VU Magazine 1976 - pagina 216

yU magazine 38 deze regeling een stabiliserende werking uitgaat op de exportopbrengsten van de ACPlanden. kan het onmogelijk gezien worden als een vorm van indexatie. De prijzen van de 12 in de Stabex opgenomen grondstoffen zijn niet gekoppeld aan b.v. het prijsniveau van de industriële exporten van de EEG-landen. De Stabex biedt bescherming tegen sterke fluktuaties in de exportopbrengsten. Voor buffervoorraden is in zo'n systeem geen plaats. Het belang van de EEG bij een stabiele en regelmatige voorziening in haar grondstoffenbehoefte is evident. Niet,alleen is de EEG voor een belangrijk deel afhankelijk van agrariese produkten die niet door haar eigen landbouwsektor voortgebracht worden, nog sterker geldt de afhankelijkheid t.a.v. minerale grondstoffen. Hoewel er behalve ijzererts geen andere minerale grondstoffen in de Stabex opgenomen zijn, wordt de mogelijkheid die de industriële samenwerking biedt tot het ontginnen en exploiteren van in Afrika rijkelijk aanwezige essentiële minerale grondstoffenvoorraden vergroot. Ongetwijfeld bestaat er een neiging om de in de Stabex opgenomen primaire produkten naar de EEG te exporteren: daarvan is de opbrengst min of meer gestabiliseerd. Alle elementen zijn aanwezig om degrondstoffenvoorziening van de EEG in de toekomst te verzekeren. Het belang van de ACP-landen is gelegen in het feit dat hun exportopbrengsten gestabiliseerd worden: de ACP-landen die deze produkten uitvoeren worden bevoordeeld ten opzichte van andere onderontwikkelde landen. Wanneer wij de STABEX vergelijken met de NIEO-ideeën over de regulering van grondstoffenmarkten kunnen wij nog meer afwijkingen opsommen, die evenwelzijn samen te vatten in de opmerking dat de STABEX de marktkrachten volledig in ere laat. Wat dat betreft gaan de NIEO-voorstellen een stap verder. De toch duidelijk aanwezige belangen die in het akkoord gebundeld zijn, beperken daarentegen juist de kansen op breder opgezette meer-goederen- en landen-omvattende internationale overeenkomsten. Zowel de EEG als de ACP-landen hebben iets te verliezen. De EEG omdat ze door middel van deze associatie een aantal zekerheden heeft gekreëerd die nodig zijn voor haar eigen toekomstige ekonomiese ontwikkeling, de ACP-landen omdat zij zich bevoorrecht weten ten opzichte van andere onderontwikkelde landen. Zij zullen niet aksepteren dat hun voordelen aangetast worden door internationale overeenkomsten waarbij alle onderontwikkelde landen preferentieel worden behandeld. We kunnen dan ook niet anders dan konkluderen dat de ekonomiese blokvorming van de EEG weinig bijdraagt tot een gunstige onderhandelingssfeer bij de komende UNCTAD-vergaderingen.

„Down to business" Laten we. ten slotte, trachten zo konkreët mogelijk duidelijk te maken waarom de kansen op een wérkelijk nieuwe internationale ekonomiese orde beperkt zijn. Die kansen worden voor een groot deel bepaald door de stellingname van het hoogstontwikkelde. dus machtigste land: de Verenigde Staten. Over haar stellingname mag geen misverstand bestaan. Helder, beknopt en vooral zakelijk is die stellingname terug te vinden in de redevoering, die namens dr. H. Kissinger bij de opening van de zevende speciale zitting van de Verenigde Naties door Daniël Moynihan werd afgestoken. De wereldekonomie, wordt gesteld, is een interdependent systeem, dat allereerst behoefte heeft aan stabiliteit en zekerheid. Onderlinge afhankelijkheid is een gegeven, samenwerking een noodzaak. Maar in de mate van afhankelijkheid bestaan gradaties. De ontwikkeling van de gehele wereld is afhankelijk van die in de westerse landen, en bovenal is ze afhankelijk van de expansiekracht van de Amerikaanse ekonomie. Die expansie was gebaseerd op drie fundamentele uitgangspunten in de internationale ekonomiese betrekkingen: vrijhandel, vrije, onbelemmerde aanvoer van grondstoffen, en vrije kapitaalbewegingen. Die uitgangspunten dienen voorop te staan in iedere ontwikkelingsstrategie. Een debat over het al dan niet noodzakelijk zijn van een nieuwe, daarvan afwijkende ekonomiese ordening, is daarom zowel irrelevant als irrationeel. Het idee om de uitgangspunten van het internationale ekonomiese systeem te wijzigen, is slechts gebaseerd op ideologie en nationalisties eigenbelang, en ingegeven door rankune's over een verleden van koloniale uitbuiting en plundering. Aldus nog steeds dr. H. Kissinger. Laten we de drie fundamenten van de Amerikaanse ontwikkelingsstrategie wat nader bezien. Vrijhandel impliceert dat de markt als regulerend principe in takt moet blijven. Korrekties, indien ze nodig mochten blijken, dienen dus niet via de markt, maar indirekt en achteraf, gemaakt te worden.

Een staalfabriek bij Karachi (Pakistan)

Een systeem van prijsstabilisatie, en dus zeker een systeem van prijsindexatie is taboe. Het probleem van de prijsfluktuaties van primaire produkten zal dan ook van geval tot gevolg bekeken moeten worden. En ten slotte zijn nog altijd de hoogontwikkelde kapitalistiese landen de grootste exporteurs van voedsel en andere primaire produkten, en zijn de minst ontwikkelde landen de netto-importeurs van deze produkten. Een algemene regulatie is dus ongewenst en onmogelijk. De indirekte oplossing die Amerika biedt, loopt via een IMF-fonds voor exportopbrengststabilisatie. Dat fonds zou leningen en hulpbedragen ter beschikking moeten stellen. Daarnaast moeten alle handelsbelemmeringen, dus zowel invoerbeperkingen als exportrestrikties, opgeheven worden. Want net zo goed als de onderontwikkelde wereld verzekerd moet zijn van een vrije afzetmarkt voor haar produkten, moeten de hoogontwikkelde landen verzekerd kunnen zijn van een geregelde aanvoer van grondstoffen. De Amerikaanse expansie mag niet in gevaar worden gebracht en zeker niet door de exportkartels van groepen onderontwikkelde landen. Vrije en onbelemmerde kapitaalbewegingen waren het derde fundament van de Amerikaanse ontwikkelingsstrategie. Kapitaal en technologie zullen de mensheid terug leiden uit het rijk der noodzaak naar het aards paradijs, en de multinationale onderneming, die deze beide in zich verenigt, zal als een ware almoeder de onderontwikkeldewereld in haar armen omsluiten. Twijfel aan haar goede diensten is op zich al 'n obstakel voor verdere ontwikkeling en werkt bovenal vertroebelend op het investeringsklimaat. „Ik begon vandaag", zo besluit dr. H. Kissinger zijn speech, „met te stellen dat wij deze week de kans hebben de menselijke levensomstandigheden te verbeteren. Dit feit alleen al betekent een buitengewone verandering in de positie waarin de mensheid zich bevindt. Door de hele geschiedenis heen is de verbeelding van de mens beperkt geweest door zijn omstandigheden, die nu fundamenteel veranderd zijn. Wij zijn niet langer gebonden aan wat Marx noemde „het rijk der noodzakelijkheden", en het is altijd al zo geweest dat de verstandigste realisten diegenen waren die de kracht van de mens om zijneigen werkelijkheid te scheppen, begrepen". Wellicht is het utopies te menen een werkelijk nieuwe internationale ekonomiese orde te kunnen realiseren waarin honger en ellende, uitbuiting en onrechtvaardigheid zijn uitgebannen. Maar dan is de gedachte het ,,rijk der noodzakelijkheden" achter ons te laten door enige marginale veranderingen en ad-hoc beslissingen een nog oneindig veel grotere utopie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen