VU Magazine 1977 - pagina 437

\ff} magazine 39

Gesprek met prof. dr. H. J. van Aalderen:

Het begint met een geringe klaclit, het eindigt met de WAO Mag men een vraagstuk signaleren zonder aan te kunnen geven in welke richting een oplossing gezocht zou moeten worden? Prof. dr. H. J. van Aalderen, directeur van het huisartseninstituut van de VU waagt het er maar op in zijn maandelijks gesprek met VU-Magazine. Medici onder elkaar kennen het verschijnsel. Er wordt wel over gepraat, maar ze staan er machteloos tegenover. ,,De spiraal", zou prof. Van Aalderen het willen noemen. Hij schetst het volgende beeld: Een man komt bij je met op zichzelf niet eens zo ernstige klachten, 'n Maagklacht of rugklachten. Na enige tijd wordt het duidelijk dat het voor z'n gezondheid beter zou zijn wanneer hij ander werk te doen kreeg, lichamelijk iets minder zwaar b.v. of in een wat minder ongezonde werkomgeving. De man - vaak zelf niet beseffend wat het inhoudt, - wordt in een andere werkomgeving geplaatst. ,,Zogenaamd ,,gezond werk"." Maar betekent dat werk dan ook nog wat voor hem? Vaak is het minder verantwoordelijk werk. Niemand valt een verwijt te maken, want iedereen werkt mee om een oplossing te vinden. Maar wat gebeurt? De aardigheid van het werk is er af voor de man. Met z'n inkomen is niets aan de hand. Dat is allemaal perfect geregeld, maar werk betekent veel meer voor een mens dan een inkomen. De man gaat niet meer met een zekere voldoening naar z'n werk, maar het is een zure plicht voor hem geworden. Het leven wordt een stuk moeilijker voor hem. Dat heeft weer invloed op z'n huwelijk. Juist in zo'n situatie wordt ter compensatie een sterker beroep gedaan op de huwelijksband. Er ontstaat een sfeer van niet-begrijpen en irritatie. De man gaat wat teveel drinken. Dat heeft weer invloed op z'n kwaal, waar 't oorspronkelijk om ging. En zo zie je een spiraal ontstaan van voortdurende verslechtering van de lichamelijke toestand. Geleidelijkaan worden deze mensen naar beneden gezogen tot ze uiteindelijk helemaal uit het arbeidsproces verdwijnen in een sfeer van conflicten met allerlei instanties. Dat maak je als dokter mee en daar sta je eigenlijk machteloos

tegenover. Het is een heel merkwaardig soort proces. Vaak zien wij als dokters in 't begin al waar het tenslotte op zal uitlopen. Hier gaat iets mis. De klachten zijn op zichzelf niet eens zo ernstig, maar aan het eind van het proces na een jaar of twee wacht de wet Arbeidsongeschiktheid. Het begint er dus mee dat ze ander werk te doen krijgen. Vervolgens zie je dat het in het huwelijk slechter gaat. Het hele leven wordt een sof. Drinken enzovoorts. En aan het eind de WAO." Prof. Van Aalderen roert het onderwerp aan omdat hij helemaal niet zo overtuigd is van de onvermijdelijkheid van een dergelijk proces, gezien de aanvankelijke klachten. Maar de organisatie van maatschappij en gezondheidszorg schijnen kennelijk dergelijke processen in de hand te werken. Een niet eens zo ernstige kwaal is oorzaak dat het leven van iemand een totaal andere wending neemt en tenslotte verdwijnt hij helemaal uit het arbeidsproces. En de dokter ziet machteloos toe. Hij kent het verschijnsel, maar kan er niets aan doen. Hij heeft alleen te maken met de kwaal, bij anderen ligt de verantwoordelijkheid voor ander werk, uitkeringen enzovoorts. ,,Tervrijl dat heel direct op elkaar inspeelt. Maar wij, in de gezondheidszorg doen nog net of dat heel aparte zaken zijn." Met enige jaloezie spreekt prof. Van Aalderen over de organisatie van de gezondheidszorg in Vietnam. ,,Daar hebben de dokters (het team), verantwoordelijkheid tot het weer ii^eschakeld zijn van de patiënt in het arbeidsproces. Daar kent men de scheiding niet, die we hier hebben tussen de puur medisch-technische kant van de zaak en de problematiek van de arbeidssituatie, die hier terechtkomt bij verzekeringsdeskundigen, bedrijfsartsen en zo meer. Terwijl dat heel direct op elkaar inspeelt, doen wij net alsof die dingen niets met elkaar te maken hebben." Beseffen alle dokters de draagwijdte van een aanbeveling voor ,,ander werk"? Prof. Van Aalderen vertelt het verhaal van een meisje in wier leven pianoles en pianospel een erg belangrijke rol

speelde. Sociaal contact met lerares en anderen; mogelijkheid tot gevoelsuiting. Ze kreeg 'n verbod van de dokter om piano te spelen. Dat was beter voor de vinger-gewrichten. Puur medisch-technisch gezien had de betreffende arts ongetwijfeld gelijk. Maar tegelijk betekende het voor het meisje eenzaamheid en ongeluk., ,Dan denk ik op 'n goed moment, dat je moet zeggen: ja, misschien is vanuit lichamelijke inzichten pianospelen niet zo goed. Maar als ze zich kan ontplooien, is dat voor het ziekteproces van minstens zo groot belang als 'n aantal bewegingsfactoren. Zoiets moetje afwegen. En dat is bijna niet te doen, omdat in ons huidige systeem zoveel instanties en artsen onafhankelijk van elkaar met een patiënt ,,aande gang gaan". Terug naar het onderwerp ,,arbeidssituatie". Beseffen artsen waarover ze het hebben bij dit onderwerp? Prof. Van Aalderen betwijfelt het. Hoe zou een arts die kennis opgestoken moeten hebben? Hij zou willen dat aan het Huisartseninstituut van de VU net als aan het Rotterdamse huisartseninstituut de mogelijkheid gecreëerd werd voor studenten om eens 'n periode stage te lopen in een bedrijf. Vervreemd van het eigen milieu. Wonen ook in een kosthuis tussen b.v. havenarbeiders. Dan weetje beter waarover je het hebt. Maar erg optimistisch is hij niet over de animo van studenten daarvoor. Het is ook een hele stap. In Rotterdam was er via het Instituut voor Normen en Waarden maar één liefhebber voor, die daarvan verslag uitbracht in Huisarts en Wetenschap. En dan nog. ,,Dan zou je als behandelend arts in de praktijk ook nog in aanraking moeten komen met bedrijven. Ik zie niet in hoe dat op te lossen, maar op zichzelf is het vreemd dat die dingen gescheiden zijn. Ik heb het gevoel dat in dit opzicht er veel dingen bij ons niet kloppen en dat we daar als gezondheidszorg voortdurend mee te maken krijgen. M'n indruk is dat er mensen arbeidsongeschikt worden zonder noodzaak. Er komen mensen in de wet arbeidsongeschiktheid terecht om aanvankelijk betrekkelijk geringe redenen. Maar hoe dat probleem op te lossen?'*

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen