VU Magazine 1980 - pagina 395

MAGAZINE 9

"Al die eenzaamheid ook!" door prof. dr. J. d e Jong-Gierveld

In de omschrijving van eenzaamheid staan de woorden: onplezierig en ontoelaatbaar centraal. Eenzaamheid is in verreweg de meeste gevallen een negatief-gewaardeerde zaak. Analyse van honderden gesprekken met mannen en vrouwen leverde zeer veel negatieve kwalificaties van eenzaamheidservaringen op en slechts sporadisch een indicatie van positief ervaren elementen in eenzaamheid. We zijn het weliswaar tot op zekere hoogte eens met mensen zoals Moustakas die stellen dat eenzaamheid uiteindelijk ook op bepaalde punten positief kan uitwerken, verwoord als: ,,Het eenzaam-zijn is de weg terugvinden naar j e z e l f , en ,,eenzaamheid brengt een proces teweeg waardoor nieuwe liefde mogelijk wordt". Het gaat ons inziens echter te ver eenzaamheid - als algemeen, alledaags verschijnsel - te interpreteren als een positief te ervaren situatie. ( . . . ) De vraag rijst of er dan geen gewenste eenzaamheid bestaat. Toegegeven, er zijn nog steeds enkele kluizenaars in ons land te vinden. Ben Haveman interviewde een aantal van hen en publiceerde zijn materiaal in een boekje onder de titel Oh, gelukkige eenzaamheid". Tussen de regels door en vaak ook expliciet valt te onderkennen, dat deze vorm van leven in veel gevallen, uiteindelijk niet gekozen is vanwege zijn intrinsieke positieve kanten. Integendeel, uit de meeste gesprekken blijkt een wantrouwen, een zich verstoten en niet begrepen voelen. Als voorbeeld laten we Jetje van de Kleine Hegge aan het woord: ,,De mensen kletsen altijd hè. Wil je niet bepraat worden, dan had je maar niet geboren moeten worden". De woorden van Jan (Ponsioen) van de Rooversbreekdijk, buiten Lisse, laten aan duidelijkheid ook niets te wensen over:, ,A/ die eenzaamheid ook. Wie heb ik nou? Met de buurman schaak ik en dan is er nog een vrouwtje in S., tante Nel, die ik wel es spreek. Toen ik naar een seksuoloog ging van de NVSH riep die: ik heb geen gevallen vrouwen op een hoop voor je bij de hand. Nou waar zijn die kerels dan voor? Het leven is geen lolletje dus dan moetje d'r wat van maken. Maar zeg nou zelf: je ken kwalijk je eigen gaan zitten kietelen. Kan je niet nog es langs komen"? Een verhaal over eenzaamheid blijkt

een droevig verhaal te moeten zijn. Zelfs de mensen die bewust gekozen hebben voor een leven-alleen, de kluizenaarstypen onder ons, zelfs zij blijken daarin veelal niet gelukkig, zelfs eenzaam te zijn.

Mevr. Prof. Or. J. de Jong-GiervcId is verbonden aan de vakgroep methoden en technieken van sociaal-wetenschappelijk onderzoek aan de Vrije Universiteit. Haar dissertatie handelde over de ongehuwden. De laatste jaren richt ze haar onderzoek \ooral op liet verschijnsel eenzaamheid.

Eenzaamheid is een subjectieve ervaring. Het betreft persoonUjke gevoelens: voelt u zich wel eens eenzaam? Het gaat met andere woorden om de wijze waarop de mens zijn communicatie, of: het ontbreken van communicatie, met anderen beleeft, ervaart en evalueert. (...) Overigens mag hieruit niet geconcludeerd worden dat eenzaamheid willekeurig over de bevolking verdeeld zou zijn. Er zijn duidelijk bepaalde categorieën uit de bevolking aan te wijzen die gemiddeld meer eenzame mensen kennen dan andere bevolkingscategorieën. Een groot aantal onderzoekingen heeft inmiddels uitgewezen dat eenzaamheid voornamelijk aangetroffen wordt onder die categorieën mensen die niet of niet meer in een primair leefverband zijn opgenomen.

gevoelens te melden. Als kenmerken van deze eenzaamheidservaringen worden veelvuldig genoemd: het (sterke) gemis van een gesprekspartner, angst, soms ook gevoelens van verlatenheid. Voor weduwen dienen deze aspecten aangevuld te worden met: gevoelens van verdriet, desoriëntatie, onzekerheid; gevoelens die soms over een aaneengesloten periode van jaren geregistreerd worden en door de betrokkenen als uitzichtloos gepercipieerd worden. ,,De meeste weduwen besteden het resterende deel van hun leven aan het bedrijven van rouw rond hun gestorven mannen". Daarnaast blijken de gehuwde mensen significant vaker minder eenzaam of niet eenzaam te zijn. Dit geldt zelfs indien de kwaliteit van de huwelijksrelatie tekort schiet. In het verlengde hiervan ligt de constatering van Lynch dat de levenskansen voor gehuwden beter zijn dan voor alleenstaanden van dezelfde leeftijdscategorie: ongehuwde, gescheiden en verweduwde mensen hebben een twee maal zo grote kans om vóór hun vijfenzestigste levensjaar te overlijden dan gehuwden.

Vele van de verweduwde mannen en vrouwen, van de gescheiden mannen en vrouwen en van de oudere ongehuwde mannen en vrouwen blijken sterke tot zeer sterke eenzaamheids-

Wie is er eenzaam? Wanneer de hiervoor gememoreerde verschillen naar burgerlijke staat worden aangevuld met gegevens betref-

Bepaald eenzaam

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen