VU Magazine 1980 - pagina 216

1 ^ magazine 38 Eén ding wordt in ieder geval duidelijk: de ,,informatiemaatschappij", voor zover daar nog twijfel over mocht bestaan, is aan een onstuitbare opmars begonnen. Door de geringe kosten (een paar tientjes) en de ongekende snelheid (op z'n minst een miljoen bewerkingen per seconde) waarmee ze problemen kunnen oplossen zal de chip meer en meer gaan ingrijpen in het menselijk leven in al zijn facetten. De toepassingsmogelijkheden lijken onbeperkt en je waant je in het ,,land van de onbegrensde mogelijkheden''.

Derde Wereldoorlog De afgelopen eeuw is onze maatschappij al zeer ingrijpend veranderd door technische vindingen. In een wat verscholen hoekje van de tentoonstelling laat een grafiek zien dat in de periode van 1860 tot heden in de Verenigde Staten, het aandeel van de dienstverlenende sector en de industrie in de totale werkgelegenheid vrijwel gelijk gebleven is. Maar meer dan een eeuw geleden stond de landbouw nog garant voor ongeveer de helft van de werkgelegenheid en de informatiesector voor nog geen 10 procent. Nu zijn die rollen volledig omgedraaid en er is geen reden om aan te nemen dat de informatiesector niet nog verder zal uitgroeien. Voorspellingen op andere panelen melden dat rond de 30 procent van het huidige kantoorwerk kan worden geautomatiseerd en dat bij een gelijkblijvende werkloosheid van rond de 200.000 de dienstensector in 1990 meer dan 100.00 nieuwe arbeidsplaatsen zal moeten creëren. ,,De chip als job-killer" heet dat in het zo met veel Engels doorspekte jargon in computerland. De hiervoor vermelde conclusies komen o.a. uit een rapport dat de commissie Rathenau (andere naam: Adviesgroep voor Maatschappelijke gevolgen van Micro-electronica) enige tijd geleden in opdracht van de regering uitbracht. Dit rapport benadrukt overigens de deelname van Nederland op dit terrein, want dat leidt tot nieuwe en verbeterde produkten en produktiewijzen. Niet-deelname zou betekenen dat de concurrentiepositie van ons land in gevaar zou komen. De diskussie over de gevolgen van het op grote schaal toepassen van de micro-electronica staat evenwel nog in de kinderschoenen. In het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor de Regering, dat handelt over de ,.toekomstverwachting van Nederland" (de komende 25 jaar) wordt noch de automatisering, noch de micro-elec-

De heren Euwe en Van de Riet gespannen voor het computerscherm foto: AVC-Vl

tronica genoemd. Pas in '79 gewaagde de Troonrede van de noodzaak tot diepgaande bestudering van de gevolgen van micro-electronica. Ook de fototentoonstelling blijft op dit punt enigszins in gebreke, want behalve de reeds genoemde voorbeelden wordt over dit onderwerp niet zoveel gemeld. Wel is er, en natuurlijk niet ten onrechte, aandacht voor een stuk of twaalf nieuwe beroepen en beroepsmogelijkheden die geschapen zijn door de nieuwe technieken. In de ,,Computerkrant" die ter gelegenheid van de hele manifestatie werd uitgegeven is een artikel uit Trouw overgenomen dat stelt: ,,dat er op dit moment nog geen inzicht te krijgen is in de vraag of de balans op de arbeidsmarkt erg negatief zal doorslaan of dat het allemaal meevalt". Een artikel in NRC/Handelsblad (28-3-'80) van Wouter van Dieren en Sietze Leeflang voorspelt echter een werkloosheidscijfer van drie-kwart miljoen. De schrijvers geven overigens toe dat het hier enigszins natte-vingerwerk betreft, maar het perspektief dat zij schetsen is er niet minder beklemmend door. Het zonnige toekomstbeeld dat menig betrokkene uit de informatiesector schetst is bij hen ver te zoeken. Terwijl de chip al op grote schaal geïntroduceerd en toegepast wordt is er bijna niemand die zich bezighoudt met de verstrekkende gevolgen die dit kan hebben. De chip dreigt een eigen leven te gaan leiden en Van Dieren en Leeflang voeren daarbij als meest bekend en pregnant voorbeeld aan dat onlangs dankzij een compu-

terfout bijna de Derde Wereldoorlog was uitgebroken. Hun artikel is vooral bedoeld als een aanzet: ,,opdat de echte discussie over de chip ook eens zal beginnen"".

Kraak De belangrijkste, zij het enigszins versimpelde, vraag in deze diskussie is: beheersen wij de computer of beheerst de computer ons? Het is deze vraag die op het symposium ,,Computers in de samenleving" (op 10 april j.l. in de Aula van de VU) door Prof. dr. ir. E. Schuurman het meest indringend naar voren werd gebracht. In het sterke ,,besef van het rentmeesterschap" waarschuwt prof. Schuurman ervoor dat we van de wetenschap en de techniek alleen, niet de verlossing moeten verwachten. Dat kan niet, tenminste als ik het wat hoogdravende en abstract-filosofische betoog goed begrepen heb, omdat de wetenschap (de theorie) altijd in relatie staat tot de werkelijkheid (de praxis). Je zult je daarom bv. ook altijd moeten afvragen welke al dan niet verzwegen levens- en wereldbeschouwing in de computers geïntroduceerd worden. Scherp zette hij zich af tegen de verwetenschappelijking, de vertechnisering, de technocratie de ,,computerokratie" die met de introduktie van de nieuwe technische vindingen meekomt. Dit houdt overigens niet in dat hij konsekwent tegen het gebruik van computers is. Wel maakt hij zich vanuit zijn vakgebied, de reformatorische wijsbegeerte, sterk voor een verantwoord ge-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen