VU Magazine 1978 - pagina 361

Mü magazine 7

Mensenrechten te belangrijk om aan regeringen te worden overgelaten Fragment uit proefschrift dr. R. Th. Jurrjens De plechtige ondertekening van de Slotacte van Helsinki, augustus 1975, wekte (in de Europese landen misschien meer dan in de Verenigde Staten) grote verwachtingen. Vanaf deze „mijlpaal in de geschiedenis van de mensheid" zouden verbeteringen in de verhouding tussen Oost en West tegemoet kunnen worden gezien; oplossingen voor problemen over dé mensenrechten lagen in het verschiet. Wanneer we het kortstondige en ongerechtvaardigde optimisme van de zomer van 1975 laten voor wat het was, dan blijft het lange-termijn-effect van de Slotacte over als belangrijkste factor waaraan men haar betekenis kan afmeten.

Ford en Brezjnev tekenen de Slotacte van Helsinki (de foto's zijn van het ANP)

Ondanks alle beperkingen in de formuleringen, of de totale afwezigheid van formuleringen (zo vielen bijvoorbeeld bij de slot-onderhandelingen een Nederlands voorstel over privé-correspondentie en een daarmee verwant Oostenrijks voorstel over telefonische contacten weg, evenals een Canadees plan - dat niet verder werd uitgewerkt - voor een voorstel over de toegang tot buitenlandse ambassades) was er een politiek document ont-

derhandelingen in Geneve (die aan ,,Helsinki" voorafgingen) waar een discussie over concrete gebeurtenissen werden vermeden (de uitwijzing van Solzjenitsin bijvoorbeeld werd er niet ter sprake gebracht) zou een discussie over concrete ontwikkelingen, waarbij namen en plaatsen genoemd konden worden, op volgende conferenties tegemoet kunnen worden gezien. De belangrijkste betekenis van Hel-

'Wachten op volgende generatie' De conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (CSCE) werd in augustus 1975 afgesloten met een top-conferentie die in Helsinki werd gehouden. De ,^Iotacte van Helsinld" is sindsdien een begrip geworden, niet in de laatste plaats door wat de landen (alle Europese landen, op Albanië na en verder de V.S. en Canada) overeen-

staan, dat tal van mogelijkheden bood voor een verdere discussie over de uitvoering van de bepalingen uit de Slotacte en over de taken die op de conferentie werden gesteld. Concrete besprekingen De tekst voorzag, voor wat betreft het vervolg op de conferentie, in een grondige uitwisseling van standpunten" in Belgrado-1977. Dat wil zeggen, dat, geheel anders dan bij de onkwamen in de zogenaamde ,,Derde Mand". Daarin waren de onderwerpen samengebracht die te maken hadden met „samenwerking op humanitaire en andere terreinen". In de preambule van de „Derde Mand" gaven de landen de wens te kennen een bijdrage te willen leveren aan „de versterking van de vrede en het begrip tussen de volken en aan de geestelqke vern|fcing van het individu, zonder dat onderscheid wordt gemaakt tussen rassen, sexen, talen of godsdiensten", in het besef dat „meer uitwisselingen op het gebied van cultuur en onderwijs; een wijdere verbreiding van informatie; contacten tussen mensen en de oplossing van humanitaire problemen zuUen bijdragen aan het bereiken van deze doelstellingen".

Emigratie Tot de ondertekenaars van de slot-

acte behoorde ook de Sowjet-Unie. Zijn er in dat land op het gebied van de mensenrechten veranderingen te constateren na Helsüiki? Niet veel. In een vorige maand aan de VU verdedigd proefschrift THE FREE FLOW: People, Ideas and Information in Soviet Ideology and Politics') door R.Th. Jurrjens, wordt één concreet terrein genoemd waarop kan worden gesproken van een versoepeling van het beleid na Helsinki en dat is het verlaten van de Sowjet-Unie, de emigratie. Er wordt een Amerikaans rapport in geciteerd, waarin uitspraken van emigranten die de Sowjet-Unie vóór Helsinki hadden verlaten werden vergeleken met uitspraken van emigranten die er na waren we^egaan. Het bleek dat na „Helsinki" de wachttijden na het indienen van een aanvraag korter waren geworden; dat het aantal weigeringen was verminderd; dat de kosten voor een paspoort lager wa-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen