VU Magazine 1977 - pagina 211

1^ magawie 33

stel van de oude „Coalitie" op basis van de verkiezingsuitslag onmogelijk bleek, lag de formule van het kabinet-De Quay voor de hand. Dat men in 1963 de formafieDe Kort en in 1966 de motie-Schmelzer, waarbij de PvdA in beide gevallen op niet overtuigende gronden buiten spel werd gezet, als onbillijk heeft ervaren, acht ik zeer wel te begrijpen, al moet niet vergeten worden, dat beide operaties mede mogelijk werden door de wederzijdse uitsluiting van PvdA en VVD. De derde les die de geschiedenis ons kan leren is dat zij slechts in beperkte mate gemaakt wordt door de gang van zaken bij kabinetscrises en kabinetsformaties. Deze worden toch grotendeels bepaald door de brede maatschappelijke kontext. Het is mijn mening, dat vanaf de statenverkiezingen 1966 de loop van de politieke en sociale ontwikkelingen in Nederland, en met name de relatie tussen PvdA en KVP, in diepgaande mate beïnvloed is door allerlei bij-verschijnselen van de processen

van ontzuiling en deconfessionalisering én door inadequate reacties daarop van brede kringen uit de KVP en PvdA op deze relatie. Het is namelijk onmiskenbaar dat beide partijen elkaar behandeld hebben als concurrenten op de door deze processen vrijkomende kiezersmarkt. Het tragische is, dat het organisatie-komplex van de „liberalen": VVD, Telegraaf en Tros als lachende derde met een niet onbelangrijk deel van de buit is gaan strijken. Het is onmiskenbaar zo, dat allerlei specifieke kenmerken van de katholieke veV-zuiling ook tot uitdrukking kwamen in de manier van on/-zuiling. Toen de ijzeren banden van de kerk rond het katholieke organisatieleven wegvielen, moest de zaak wel in duigen vallen. En met de voltooiing van de emancipatie viel een belangrijk organisatiemotief weg. Maar dat neemt de eigen verantwoordelijkheid van de medespelers niet weg. Wat de KVP betreft valt te denken aan de taktiek van het duo Schmelzer-Aalberse in de 60-er jaren,

maar ook aan de ideeën over een Algemene Volkspartij van de meer progressieve vleugel in de KVP. En voor de houding van de PvdA was indicatief de reactie van de partij-voorzitter Tans — niet toevallig een doorgebroken katholiek — op het KVP-rapport over „Grondslag en karakter van de KVF' (1966). Dit rapport vormde — met alle kritiek die met name de ARP er principieel op kon hebben — op zich een moedige poging om de toekomstige koers van de KVP-publiek en rationeel ter discussie te stellen. De reactie van Tans namens de PvdA steeg niet uit boven het eigenbelang van zijn partij en luidde ongeveer als volgt: Wij hebben altijd al gezegd dat partijen als de KVP geen bestaansreden hebben. Nu geeft de KVP zelve ons gelijk door zich ter discussie te stellen. Hoewel te begrijpen vanuit het toenmahge streven de PvdA tot een brede Progressieve Volkspartij te maken en vanuit het trauma rond het Mandement van 1954 was deze uitspraak wel een

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen