VU Magazine 1977 - pagina 453

l ^ magadne 11

geerd op de vormen van terreur in hun samenlevingen? Het slot van m'n vorige antwoord brengt me meteen op de beantwoording van deze vraag. Want liever dat de overheid ons zou leren met geweld te leven zou zij methodes moeten ontwikkelen om een de-eskalatie proces op gang te brengen. Dit lijkt mij een taak waaraan de overheid prioriteit moet geven boven terreurbestrijding. De overheid in ons oostelijk buurland geeft kennelijk de voorkeur aan terreurbestrijding sec. Dit heeft tot een afschuwelijke eskalatie geleid die de geest verduistert. Wij moeten op onze tellen passen, dat die niet naar andere Europese landen ge-eksporteerd wordt. Hoe een eskalatie ontstaat is gemakkelijk aantoonbaar. Toen de eerste nog tamelijk ongevaarlijke politieke geweldpleging plaats vond werd er meteen hard toegeslagen. We kennen het gevolg. Naar mijn oordeel staat bij elke eskalatie, en dit geldt natuurlijk voor elke overheid en heus niet bij uitstek voor de Duitse, de overheid meer schuldig dan de tegenstanders die zij wil bestrijden. De overheid beschikt immers over opgeleide krachten van wie verlangd mag worden, dat zij weten wat zij doen. Elke verdere stap op weg naar eskalatie is daarom verwijtbaar. De overheid moet niet net zo doen als de onderdanen: zij moet beter doen. Dat is haar legitimatie. Nu geloof ik dat men geen anti-duitse hetze moet gaan ontketenen. Ondemokratisch handelen is geen Duits raskenmerk zoals sommigen ons bijna willen doen geloven. De Duitsers hebben nooit demokratie gekend en het is geen stelsel dat bij hen vanzelf is opgegroeid. Het is tweemaal geprobeerd en dat alle twee keer na een verloren oorlog. Dus geen al te best begin als het door de vijand door wie men verslagen werd, opgelegd is. Maar om een waarachtig demokratische samenleving te doen opgroeien, kost minstens twee generaties. Val ze dus niet te hard. Ze moeten nog een

kans hebben. Het is een eskalatoire ,,Überreaktion" om daar nu reeds van fascisme te spreken. Aan de andere kant heeft het ook weer weinig zin om met morele hoogmoed de Duitsers voor te houden dat wij een rechtsstaat zijn en zij niet. Op dit penibele vraagstuk kunnen we zo dadelijk nog nader terugkomen. Belangrijker echter is het om te zien welke mogelijkheden er zijn om een de-eskalatoir proces in gang te zetten. De inmiddels internationaal beroemd geworden uitspraak van Joop den Uyl, dat de regering door de aanval op de gekaapte trein een nederlaag geleden had en geen overwinning, en de maatregelen die het kabinet genomen had om een eventuele huldiging van de kommando's te voorkomen, zijn duidelijk de-eskalatoir bedoeld geweest en dat effekt is ook inderdaad gevolgd. De minister-president had ook een woord van troost voor de familieleden van de kapers. Het was goed, dat hij dat zei. Tevergeefs hebben we uitgekeken naar een vergelijkbare geste van de duitse president. Behalve naar de begrafenis van Schleyer had hij er goed aan gedaan ook naar de begrafenis van de RAF-leden te gaan om van zijn deernis te getuigen over het onheilspellend verdriet dat over zijn land gekomen is. Liever dan vader Ensslin een spreekverbod op te leggen had de landsbisschop van Württemberg een woord van troost kunnen bieden. Dit hadden belangrijke de-eskalatoire prikkels kunnen zijn. Intussen komt een eskalatie gemakkelijker op gang dan dat men haar weer kan afremmen en tot de-eskalatie kan ombuigen. En toch is het hard nodig naar de de-eskalatoire mogelijkheden te zoeken en niet te wachten tot de eskalatie tenslotte in een soort apokalyps opbrandt. Hebben we nou met de dertiger en veertiger jaren nog geen leergeld genoeg betaald? Helaas kun je nauwelijks gemakkelijk uitvoerbare de-eskalatie-recepten geven, behalve dan de zoeven genoemde psychologische voorbeelden. Een

goede de-eskalatie kan alleen maar plaats vinden door een scherpe analyse van de situatie. Je kunt dat beter zo uitdrukken dan door de term ,,oorzaken van terrorisme". Dat is te vaag omdat er immers zoals we zagen veel meer geweld in de samenleving is. Het is wetenschappelijk onjuist om de oorzaken te willen zoeken in een verschijnsel d a t j e eerst uitgeselekteerd hebt. Beter dan door het ondertekenen van de europese konventie tegen het terrorisme, waarmee een verdere stap in eskalatoire richting wordt gedaan en het traditionele nederlandse asylrecht aangetast zou kunnen worden, zou de nederlandse regering het initiatief kunnen nemen tot een europese studie-konferentie om de grondslagen van de agressieve aspekten der europese kuituur bloot te leggen. Laten we niet vergeten dat dit werelddeel driehonderdjaar lang het meest agressieve deel van de wereld is geweest, dat er in geslaagd is om vrijwel de gehele planeet te onderwerpen. Wat wü je dan? Intussen is er veel eskaJatoir en de-eskalatoir materiaal te vinden in de geschiedenis, maar dat brengt me al op de volgende vraag.

Geweld in golven? Tijdens het criminologen congres dat in '75 in het VU-hoofdgebouvf werd gehouden, signaleerde U het feit dat in de geschiedenis golfbewegingen te bespeuren zijn als het gaat om geweld. Kunt U daarover meer zeggen tegen de achtergrond van het geweid waarmee we de afgelopen tijd te maken hebben gehad? Het is waar dat men in de geschiedenis heel duidelijk konjunkturen van politiek geweld kunt onderscheiden, een soort golfbewegingen. Je kunt die golven relateren aan ekonomische konjunkturen, op- en neergaande tolerantie, demokratisering en autokratisering. Deze processen zijn uiterst ge-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen