VU Magazine 1976 - pagina 389

yn magazine 35

produktiewijze waren onder tafel verdwenen. Het CPB kreeg de opdracht.,geschiedschrijving van de toekomst" te gaan verrichten om de regering een ruggesteun te geven voor haar sociaal-economisch beleid. Het Centraal Ekonomisch Plan en de Makroekonomiese verkenning werden in de loop der jaren publikaties van een dusdanig gewicht, dat vele politici zich in hun politiek handelen binnen het kader van deze becijferingen houden. De laatstejaren is het CPB /.ich ook op het vlak van de werkloosheid gaan bewegen. Twee van de 70 economen die emplooi vinden onder de vleugels van het CPB, Tjan en De Hartog, konstrueerden in 1974 een model, getiteld:,, Investeringen, lonen, prijzen en arbeidsplaatsen". Gehoon en p rijzende woorden waren het gevolg.

Nederland herrijst Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd er in Londen, de tijdelijke standplaats van de regering, driftig gesleuteld aan de blauwdriücken voor het Nieuwe Nederland. En nadat Koningin Wilhelmina in 1944 voet aan wal had gezet in het bevrijde deel van ons land kon met een beroep op eensgezindheid van de burgerij een aanvang worden genomen met de Wederopbouw. Hoeksteen van het beleid werd het in 1945 afgekondigde ,,Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen", dat bleef funktioneren tot 1970. Ondanks het feit dat het toentertijd een ..voorlopig kara/iter" werd toegekend. De regering meende dat een strak overheidsbeleid onontbeerlijk en wenselijk was, terwijl vanuit het Verzet werd aangedrongen op een leidende rol van het bedrijfsleven. In het kader van de algemeen gevoelde noodzakelijkheid van economische groei en de daarmee samenhangende wens naar een welvarende natie te groeien, dienden er op grote schaal investeringen plaats te vinden vanuit het bedrijfsleven. Om dit alles tot stand te kunnen brengen moesten de bedrijven een /o groot mogelijke winstruimte tot hun beschikking hebben. Ook de werkgelegenheid /oudaarmeegebaatzijn, redeneerde men. 1 n de veronderstelling dat een vrije loonvorming wel eens een negatieve invloed zou kunnen uitoefenen op die winstruimte besloot de regering over te gaan tot het voeren van centrale loonpolitiek. Vanwege het

nationale gevoel van verbroedering en saamhorigheid ging de vakbeweging met deze maatregel akkoord. Met een beroep op de ijzeren wet van de onderlinge solidariteit werd tot ongeveer 1959 aan iedere werknemer per jaar een voor ieder gelijke loonsverhoging toegekend, gebaseerd op de ontwikkeling van de arbeidsproduktiviteit. Een verhoging die de stijgende prijzen maar nauwelijks kon bijhouden. Het kleine percentage werklozen en de geringe intlatie werden op de koop toe genomen. Door de bank genomen legde het beleid het bedrijfsleven geen windeieren. De produktie groeide als kool. Maar naarmate de jaren verstreken trad er langzaam een tweedeling op in de produktiestructuur. Aan de ene kant ontstaat een langzaam groeiende groep bedrijfstakken met een even langzaam groeiende arbeidsproduktiviteit als gevolg van het veelal arbeidsintensieve karakter (b.v. dekonfektie-industrie). Anderzijds treden sterk groeiende bedrijfstakken voor het voetlicht (b.v. de chemie) die vooral kapitaalintensief werken en daardoor een snel stijgende arbeidsproduktiviteit kunnen ontwikkelen. De eerste tekenen van wat later op een potsierlijke vertoning zal uitlopen doen hun intrede. Want wat IS er aan de hand? De zo nodig geachte ..gelijke loonstijging voor iedereen" splitst de faktor arbeid in twee delen.

Arbeidsproduktiviteit De jaarlijkse loonstijging, gekoppeld aan de gemiddelde arbeidsproduktiviteit, blijkt met namedewerknemers indesterke sektoren te benadelen. De tweedeling in de ontwikkeling van de produktiviteit veroorzaakt dat het cijfer voor de gemiddelde arbeidsproduktiviteit, de maatstaf voor de lonen, geflatteerd wordt. En werk nemers in de sterke sektoren van de industrie vinden aan het eind van de week een geringer bedrag in hun loonzakje dan ze op grond van de ontwikkelingen in hun bedrijfstak hadden mogen verwachten. Het is de confessionele vakbeweging die het eerst aan de rem gaat hangen.

De arbeidsvoorwaarden mogen best verschillen, aldus de confessionelen. Of anders gezegd: er mag best een verschil bestaan in dejaarlijkse loonstijging. M orrend neemt het kabinet De Quay de gedachte van de gedifferentieerde loonpolitiek over. Het gevolg was een enorme rekenarij. Omdat nog steeds gold dat de loonstijgingen de arbeidsproduktiviteitsstijging niet te boven mochten gaan, werden de cijfers voor de arbeidsproduktiviteit enorm overtrokken. De loonexplosie van 1964 was daar.

Getallen van Boersma Naar verwacht wordt zal hetjaar 1976 worden afgesloten met het trieste na-oorlogse rekord van zo'n 220.000 werklozen. Een aantal dat nog niet zo lang geleden voor onmogelijk werd gehouden. Maar wat betekent dat getal van 220.000? Het is niet meer dan een statistische reken-eenheid. Zeer wel mogelijk is dan ook dat een-aantal werklozen niet wordt meegeteld: de niet geregistreerde en verborgen werkloosheid. Er zijn een aantal mogelijkheden waar we deze niet-geregistreerden kunnen vinden: - Het is een publiek geheim dat vele oudere werknemers voor wie er geen werk meer is en voor wie het moeilijk is in de toekomst nog werk te vinden, verdwijnen in de WAO of de Bijstandswet. Gehuwde werkende vrouwen en part-timers die werkloos geworden zijn laten zich niet steeds opnieuw inschrijven bij de Gewestelijke Arbeidsbureaus (waar de cijfers vandaan komen). Gehuwde vrouwen en schoolverlaters stellen vanwege de grote werk loosheid het zoeken naar werk uit en worden dan ook niet geregistreerd. - Werknemers die in de Ziektewet lopen, maar voor wie geen perspektief is dat ze ooit nog aan de slag komen vallen buiten het schip.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen