VU Magazine 1977 - pagina 326

vu magaüne 16

Dr. Roelf Haan:

Ik ellendig mens! Het gezichtspunt waaronder de meeste ding"), een merkwaardige inconsequeneconomen in Nederland nog menen te tie: waarom hard te werken voor een kunnen spreken over Latijns-Amerika groter dividend? Natuurlijk kan tegen is dat van de economie; logisch zo te de vervreemding de strijd worden aanzien: zingt niet ieder vogeltje zoals het gebonden. De (in de zuidelijke landen gebekt is, en is dat in dit geval niet vol- van Latijns-Amerika lamgelegde) vakkomen toepasselijk? Het gaat toch om bond is in de klasse-maatschappij on,, arme landen", landen dus die nog niet misbaar, om de onderhandelingskracht zo ver als wij zijn gevorderd op de om- van de arbeider, door de bezitsverhouhoog voerende weg van de productividingen teniet gedaan, weer te herstellen. teit? De belangrijkste taak — althans van christelijk gezichtspunt uit — van die De militaire regimes in deze landen vakbond is, om boven definanciële behouden deze mythe met graagte in langenbehartiging uit maatschappelijke stand. De grootte van de natie, zo luibevrijding te bevorderen, met name den de dagelijkse televisiespots in het door hervorming van de onderneming. totalitaire Argentinië, hangt af van de Een niet onvermaard vertegenwoordiproductiviteit. En ieder heeft de plicht ger van de christelijke werkgevers in Nezich daarvoor in te spannen. derland bleek deze christelijke opvatDeze oproep slaat uiteraard aan bij de zelfstandigen — zolang zij althans mer- ting van vakbondsactie uitstekend te ken dat hun hardere inspanning inder- hebben begrepen toen hij verklaarde liever met het NVV dan met het CNV van daad tot een groter inkomen leidt. De doen te hebben. Met het NVV kon je ,,middenstander" is doorgaans een trouw aanhanger van de theorie: geluk onderhandelen; deze mensen nemen door meer arbeid, en daarmee van ieder eenvoudig tegenoverje aan de tafel plaats. Beiden: ondernemer en arbeider regime dat deze propaganda voert. Voor hen is de boodschap daarom ook treden dus in hetzelfde model: dat van niet in de eerste plaats bedoeld. Want de een ogenschijnlijk conflict, maar van zelfstandige ondernemer-arbeider vindt dieperliggende harmonie; beiden verstaan de taal van de productiviteit. Het zijn prikkel in de vergroting van zijn winst. De loonarbeider daarentegen ziet CNV—aldus deze christen-ondernemer — is eigenlijk een veel moeilijker zijn toegenomen inspanning in het geheel niet automatisch beloond door een geval. Want in de grond van de zaak erkent het niet het model. Deze lui willen beter inkomen. Hij staat, in veelmeer j eigenlijk niet tegenover de ondernemer directe zin dan de zelfstandige, bloot aan uitbuiting; deze is niet alleen finan- I zitten (depositie die hem zo goed ligt), \ maar naast hem. Ze willen hem niet wég cieel van aard, maar raakt het wezen van zijn mens-zijn. Hem wordt de ver- j hebben — er heerst dus ogenschijnlijk j een harmoniemodel — maar hem uit de antwoordelijkheid voor het hoe en waartoe van zijn arbeid ten enenmale I klassetegenstelling trekken. Dan kan hij ontzegd. Na de verkoop ervan ontvangt j dus zichzelf niet blijven. Daarom bestaat er in wezen een veel grondiger conhij schadeloosstelling in de vorm van flictmodel dat wat door de meest milizijn loon, en daarmee zijn zijn aanspratante vakbond die conform de wetten ken op het bedrijfsgebeuren uitgeput. Er ontbreekt dus iedere prikkel aan zijn der kapitalistische maatschappij wil opereren wordt gehanteerd. Ik laat deze werk, behalve een negatieve: dat hij uitspraken (die ik waarschijnlijk véél te moet vermijden ontslagen te worden, mooi heb gemaakt) voor wat ze zijn. daar dat zijn inkomen als zodanig zou vernietigen. Maar de oproep tot grotere Maar ik kies voor de (geïdealiseerde?) christelijke opvatting. productiviteit is in een kapitalistische maatschappij, zoals Tawney opmerkt in Het dogmatisch marxisme waardeert de zijn boek The acquisitive society (,, De kapitalistische ontwikkeling die zij zozeer bekritiseert tegelijk positief Want maatschappij van de bezitsuitbrei-

de economische geschiedenis werkt automatisch in de goede richting. Wanneer die wordt voortgedreven door de belangentegenstellingen het dus zaak die tegenstellingen zo scherp mogelijk te bevorderen. En onder de hand vervult het kapitalisme zijn,,historische roeping" met betrekking tot de integratie der wereldeconomie en de verhoging van de productiviteit die de basis van de vooruitgang is. Een christen kan, meen ik, niet in de historische roeping geloven van geïnstitutionaliseerd onrecht. Want onrecht is onrecht. En dat dit alles met de tijd eenvoudig goed komt is, hoe wetenschappelijk deze,,economische wetten" ook onthuld worden, niets minder dan speculatie. In een dergelijke opvatting is geen ruimte voor bijbelse begrippen als gehoorzaamheid (meer dan discipline) en verantwoordelijkheid (meer dan rationeel inzicht in een verondersteld historisch proces). De werkelijkheid logenstraft de marxistische opvatting dat het kapitalistisch productiesysteem zichzelf zal opheffen. Hier rekent zij volkomen buiten de waard. De waard die in Latijns-Amerika de wacht houd is de terroristische militaire dictatuur. En in de totalitaire staat houdt de economische problematiek op economische problematiek te zijn. Prof. Van der Beid van het Centraal Planbureau maakt zich zorgen om de stijging van het aandeel van de arbeidslonen in het totaal van de Nederlandse inkomens. Dat bedraagt thans 92 %. In ChiH is het 25 %. Komt dat omdat Chili een arm land is? „ Ik ellendig mens, wie zal mij verlossen van het lichaam dezes doods?" roept Tawney uit; ,,de mensen herhalen als papagaaien het woord,,productiviteit" omdat het het eerste is wat ze voor de geest komt. Ze begrijpen niet dat de armoede symptoom en gevolg is van de sociale desorganisatie, terwijl deze desorganisatie zelf iets veelfundamentelers is en tegelijk veel onherstelbaarder".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen