VU Magazine 1977 - pagina 198

•«=»*=•

magazine 20

die gelanceerd werd uit het kamp van de andere partij. Onder geen beding wenste de PvdA zich meer het begrip „gebruikswaarde" te laten ontwringen, dat bij de kabinetsformatie was geaccepteerd door de CDA-ministers. De gebruikswaarde zou gelden bij onteigening, met correcties om onbillijkheden op te vangen. Jarenlang hadden de socialisten in de na-oorlogse jaren vergeefs geprobeerd dit begrip in de wet te krijgen. In 1966 diende Samkalden daartoe een ontwerp in, dat na de val van het kabinet-Cals haastig werd ingetrokken door het kabinetDe Jong. Dat leidde tot een initiatief-wetsontwerp-Vondeling-Wieringa. En na de formatie van het kabinet-Den Uyl kwam het begrip „gebruikswaarde" terecht in de regeringsverklaring. Van Agt zat er aan vast en hij heeft daaraan vastgehouden. Maar de CDA-fracties, slechts ,,gedogers" van dit kabinet, achtten zich daaraan niet gebonden.

wordt bepaald op grondslag van het gebruik ten tijde van de onteigening. VU-magazine krijgt van prof. De Haan een in oranje omslag gestoken boekwerk van 209 pagina's, behelzende een aantal artikelen, die hij de afgelopen jaren over de grondpolitiek schreef. Geen eenvoudige kost voor een leek: het duizelt hem al snel door alle nieuwe begrippen waarmee hij kennis maakt. Maar duidelijk wordt dat prof. De Haan: van het begrip „gebruikswaarde" niets moet hebben. Een groot vraagstuk is het op zichzelf niet. „Maar in ieder geval dient men zich van het onrechtvaardige en ondoelmatige uitgangspunt van de gebruikswaarde verre te houden, omdat dit de grondpolitiek verder van huis zou brengen dan ooit" (Leiden, 16 febr. '74). Het is „ e e n politiek gezwel, dat het beste operatief kan worden verwijderd, temeer nu het het leven van kabinet-Den Uyl bedreigt". (Ned. Juristenblad, jan. •76).

Was het begrip„^e6m//rsM/'aa/-de" een socialistisch stokpaardje? Dit is niet vol te houden voor wie verder in de geschiedenis teruggaat. Thorbecke jr. schreef al in 1880 in zijn handboek ,,Sfe/se/ en toepassing der Onteigeningswet". „Zo zal alleen het tegenwoordig gebruik en de tegenwoordige bestemming grondslag der berekening van de schadeloosstelling van het goed kunnen zijn. Men zal dus niet de mogelijkheid in aanmerking nemen om een goed tot enig ander, meer voordeel brengend, gebruik te bestemmen". Dat was, zei Wieringa op 3 maart, „een uitstekende omschrijving van de gebruikswaarde". En dat nog wel van een liberaal uit de vorige eeuw. Ook een initiatiefwetsontwerp van de liberaal Van Houten in 1880 ging uit van de gebruikswaarde. Het had allemaal niets met socialistisch hobbyisme, laat staan met socialistisch dogmatisme te maken, wilde Wieringa maar zeggen. Of het een bruikbaar begrip is, is natuurlijk wat anders. Prof. De Haan meent van niet. En het ene artikel na het andere ontvlood de laatste jaren zijn studeerkamer waarin hij probeerde uit te leggen waarom het niet rechtvaardig jegensde boeren was, niet praktisch, niet handig, niet de moeite waard; kortom hij zag golven van ellende zich uitstorten over de soepele onteigeningspraktijk in Nederland wanneer men het begrip „gebruikswaarde" zou introduceren, een systeem waarbij de onteigeningsprijs

Wanneer in augustus '76 de Wiardi Beckmanstichting uitkomt met een rapport „Grondpolitiek". waarin geen spoor meer terug te vinden is van bejubeling van het begrip gebruikswaarde, gloort er hoop bij prof. De Haan dat er zaken kunnen worden gedaan. Voorzichtig bepleit het PvdA-rapport onderzoek „naar de vraag of, met het oog op het agrarisch belang, niet opnieuw de een of andere vorm van prijsbeheersing van agrarisch onroerend goed moet worden ingevoerd". Dat is taal naar het hart van prof. De Haan. Prijsbeheersing". Dus algehele uitschakeling van het marktmechanisme en, onontkoombaar, de een of andere vorm van gronddistributie. Is De Haan socialistischer dan Den Uyl? Dit kan niet gezegd. Het socialistisch dogma „alle grond in gemeenschapshanden"\/er\Ner}pthi\. Maar hij ziet aankomen dat dit juist onafwendbaar gaat gebeuren wanneer de W D haar zin krijgt. Prof. de Haan tot VU-magazin: „Prijsbeheersing redt de eigendom als particuliere exploitatievorm. Liberalisering verkeert in het tegendeel. Het heet liberaal te zijn, maar het betekent de ondergang van de landbouw. Als de prijzen volledig uit de hand lopen (wat eigenlijk al zo is), dan zal er misschien een situatie ontstaan waarin de boerenstand op de fles gaat. En dan moet de overheid trachten de kar opnieuw in 't spoor te krijgen door al die eigendommen maar over te nemen en de boeren op basis van pacht of erfpacht weer een kans te

wm

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen