VU Magazine 1977 - pagina 64

nl magazine 18 Hij voegde er wel aan toe dat het bier gaat om één tendens en bovendien zijn er ook tegen-tendenzen, maar hij had wel het gevoel dat het hier gaat om een tendens, die wezenlijk van belang is voor de betekenis van godsdienst en kerk voor de samenleving. Wat moet onder vertrossing worden verstaan? Dr. Dekker: De term heeft nog allerminst een vaststaande betekenis: het is één van die begrippen, waarvan iedereen weet w a t er mee bedoeld wordt tot het moment dat men het moet omschrijven. In het spreken en het schrijven over vertrossing vallen uitdrukkingen als: waardevrij amusement, zich onbekommerd kunnen vermaken en ontspannen, de zorgen en spanningen van onze enerverende tijd even kunnen vergeten, probleemloos vermaak, streven naar gemakkelijke populariteit, verstrekken van vergetelheid, kleurloosheid en niet-aanstootbaarheid, zich afschermen tegen ontwikkelingen waarmee miljoenen andere mensen te kampen hebben, zich terugtrekken op het eigen gebiedje in de welvaartssamenleving, cultuurverklaringen, afkeer van programma's met inhoud, stimuleeren van de vrijblijvendheid, vereenvoudigingen van de problemen tot herkenbaarheden waarmee een burger zich kan identificeren, de nieuwsfeiten behandelen zonder de samenhang met de maatschappelijke ontwikkelingen en (om maar niet meer te noemen) het zich als verstandig mens aanpassen aan hetgeen grote groepen mensen als belangrijk en prettig ondergaan.

Wat betekenen kerk en godsdienst. Welke plaats nemen zij in het leven en samenleven van de mensen, en welke/t/A7cf/e, welke werking hebben zij voor dit leven en samenleven? Vanuit deze vragen bekeek de socioloog dr. G. Dekker vrijdag 4 februari veranderingen die zich.voltrekken in de plaats en functie van godsdienst en kerk. Nieuw zijn veranderingsverschijnselen niet. Maar de voornaamste reden dat dr. Dekker er opnieuw aandacht voor vroeg is dat z.i. bepaalde verschijnselen gecombineerd voorkomen, waardoor er een ontwikkeling optreedt die godsdienst en kerk een wezenlijk andere betekenis geven dan in het recente verIeden. Deze ontwikkel i ng treedt ook op binnen die godsdienstige groeperingen (zoals het calvinistisch protestantisme), die hiervoor tot voor kort immuun waren (of schenen). Dr. Dekker meende dat de ontwikkeling die hij signaleerde misschien het best gekarakteriseerd kon worden met de term: „vertrossing van godsdienst en kerk."

Wim Hazeu die de term vertrossing in ons spraakgebruik introduceerde, omschrijft het verschijnsel met de woorden van de oud-TROS-directeur Landré: „De mensen overtuigen je er steeds van dat men geen be/ioefte fieeft aan problemen en ellende. Men wil lachen of iets goeds zien, maar géén moeilijke zaken". Woorden van een man, die reeds eerder had verklaard: „Homoseksualiteit, prostitutie en politiek, dat zijn zaken waar wij afblijven. Het grote publiek wil amusement en reportages over onderwerpen, waarin een klein land groot kan zijn". Kortom, zo zou men kunnen zeggen: een mens wil op de zaterdagavond wei eens wat anders, want er is al genoeg ellende op de wereld, waarmee tevens gezegd is dat het verschijnsel vertrossing veel verder reikt dan het actieveld van de instantie waaraan het zijn naam te danken heeft. Op één aspect willen w e nog speciaal wijzen, nl. dat degenen aan w i e verweten wordt mee te werken aan de vertrossing zich gesteund weten door „ e e n onvoorstelbare berg niet elitaire mensen" (aldus TROS-directeur Leeman), dat zij bewust de mensen in hun verlangens tegemoet komen. M.a.w., men werkt volgens de klant-iskoning formule, of — zoals Landré het eens uitdrukte — „ de microfoon en de buis zijn niet voor de medewerker en zijn ideëen maar voor het publiek." Hij kan dan ook verklaren: „ Vertrossing is voor mij een eretitel".

Proces Het snelle inburgeren én het veelvuldig gebruik van de term vertrossing kan er op wijzen dat w e hier te maken hebben met een verschijnsel of proces dat zich niet beperkt tot één bepaalde sector van het leven, maar dat de hele'cultuur of de hele samenleving doortrekt, een proces ook dat de mensen als een reëel en belangrijk verschijnsel bij zichzelf of in hun directe omgeving herkennen. Als w e een poging doen het verschijnsel te karakteriseren, dan zien w e tenminste twee ontwikkelingen binnen het leven van de mensen of zo men wil twee behoeften van de mensen waarop ingespeeld wordt. Enerzijds is er de behoefte zich af te sluiten van de grote

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen