VU Magazine 1980 - pagina 146

1 ^ magazine 12 I i I p if g [i I [

|!

Het onderzoek ,,Haagse machten" is ook gehouden met het oog op een eventueel noodzakelijke en mogelijke versterking van de positie van de Nederlandse volksvertegenwoordiging. In zijn boek ,,Democratie in Nederland", (1975) ontwikkelde Prof. van Putten het denkbeeld van ,,fiinktionele parlementaire decentralisatie". Dit komt erop neer dat nadere regelgeving, waaraan de Staten-Generaal momenteel niet of nauwelijks meer toekomen, niet langer aan de ministers wordt gedelegeerd, zoals tot nu toe gebruikelijk maar rechtstreeks op basis van algemeen kiesrecht gekozen ,,deelparlementen", die voor elk belangrijk terrein van overheidszorg worden ingesteld. ,,Functionele parlementaire decentralisatie, heet dat. Dit kan, aldus Van Putten, ,Jeiden tot een meer doeltreffende democratische beïnvloeding van het beleid van de centrale overheid." Afgezien is van het oorspronkelijke voornemen in ,,Haagse Machten" de uitkomsten van het onderzoek in te bedden in een nadere beschouwing over de werking van het parlementaire stelsel. Het boek zou veel te dik zijn geworden. Dit wordt een latere publikatie.

Dossiers Drie departementen hebben meegewerkt aan het onderzoek, Justitie, Economische Zaken en C.R.M. Vrijelijk mochten de onderzoekers ook in niet-openbare departementale dossiers neuzen. Toch kwam men niet overal achter. Geheim bleven de notulen van de ministerraad en ook de adviezen van de Raad van State. Ook vertoonden de departementale dossiers lacunes. Er wordt veel telefonisch bedisseld zonder dat van die gesprekken aantekeningen over blijven. Sommige vergaderingen worden niet genotuleerd, maar laten slechts besluitenlijstjes achter. Aanvullend interview-werk was noodzakelijk. Langs die weg kwam men er b.v. achter dat minister Langman op een zondagmiddag thuis bij de minister van financiën Nelissen enkele beslissingen had genomen. Zegen rustte niet op deze zondagsarbeid. De ambtenaren bleken het er des maandags niet mee eens en draaiden met succes de beslissingen weer terug. ,, Tot de grootste zorgen van de ambtenaren behoort, dat de ministers zelfstandig beslissingen nemen, zonder

knie op departement Y. Het is een compromis; ook hij heeft veren moeten laten. Daarop haast hij zich naar zijn minister met het advies het zojuist gesloten akkoord krachtig te bestrijden, ,,teneinde tot nog betere resultaten te kunnen komen."

Ambtenaren

zich tevoren door hun deskundige ambtenaren te laten voorlichten over de gevolgen daarvan", aldus ,,Haagse Machten". Soms schoot reeds na drie a vijfjaar het geheugen van sommigen tekort. Zo lukte het de onderzoekers niet meer - ondanks intensieve naspeuringen - om er achter te komen wie het initiatief nam tot opneming van een selectieve investeringsregeling in het regeerakkooord - Steenkamp tijdens de kabinetsformatie van 1971.

,, Wisselgeld" Bevestigen kunnen de onderzoekers het reeds lang bestaande vermoeden dat ook ,,Den Haag" het verschijnsel manipulatie kent. Het bleek de onderzoekers een enkele maal dat departementale opstellers van een wettelijke regeling ,,wisselgeld" inbouwen. ,,Een artikel wordt opzettelijk dusdanig geformuleerd of een voor de hand liggende nota van wijzigingen blijft achterwege om Kamerleden de gelegenheid te bieden van hun recht van amendement gebruikt te maken. Teder Kamerlid ziet graag een amendement van zichzelf aanvaard, ,,dus". zo wordt ten departemente wel geredeneerd" waarom zouden we hun dit genoegen misgunnen?" Ook het verschijnsel van ,,overvragen" komt voor, speciaal om de minister van Financiën in de luren te leggen. Uit interne stukken op een departement blijkt ergens 10 miljoen gulden nodig te zijn. Wat krijgt het departement van Financiën te horen? Dat er behoefte is aan 100 miljoen. Bekwaam slaat men daar aan het beknibbelen. Als er tenslotte slechts 10 miljoen uit de bus komt, zijn twee departementen innerlijk voldaan. Een kritisch woord laten de onderzoekers niet horen bij dit spel. Wel achten ze een andere ontdekking van een ,,bedenkelijke moraliteit" getuigen. Ambtenaar A op departement X sluit een akkoord met zijn ambtelijke even-

Hebben ambtenaren veel te vertellen? De voormalige secretaris-generaal van het ministerie van Justitie A. Mulder, (die van veel macht werd verdacht), heeft het eens aldus omschreven: ,,Hoe zwakker de bewindsman (weinig nieuwe aanpak, weinig nieuwe regelingen, geen gezag bij ambtgenoten), hoe minder invloed (macht) de ambtenaren hebben; hoe sterker de bewindsman, hoe meer invloed de ambtenaren hebben; hun initiatieven en adviezen zullen dan tot beslissingen, in welke zin dan ook, leiden: ,,Deze tweede, schijnbaar paradoxale stelling is in ons onderzoek op alle drie departementen bevestigd", aldus het rapport ,,Haagse Machten". ,,De ambtelijke activiteit neemt toe naarmate de minister, c.q. de staatssecretaris meer activiteiten ontplooit, de ambtelijke activiteit zakt in zodra de minister geen initiatieven ontplooit en/ of geen beslissingen durft te nemen. Dit blijkt niet alleen uit de bestudering van de besluitvormingsprocessen, maar is bovendien door alle ambtenaren met wie is gesproken, hetzij spontaan hetzij op navraag beaamd."

1. Congres Bij het ter perse gaan van VU-magazine stroomden de aanmeldingen reeds binnen voor het tweedaagse congres ,,Haagse Machten" op 17 en 18 april. Verwacht worden wetenschappers (politicologen, bestuurskundigen), politici (zowel uit parlement als regering) en uiteraard ambtenaren. De eerste congresdag wordt verzorgd door de Vakgroep politicologie, de tweede door de Vakgroep staatsrecht. Tenslotte laten we nog volgen 'n fragment uit het boek ,, Haagse Machten'', waarin de voornaamste bevindingen worden samengevat over de acht onderzochte regeringsmaatregelen. Het onderzoeksteam biedt ze in het boek aan met de woorden: ,,Deze samenvattingen zullen een nogal chaotisch beeld opleveren van de beleidvorming in ,,Den Haag". (BvK)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen