VU Magazine 1976 - pagina 141

Mü magazine 7

De psychologie en de wetenschap door Paul Keuss

Soms doe je verrassende ontdekkingen in je eigen vak (psychologie). Laatst had ik een rapport in handen dat over creativiteit handelde en creativiteit werd gedefinieerd als: „Bepaald gedrag op bepaalde tests"; creativiteit tussen aanhalingstekens dus. Het is me bekend dat er een TV-programma is, van Jack van Belle, Zienswijze genaamd, waarin met een zekere voorkeur onderwerpen als creativiteit, creatief vermogen, intuïtie, originaliteit etc. aan de orde komen. Ook weet ik dat op de TV onder creativiteit zeker niet: „bepaald gedrag op bepaalde tests" wordt verstaan. Men zou snel uitgepraat zijn! Zo heeft Zienswijze geen boodschap aan de officiële psychologie met haar strakke, niets-zeggende definities. En ook heeft de officiële psychologie, dat is die van de wetenschapsbeoefenaars op de universiteiten, waaronder de Vrije, geen boodschap aan Zienswijze en dus ook niet als deze TV-rubriek het over creativiteit heeft.

De psychologie mag zich in een steeds toenemende populariteit verheugen. Toch, wat bij de leek voor psychologie doorgaat is niet datgene waarmede de wetenschapsbeoefenaar aan de Universiteiten zich bezig houdt, aldus dr. Paul Keuss. Keuss, die wetenschappelijk hoofdmedewerker is in de experimentele psychologie aan de V L, nam het op zich, na te gaan waarom er zulke uiteenlopende voorstellingen over de psychologie zijn tussen de leek en de wetenschapsman. Hij deed het aan de hand van de onderzoekgeschiedenis van de creativiteit. Keuss moet toegeven dat er in dit veld van de psycholo-

gie amusante, zoals zijn vakbroeders geringschattend zeggen, best interessante dingen door interessante mensen gezegd zijn. Toch komt hij tot dekonklusie dat de manier waarop het onderwerp van de creativiteit wordt benaderd niet dezelfde kan zijn als die van de wetenschapsbeoefenaar. I n een tweede artikel, volgende maand, zal dieper worden ingegaan op de criteria waaraan psychologisch onderzoek dient te voldoen, wil het de pretentie hebben wetenschappelijk te zijn. Deze criteria zijn in de moderne vakfilosofie ontwikkeld (K. Popper). Keuss probeert aan te tonen dat de grote moderne psychologische theorieën (de marxistische, humanistische en psycho-analytische) die momenteel ook veel aanhangers onder zijn vakbroeders tellen, de toets van de vakfilosofische kritiek eveneens niet kunnen doorstaan. De sleutel van de wetenschap is goede theorievorming, aldus Keuss. Tenslotte probeert hij duidelijk te maken dat het bezig zijn in het dagelijks leven treffende overeenkomsten met hel wetenschappelijk bezig zijn vertoont. Heeft het wetenschappelijk denken dan toch een irrationele grond? Keuss meent van wel.

Waarom is dat zo? Ik heb me voorgenomen dat na te gaan, hetgeen tot verrassingen (zie boven) leidde. Overigens, uii miji! eigen studietijd van 10 jaar terug kan ik me herinneren, dat zeer bijzondere geesier zich tot de studie van hei verschijnsel creativiteit aangetrokken hebben gevoeld. Eu dat geldt met voor alle onderwerpen vai; Jack van Belle's TV-rubnek (ik noem maa: even: geestes- ot spookverschijnselen: bnidentified Flying Objects, ook wel UFO's ol'viiegende schotels genoemd,'. Zo een bijzondere man was de Franse wiskundige Henri Poincaré (1854-1912!. Deze verbaasde zich erover dat de oplossingen van de wiskundeproblemen waarvoor hij zich gesteld zag niet langs de weg van de logische redenering gevonden konden worden. Integendeel, het oplossing'--

Jack van Belle: Het TV-programma zienswij/c flirt met de psychologie proces van elk probleem schijnt een irrationeel element in zich te dragen. Poincaré constateerde dat ,,/!er bewuste denken nier genegen is de onredelijke richiing in te slaan waar de oplossing kennelijk om vraagt". En deze zinsnede wordt de kern van zijn theorie over creativiteit, die hij. naar aanleiding van deze ervaringen ontwikkelt. Ik zei dat Poincaré een bijzondere man was: Hij gaat leven naar zijn theorie. Dal doet hij door, na zich grondig in een probleem verdiept te hebben én als het wart staande op de drempel van de oplossing, zich met iets volkomen anders bezig te

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen