheid door de dood en rondom de zin van het mensenleven. Deze drie kernvragen onder de levensvragen komen achtereenvolgens hier aan de orde. Het verdringen van de problematiek van zonde en genade in het marxistisch Leninisme en de toch onontwijkbare vraag naar vergeving der zonden. In de economisch deterministische en dialectisch-materialistische visie op het leven wordt het persoonlijke besef van zonde en schuld en het diepe en ontembare verlangen naar vergeving weggedrongen. Zoals wij in het hoofdstuk over ethiek en moraal zagen, wordt overtreding uitsluitend betrokken op het „collectivum". Zonde, overtreding en straf worden bezien als overtreding tegen het collectivum en straf wordt bezien als de taak van het collectivum om de overtreder weer in het gelid te brengen. Het ontstaan van overtredingen wordt altijd verklaard uit de sociaal-economische omstandigheden. In deze visie op overtreding en straf ontbreekt de diepe bijbelse visie op zonde en overtreding en op genade en vernieuwing.

In de bijbelse boodschap wordt de mens verantwoordelijk gesteld voor al zijn doen en laten door God. In de Bijbel klinkt de stem van God: „Adam, waar zijt gij?' (Genesis 3) en: ,,Kaïn, waar is uw broeder?' (Genesis 4). Zonde is in de Bijbel schending van de relatie met God en met de mensen. Wat in woorden als zonde, schuldbelijdenis, verootmoediging, vergeving, vernieuwing, omwending wordt aangeduid behoort tot de kern van de bijbelse boodschap. In de marxistisch-leninistische visie op het leven wordt deze persoonlijke en collectieve verantwoordelijkheid tegenover God van wie we zijn en voor wie wij behoren te zijn, „afgeschaft".

op deze en volgende pagina's een hoofdstukje uit het nieuwe boek van prof. dr. J. Verkuyl „Voorbereiding voor de dialoog over het evangelie en de ideologie van het marxistisch leninisme", waarover dr. Roelf Haan iets zegt in zijn rubriek op pagina 35. Het boek is verschenen bij Kok in Kampen

In de praktijk betekent dit daar waar dit stelsel bij de partijleden een slaafse en ongereflecteerde aanpassing aan het collectieve systeem overheerst, vlucht voor de individuele verantwoordelijkheid en voor de individuele vrijheid tot beslissen. Er ontstaat daardoor in communistische landen een soms heroïsch en meestal slaafs renegatendom, waarvan de meest boze vruchten zijn dienstklopperij en verklikkersmentaliteit. Maar in feite laat de persoonlijke en collectieve schuld tegenover God en de mensen zich nooit afschaffen. Wie de verslagen leest van „Conversations with Marxists" in het boek van Johannes Hamel: A Christian in East Germany, komt een ervaring tegen die ieder opdoet, die met aanhangers van „het systeem" heeft doorgepraat. Er komen momenten, waarop in open, eerlijke vriendschap het masker afgeworpen wordt. Dan hebben we niet meer te doen met een „partijganger". Dan wordt het ideologische „uniform" afgelegd. Dan ineens komt een hulpeloos mens te voorschijn, die ook, net als ieder ander mens, worstelt met zijn zonden, die ook met de aanklachten van zijn geweten te doen heeft, die ook wordt verteerd door schuldbesef. Ook bij hen die in „het systeem" leven loopt de kilometerteller van persoonlijke schulden immers dagelijks op. Ook zij lijden onder het besef van egoïsme en goddeloosheid, van liefdeloosheid,, hoogmoed, trots, ontrouw, machtsmisbruik en onder de herinnering aan bebloede handen. In het „systeem" worden deze gevoelens verdrongen, worden deze gewetensangsten genegeerd. Maar ook in het contact met marxistische Leninisten en Maoïsten zal ieder, die daarvan enige ervaring heeft, ontdekken dat ook bij hen net als bij andere

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen