VU Magazine 1976 - pagina 116

Mü magazine 26 ties. Zo rekent hij uit dat het jaartal van de opstand op de Molukken, 1817ookhetgetal 17 oplevert: 1 + 8 + 1 + 7 = 17. Dat Pattimura streng de hand hield aan de christelijke godsdienst blijkt uit 'n circulaire van 29 sept. 1817. „Aan alle regenten van het eiland Ceram. Ten eerste. Ik gelast aan u allen, radja's, patih's, orang kaja's, dat gij zoveel mogelijk zorgen moet, dat alle christenen, die leden der gemeenten zijn en die het niet zijn, beiden mannen en vrouwen, in vrede blijven leven, zoals wij dat gewoon zijn en dat gij steeds de godsdienstige belangen van onze christenen bevorderen moet, overeenkomstig de geboden van de Allerhoogste, die in de Hemel woont. Dat moet geschiedenis door op Zondag naar de kerk te gaan en de bijeenkomsten in de week te bezoeken. Dat niemand in deze nalatig zij om Gods gebod te betrachten, opdat wij sterkte en bemoediging mogen erlangen in deze oorlog, welke strekken moet om ons lot en land te verbeteren. Ten tweede. Gij moet zorgen dat de kinderen naar school gaan. Alle vaders en moeders moeten hun kinderen volgens gewoonte den meester toevertrouwen om Gods Woord te leren, zoals het christenen betaamt en dat tot heil van ons land, overeenkomstig Gods heiligen wil. Voorts, indien een uwer deze last niet volvoert, dan wordt hij gevonnist en gestraft, hij zal gedood worden en zijn huisgezin met h e m " . Wanneer in de loop van juli 1817 er onderhandelingen op hetstrandzijntussenopstandigeregenten en marine-officieren, willen de Nederlanders weten waarom ze toch opstaan tegen het Nederlandse gezag. „ O m het geloof," wordt dan weer gezegd, een antwoord dat de historicus Van der Kemp minachtend als „ i d i o o t " bestempelt en dat door Boelen als „ h e t oude liedje" wordt afgedaan.

de, maar zodra de Hollanders kwamen om ons te rege-^ ren was dat alles uit; daarom is het volk ontevreden geworden en in verzet gekomen tegen het bestuur; daarom wilde het volk van Hunimua (Saparoea) en Nussalaut niet meer gehoorzamen aan het Bestuur; maar toen is de Resident dadelijk kwaad geworden en heeft met kanonnen en geweren geschoten en toen werd ons hart ziek en wij zijn begonnen met zulk een man te weerstaan." In punt 14 wordt nog opgemerkt: „ Wil het Hollands bestuur ons regeren dan moet het dat doen rechtvaardig en goed, zoals de Engelsen het deden, die hunne beloften hielden; maar wat het Hollandsbestuur aangaat, indien het ons niet regeren wil als zij dan zullen wij het tot in eeuwigheid weerstaan." De positie van Pattimura wordt ten slotte als volgt omschreven :„Oo/r hebben wij, de regenten en het volk niet onze bovenvermelde bevelhebber gekozen tot onze aanvoerder; maar hij is daartoe door de Allerhoogste aangesteld. " Wat dit laatste betreft, dient te worden bedacht dat Pattimura geen (opstandige) vorst was, maar — en zo zagen de Nederlanders hem ook — als een gewezen sergeantmajoor van het Britse corps. De eerste poging om de opstand te dempen w e r d een jammerlijke mislukking. Veiligheidshalve wilden de commissarissen in Ambon de beschikbare oorlogsschepen liever bij zich in de buurt houden, („om daarmede te kun-

Grieven Reeds 29 mei 1817 is gedateerd het stuk, waarin 21 regenten van de eilanden Saparoea en Noessa Laoet uiteenzetten welke grieven ze precies hebben. (Later zal betoogd worden, dat althans enkelen door Pattimura met de dood waren bedreigd, als ze niet tekenden.) ,,Alles is geschied," zo begint dit stuk, „opdat onze kapitein Thomas Matulesia, die zeer verheven is, zijn regenten en het volk al te veel hartzeer hebben vanwege het kwaad dat het Hollands bestuur gedaan heeft ais hieronder blijkt. 1 . Wat de godsdienst betreft: het Hollands bestuur wilde de schoolmeesters ontslaan en de christelijke godsdienstvernielen. 2. M e t geweid wilde het alle mannen wegnemen van hun arme vrouwen en kinderen en hen naar Batavia zenden; wie niet goedschiks mocht medegaan, zou geboeid worden. 3. Wij, het volk, kunnen geen papieren geld gebruiken in het dagelijks leven. Weigeren wij om het van het Gouvernement te ontvangen, dan worden w i j streng gestraft. Daarbij komt nog, dat als wij iets uit Ket pakhuis van het Gouvernement kopen en wij wensen dit met papiergeld te betalen, men het niet wil ontvangen; wij moeten dan met zilvergeld betalen. 4. Wij hebben veel zwaar werk voor het Gouvernement gedaan, maar daarvoor geen loon ontvangen om ervan te leven. 5. Voor zulk werk kregen wij van de Engelse regering jarenlang betaling en die eerbiedigde onze godsdienst; daarom was het volk toen gehoorzaam en leefde in vre-

De Baai van Saparoea bij de tweede landing van Nederlandse en Ternataanse troepen. De eerste landingspoging enkele maanden eerder op deze plaats werd een vernietigende nederlaag. Slechts enkele tientallen militairen van de 241 sterke troepenmacht overleefden de slachting

nen vlugten", meende schout-bij-nacht Buijskens). Men zond de majoor der genie Beetjes met 241 man troepen in prauwen naar Saparoea. Door een verkeerd gekozen landingsplaats werd op 20 mei het gehele detachement op het strand van Wae Sisi vernietigd. Slechts enkele tientallen konden deze slachting ontvluchten. „Toean Compagnie soeda mati", juichten de overwinnaars. Als in augustus de kolonel Sloterdijk „een gentleman" op een schip zelfmoord pleegt, wordt dit door Boelen verklaard uit verantwoordelijkheidsgevoel voor deze mislukte operatie. De opstand sloeg over naar de eilanden Noessa Laoet, de zuidkust van Ceram, en ook naar Hitu op het eiland A m -

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen