VU Magazine 1977 - pagina 272

ml magazine 6 J. D. de Fretes, leider van de API-Ambon

de Molukken (al kan hij er niet heen), de Ambonees dr. Leimena wordt minister van volksgezondheid in het kabinet-Sjahrir, J. D. de Fretes. leider van de API-Ambon. stelt zich ,,namens de Molukse jeugd" achter de onafhankelijkheidsproclamatie op e n - iets later-op de 15e mei '46(Pattimuradag) sticht de via Australië weer in vrijheid teruégekeerde Patty de Politieke Partij Maluku (Parpim), die zich o.a. keert tegen Van Mooks deelstatenplannen. Het is een nationalistisch-Indonesische beweging, waarmee we hier te maken hebbén, maar puur Moluks. Aanhang vindt men vooral onder Molukse intellectuelen (burgers) overal op Java; niet bij de veel talrijker Molukse KNIL-miiitairen, die net uit Japanse krijgsgevangenschap komen en die meteen in Djakarta in open conflict raken met de pas geproclameerde Republiek Indonesia. Het is hartverscheurend wat zich in de maanden na de proclamatie van de Republiek Indonesia afspeelt in Molukse kringen op Java. Een deel kiest de Nederlandse kant (KNIL-militairen), een ander deel schaart zich achter de Republiek. Toch beleven beide groepen hun opstelling als ,,Ambonees" of ,,Moluks" en worden wanhopige pogingen ondernomen om saamhorigheid te beleven. Dat de Ambonese KNIL-militairen slechts speelbal van de Nederlanders waren, is niet vol te houden. Eigener beweging zelfs keert men zich met wapens tegen de revolutionaire beweging van Soekamo, tot wanhoop van de Britse generaal Christison die in die overgangstijd de orde en rust in Batavia moet handhaven. Hij verbiedt dat Ambonese KNIL-militairen gewapend in Batavia komen, maar die trekken zich daarvan niets aan. ,,De gewapende auto's waarop Ambonezen staan, met gerichte machinegeweren en automatische wapens maken een provocerende indruk (rapport bestuursambtenaar Singer, 19okt. '45). Als Christison verwijdering wil van de Ambonese troepen uit Batavia, wekt dat grote ongerustheid bij minister Logemann, Van Mook en Helfrich. Men verzet zich ,,tot het uiterste" dat ,,o«ze inlandse troepen " - de enige militairen onder Nederlands commando op dat moment in Indo-

nesië - naar elders worden gebracht. Van der Plas adviseerde dat ook, maar Van Mook en Helfrich krijgen hun zin. De discipline onder de Ambonezen zal, ,zoo goed mogelijk" worden gehandhaafd.

Anti-Ambonstemming Een tweede gebeurtenis in die dagen is zeer belangrijk. De politieke top van de uitgeroepen republiek Indonesia kent weliswaar de Molukkers, die deelnemen aan de vrijheidsstrijd, maar de gemiddelde Javaan en Sumatraan heeft een ander beeld van de Ambonees. Voor hem is de Ambonees de Nederland-getrouwe KNILmilitair, die hij identificeert met de koloniale overheerser. De stemming voor en tijdens de proclamatie van de republiek Indonesia is anti-Nederlands en anti-Ambon. De Ambonezen in het republikeinse kamp weten dat en ze zijn daarvoor terecht beducht. Vanuit het kantoor van mr. Latuharharry wordt 8 oktober '45 de volgende boodschap uitgegeven: , ,De alliantie van de Ambonese jeugd richtte een actieve strijdmacht op, die de andere strijdmachten steunt en de regering van de Republiek Indonesia verdedigt en handhaaft. Wij Molukkers hebben als vaderland Indonesië. Wij strijden tezamen met de andere bevolking^roepen van Indonesië ter verdediging en behoud van de Republiek Indon^a. Wij dulden niet dat onze broeders en zusters in de greep geraken van bedrog en intriges van de Nederlanders. Derhalve verzoeken wij: a. onze broeders en zusters niet te laten dienen als instrumenten van de Nederlanders. b. de gewezen Nederlandse militairen en ook zij die thans nog in Nederlandse dienst zijn, laten zy de onafhankelijkheid van Indonesië niet belemmeren. Wees ervan overtuigd dat de Republiek van Indonesië de veiligheid van het Indonesische volk in het algemeen en dat van de Molukken in het bijzonder waarborgt. Zij die nog niet overtuigd zijn om met ons te strijden voor het ideaal van de onafhankelijkheid van Indonesië, doen het beste om zich rustig te houden in plaats van mee te

doen met de Nederlanders. Indien zij geen acht geven aan bovenvermelde oproep, zullen zij daarmee onheil brengen aan 30.000 zielen van de Molukkers op Java en Madoera." Terugkeer naar de Molukken „om deze op te bouwen tot een sterk gebied van de eenheidsstaat der Republiek Indonesia", wordt een van de taken van het Molukse gouverneurskantoor van mr. Latuharharry. De boodschap vindt weinig gehoor bij de KNIL-Ambonezen. Begrijpelijk. De Japanners hadden hen vervolgd als de Nederlanders. De overstap naar het republikeinse kamp, waar het wemelt van figuren, die op de een of andere manier met de Japanners hadden samengewerkt (Soekarno) is niet te maken. Nu Japan verslagen is, verwacht men herstel van de vooroorlogse toestand: terugkeer van het Nederlandse bewind en inniger verhoudingen dan ooit met het door de Japanners zwaar getroffen Ambonese volk. En maar één rol kunnen zij zich indenken: herstellers van het vroegere gezag. Molukse intellectuelen die begrepen dat andere tijden aangebroken waren, stonden voor een onmogelijke opgave hun veelal minder geschoolde medeMolukkers in het KNIL-kamp in enkele dagen te overtuigen dat ze - zoals dr. Leimena het uitdrukte -,,de loop der geschiedenis verkeerd interpreteerden'. Daarbij kwam het diepgewortelde wantrouwen, zo niet ,,haat" van het gros van de vrijheidsstrijders in het Republikeinse kamp jegens de enige Ambonees, die de meesten kenden, nl. de Nederlandgetrouwe KNILsoldaat. De regering van de pas uitgeroepen Republiek heeft de zaak niet in de hand. En zo wordt begin oktober 1945 door een groep felle pemoeda's een pamflet in Batavia verspreid, waarin opgeroepen wordt tot oorlog tegen, ,aUe Nederlanders, Indo-Europeanen en Ambonezen". Via Reuter haalt dit pamflet de wereldpers, Schermerhom, Logemann, Van Kleffens en Luns (ambassadesecretaris in Londen) zijn net bijeen om zich te beraden over de verwarde situatie in Indonesië als dit bericht binnenkomt. Het verslag meldt: ,,Dit zeer ongunstige bericht zal - indien juist de gehele situatie in een ander licht plaat-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen