VU Magazine 1976 - pagina 81

Wl magamte 35

„Academocratie": studie over geleerden in VS-regering

Goede wetenschapper niet hetzelfde als goede politicus

De jaren-zestig hadden in de Amerikaanse politiek alles weg van een „academisch tijdperk". Tijdens het presidentschap van Kennedy leek het onderscheid tussen professoren en politici te verdwijnen, althans te vervagen. Veel werd beloofd door en veel verwacht van deze nieuwe generatie politici. Nog voor de jarenzestig voorbij waren veranderde de „politiek van de hoop" echter in de politiek van de wanhoop. De wetenschapper in de politiek werd onderwerp van spotternij en op geen ander terrein werd zoveel pessimisme geuit over de functie van de denkers. Waarom kwamen onder Kennedy en Johnson zoveel wetenschappers naar het Witte Huis? De gedachte was, dat een zo beschaafde instelling als de universiteit ook andere instellingen, met name de regering, zou beschaven. Wanneer de macht onder controle zou staan van intelligente lieden dan zou dat voorspoed brengen in het

binnenland en vrede daarbuiten. Op grond van hun wetenschappelijke inbreng zouden de academici kunnen zorgen voor een beter politiek „produkt". Liever dan de lange, moeizame weg te volgen waarbij gewone burgers zouden moeten worden opgevoed tot verstandige deelneming aan de regering, kozen de academici voor een kortere weg: ze hoopten het publiek te kunnen verlichten door zelf aan de politiek te gaan deelnemen. Dr. P. C. Bom (politicoloog) die begin januari aan de VU promoveerde, noemde het verschijnsel waarbij de democratie min of meer wordt „geacademiseerd", „Academocratie". Dat was ook de titel van zijn proefschrift („Academocracy, American Scholarship and statesmanship in the sixties"). Dr. Bom werd in Nederland geboren, maar emigreerde in 1955 met zijn ouders naar Grand Rapids, Michigan. Tussen 1961 en '66 studeerde hij politicologie aan de VU. Hij is verbonden aan de St. Stephen's University in Canada. Het artikel dat op deze pagina begint, is een gedeelt uit het laatste hoofdstuk van het proefschrift. Het werd door VU-magazine in het Nederlands bewerkt. De lezer houde in gedachten dat zowel de Amerikaanse opvattingen over de rol van de wetenschap als ook het politieke systeem nogal van de Nederlandse verschillen.

In het begin van de jaren-zestig waren de academici ervan overtuigd, dat ze pienterder waren dan de zakenlui en beter dan de politici in het onderkennen en oplossen van problemen. Ze koesterden de omvangrijke illusie, dat zïj degenen waren die wisten hoe de politiek moest worden hervormd en hoe een nieuwe vorm kon worden gegeven aan de samenleving. Of, zoals Don Price 't voorzichtig uitdrukt, ,,de overtuiging datje eigen kunnen en kennen een speciale bijdrage hebben te leveren aan het heil der mensheid, of dat die tot een inzicht hebben geleid dat nodig door de rest van de wereld moet worden aanvaard". Een aantal academici weten, met Price dat een dergelijke overdreven macht, die aan de wetenschapper wordt toegekend, voortkomt uit geestelijke hoogmoed, een houding die, zo zegt Adam Ulam, ,,niet ongebruikelijk is onder deprofessoren in onze belangrijkste instituten".

McGeorge Bundy, bekend om z'n arrogantie zowel aan de Harvard-universiteit als in de regering, waarschuwde de volgende generatie studenten: „ Voor een gehoor aan een universiteit heeft het zin nadruk te leggen op het punt dat arrogantie hoort bij een universiteit. Ik ben er zelf van beschuldigd en dat brengt me dan tot berouw en soms zelfs tot verandering. Het is nooit een aantrekkelijke karaktertrek en in de politiek helpt die al heel weinig". Na zijn ervaringen in de regering, als een van de belangrijkste architecten van de oorlog in Vietnam, was Bundy wat nederiger dan vóór hij de Harvard-universiteit verliet. Vroeger vond hij de buitenlandse politiek een zo ingewikkelde zaak, dat die slechts kon worden overgelaten aan deskundigen zoals hij zelf en Walt Rostow. Zo werd ook de wetgeving op binnenlands terrein steeds meer een zaak van professionalisme. Sociale wetenschappers droomden van model-steden, maakten plannen voor integratie en experimenten met publieke educatie. De doorsnee burgers of volksvertegenwoordigers werden ervan overtuigd te geloven in de macht van de sociale wetenschappen, ,,totdat ze geen eigen mening meer durfden hebben over zaken die niet lang geleden nog toegankelijk werden geacht voor elk gezondverstand".

Democratie herontdekt Door het falen van de academici in de regering hebben we een opmerkelijke herontdekking gezien van de positieve rol van gewone mensen en politici; van het belang van het gezonde verstand en eigen intuïtie in de politiek. In het bijzonder vond die herontdekking plaats onder de deskundigen uit de regeringen Kennedy en -Johnson. Er zijn, schrijft Ulam, een paar bemoedigende bewijzen geweest van een beginnende contra-revolutie van het gezonde verstand. Daniël Ellsberg (onder Kennedy de belangrijkste burger-deskundige in militaire zaken en zelfverzekerd ontwerper van oorlogstheorieën) begon ernstig te twijfelen aan de bijdragen die hij met zijn deskundigheid leverde. Hij gaf toe, dat zijn gespecialiseerde opleiding hem had verhinderd om serieus aandacht te schenken aan de teleurstelling van het volk, aan het recht op informatie en aan deelneming van het volk bij de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen