VU Magazine 1977 - pagina 301

1^ magame 35 of.

e

A W

JlJ.a ^ . A * ^ . « — « . ' '-^-^-

y^-^^-^^- --

^. /cCoo- -

Ponsconcept: de in cijfers voor computerverwerking omgezette gegevens van Johannes Jacob Frank.

geheel geen woonplaats: men heeft onder een dekzeil of op, ,het secreet" (openbaar toilet) geslapen. Verreweg het grootste aantal was tussen de twintig en dertig jaar, de groep tussen de tien en twintig was daarnaast ook belangrijk. Het is bijzonder moeilijk conclusies te trekken uit de beroepen die de hiensen opgaven. Velen gaven op zeeman te zijn en dat roept de vraag op. of zulke mensen ook als immigrant moeten worden beschouwd. Het kan zijn dat een aantal van hen alleen naar Amsterdam kwam in de hoop daar een schip te vinden. Over het algemeen kun je zeggen dat het merendeel moet hebben behoord tot wat we dan noemen de,,onderste sociale lagen".

kaart Jc^^n.e^ 4

JoCcl-

1

2

3

5

6

/

s

C

c o 5-

!/

21

22

23

24

27

<;

i i^ o o

41

42

25 26

8

3 28

Wat is er te zeggen over de vrijheid die de rechter had bij het bepalen van het vonnis, of over de toepassing van wetten?

^'^''

9

10

11

12

/

1

/

1

29

30

31

32

1 c 5' 5^ c 4

44

47

48

9 7

^

i :1 :] 'ï

,</

61

63

64

65

De grootste groep ongeveer 60 procent wegens het plegen van vermogensdelicten. In de vervolging van zedendelicten (prostitutie) is een duidelijke ontwikkeling te zien. In de eerste helft van de eeuw wordt daarvoor een groot aantal vrouwen opgepakt; in de tweede helft is dat duidelijk veel minder. Men heeft dan een ander vervolgingsbeleid. Verder zijn er dan de geweldsdelicten; bijv. het zgn. ,,pijpestellen" (herrieschoppen).

Fc^nk

43

62

45

7

Waarvoor was men gepakt?

46

66

67

68

49

50

51

:i ,9 1 69

70

452

"l 13

^^^-^Z-^U

15

4

0

3 3 3 D 1 'J

33

34

35

0 53

i i 71 72 73

16

36

17

37

18

38

19

20

39 40

l^

V 1 'J 'J 'J

54

55

56

57

/ /

.?

0

Z "J

74

75

76

77

ƒ/

58

78

59

60

79

80

j

j

Op een (ijst van vonnissen die door een particulier (vermoedelijk een Amsterdamse rechter) werd bijgehouden, komt Johannes Jacob Frank ook voor (de op één na onderste in de lijst). Hij werd gearresteerd wegens „dieverij" en werd veroordeeld tot geseling „op de bok" (een toestel waarop hij moest gaan liggen) tot acht jaar „confinement" (opsluiting) in het werkhuis. Men komt in de lijst o.m. tegen: „Ontslag onderhandt", dat is voorwaardelijke invrijheidstelling en „bann", dat is bannissement (= verbanning).

Voorzover er wetten waren, paste men die niet zonder meer toe. Een voorbeeld: in 1614 werd in Holland een plakkaat uitgevaardigd dat was gericht tegen diefstal. De stratTen die daarin werden genoemd, waren veel zwaarder dan die welke in de praktijk werden uitgesproken. Zo'n wet bleef wel bestaan, maar hij werd niet toegepast. Over gewoonte-vorming kan ik in dit stadium nog niet veel zeggen. Ik moet op nog iets anders wijzen. Je moet natuurlijk niet alleen kijken naar de straf die formeel werd uitgesproken, maar ook naar de manier waarop die ten uitvoer werd gelegd. Rasphuis-en spinhuisstraffen (vrijheidsstraffen) waren vaak hoog. Veroordelingen tot tien, vijftien, twintig jaar behoorden niet tot de uitzonderingen. Zulke straffen werden echter vrijwel nooit in hun geheel uitgezeten. Men kende het systeem van de afslag. Ieder jaar werd door het college van schout en schepenen bekeken welke gevangenen er vermindering van straf konden krijgen. Het was een soort beloningssysteem voorgoed gedrag. Het kwam er meestal op neer, dat de helft van de straftijd werd uitgezeten. Er zijn ook aanwijzingen dat die bekortingen werden toegepast om te voorkomen dat de rasp- en spinhuizen te vol zouden raken. Een andere straf waarover nog iets moet worden gezegd is de verbanning. Daarop was nauwelijks controle mogelijk. Het kwam voor dat iemand door de Weesperpoort Amsterdam werd uitgezet en dezelfde dag via de Utrechtse poort weer binnen kwam. Deze straf werkte ook binnen het geheel van de republiek averechts. Het kwam er op neer, dat de ene stad (of streek) zijn delinquenten overdeed aan de andere. Een verwant verschijnsel lijkt zich ook te hebben voorgedaan op het vlak van de lijfstraffen die in het publiek werden toegediend. Soms - lang niet zo vaak als wel eens wordt gesuggereerd - werd iemand gegeseld, omdat men van hem op die manier een bekentenis van hem wilde loskrijgen. Lukte dat niet. dan kon zo iemand niet worden veroordeeld tot een straf in het openbaar. Het is mogelijk dat men dat op den duur in de gaten kreeg en koos voor een geseling binnenskamers, om zo het schavot en de defamerende werking van zo'n strafte ontlopen. Het afnemen van de schavotstraf behoeft dus nog niet te betekenen dat er minder werd gegeseld. Welke functie deze lijfstraffen op het schavot ook mogen hebben gehad, in ieder geval geen preventieve. Het kwam herhaaldelijk voor dat iemand op hetzelfde schavot terugkeerde. Maar dat is een verschijnsel waar geen enkele strafrechtsjurist of criminoloog van staat te kijken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen