VU Magazine 1978 - pagina 292

nJ magaTJme 26

IMnstuitv^es Nog vóór de koning tekende, schreef Elout van Soeterwoude op 14 augustus 1878 aan Kuyper: „Wat doet gij nu met die honderdduizenden? Met de comité's? Met de deputatieieden? Kan er iets blijvends, iets goeds uit voortkomen ter heiliging van 'sHeeren naam, ter vestiging en uitbreiding van wat daartoe kan dienen?" De diepste teleurstelling die heerste als gevolg van de koninklijke handtekening was het signaal dat men niet bij de pakken mocht neerzitten. Binnen een half jaar na die 17 augustus 1878, op de dag dat men herdacht dat de Unie van Utrecht werd gesloten, waarbij de Staten zich samengordden in de Strijd tegen Spanje, op die dag voerde Kuyper de locale comité's bijeen en smeedde hen samen tot de Unie„£eA7 school met den Bijbel". Toen werd het hechte fundament gelegd voor het nationale gebouw van het bijzonder onderwijs, vrij van staatsinvloed. Onder leiding van de Savornin Lohman werd de weg ingeslagen die in 1920 zou leiden tot volledige gelijkstelling van het bijzonder onderwijs aan de openbare school. Besloten werd, dat ieder jaar, op de dag waarop de koning de wet tekende - 17 augustus - alle locale comité's een collecte zouden organiseren voor het Christelijk onderwijs: de beroemde Unie-collecte. 100 jaar Volkspetitionnement, dat is 99 jaar Unie-collecte. En straks het eeuwfeest van de Unie zelf.

Groei Het is boeiend te zien hoe de groei van het bijzonder onderwijs is verlopen. Nu 100 jaar na het Smeekschrift dat werd afgewezen, is de Christelijke School een bloeiend instituut geworden. Een Instituut dat echter nog veel zorgen geeft, omdat voor velen de waarden waarvoor men heeft gestreden steeds minder begrijpbaar zijn geworden helaas. Het Volkspetitionnement was met de Stichting van de Unie, historie geworden. Op 25 april 1879 vond de laatste vergadering plaats van de Commissie voor het Volkspetitionnement en werd daarbij opgeheven. De nog aanwezige gelden (/ 1585,79) werden verdeeld onder de Vereenigingen voor Christelijk Nationaal en Gereformeerd Onderwijs. Het archief van de Commissie werd „ter bewaring gelaten aan het bureel van de „Standaard", en is sindsdien spoorloos.

Slottpneridngen 1 De bede om „de School met den Bijbel" is primair de bede om sociale gerechtigheid geweest. Het kernpunt van het volkspetitionnement is de vraag geweest van de materieel minder bedeelden, de armen, naar gelijke onderwijsmogelijkheden voor hun kinderen, als die welke voor de bezittende klasse, de rijken, vanzelf-

De collecte voor de School met de Bijbel Hoor 'es broeder- is het te doen om mijn naam onder een stukpampier te schrijven, dan ben ik je man .. . maar om geld mot je niet Itomen. De tijden zijn veel te slecht, en den bijbei krijgen we, ook zonder je scholen, voor niemendal. . .

sprekend waren. Er is na 100 jaar nog maar weinig veranderd. 2 Voor Kuyper is het Volkspetitionnement niet een doel op zichzelf geweest, doch zeer duidelijk een middel om een verderliggend doel te bereiken: de vorming van een protestantschristelijke, een anti-revolutionaire partij. 3 Het Volkspetitionnement is een groots geregisseerd schouwspel geweest met in feite slechts twee hoofdrolspelers: Kappeyne en Kuyper. Op hun vriend-vijand verhouding wees ik reeds. Opmerkelijk is, dat de vriendschap overwon. Toen Kuyper in de Doleantie-strijd verwikkeld was, heeft Kappeyne hem talrijke juridische adviezen gegeven. Hiervoor dankte Kuyper hem met het aanbieden van een „fraai souvenir", een zilveren beker met inscriptie. 4 Er is veel te doen geweest over de ongrondwettigheid van het Volkspetitionnement. Men moet niet vergeten dat toen het Smeekschrift werd aangeboden, men nog slechts 30 jaar met de gedachte van een ministeriële verantwoordelijkheid en onschendbaarheid van de koning had geleefd. Petities aan de Koning waren niet ongewoon (aprilbeweging). VJat voor ons vanzelfsprekend is, was 100 jaar geleden zeker niet het geval. Het zou dan ook te ver gaan de actie op die grond zonder meer te veroordelen. 5 De lager onderwijs wet 1878 - die echter pas om financiële redenen per 1 januari 1881 in werking trad - zowel als het Volkspetitionnement zijn merkpalen in de ontwikkeling van ons onderwijs systeem. Evenzeer echter in de totale sociaal, culturele en economische ontwikkeling in het laatste deel van de 19e eeuw in ons land. Een ontwikkeling die eindigt wanneer de eerste Wereldoorlog voorbij is, het algemeen kiesrecht een feit is geworden, de wet op het lager onderwijs 1920 de volledige financiële gelijkstelling heeft gebracht en Kuyper, op 8 november 1920, „in de vrede des Heren" is ingegaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen