VU Magazine 1980 - pagina 69

yil magazine 23 Na ruim een jaar van intensief vergaderen en van zoeken naar mogelijkheden w e r d op 20 oktober 1880 in een plechtige bijeenkomst in de Nieuwe Kerk te A m s t e r d a m de Vrije Universiteit geopend. Deze opening was groots van opzet. Veel autoriteiten, onder wie de minister van Binnenlandse Zaken en burgemeester en wethouders van A m sterdam waren aanwezig. Het gebeuren haalde daardoor in binnen- en buitenland de pers. Dat was ook de bedoeling, al had Kuyper in zijn openingsrede gezegd: „en zoo trad onze kleine school het leven in, met den universiteitsnaam zelve tot blozens toe verlegen". De Vrije Universiteit begon met drie faculteiten: theologie, rechten en letteren. Er meldden zich in het openingsjaar vijf studenten. Op subsidie van de overheid viel niet te rekenen en alle kosten moesten daarom door particulieren eigen opleiding voor predikanten in te stellen naar het voorbeeld van de opleiding in Kampen. Na veel voorbereidende besprekingen kwam in dec. 1878 een „Vereniging voor Hoger Onderwijs op Gereformeerde G r o n d s l a g " tot stand. Met Gereformeerd werden aangeduid de orthodoxe groeperingen in alle kerken. Op de oprichtingsvergadering waren veertig mensen aanwezig. Het leek nogal o v e r m o e d i g : in de naam van de vereniging staat niet: opleiding voor predikanten of iets dergelijks, maar de naam geeft aan dat men verdergaande bedoelingen had. Het niet verkrijgen van een eigen opleiding voor predikanten leidde tot plannen o m in de gegeven situatie een verderliggend doel in de geest van Kuyper na te streven, namelijk de stichting van een Christelijke universiteit. Men had oog voor de problemen, maar meende niet onder deze opdracht u i t t e kunnen. Zelf schreven de stichters hierover: „Kortom, we hebben in letterlijken zin alles tegen. Alleen de drang van het plichtsbesef en daarin de belofte Gods hebben we mee." Buitenstaanders gaven andere verklaringen voor die drang: men zou uit eerzucht handelen, Kuyper wilde hoogleraar worden en ook bij de anderen zou eigenbelang v o o r o p staan. Op vinnige wijze werden de stichters bespot: salarisverbetering was n i e t t e versmaden, e n : Vrije Universiteit is de onfeilbare universiteit. In de vereniging zaten vooral leden van de Nederlands Hervormde kerk. Men richtte zich tot alle geestverwanten in de kerken en vroeg o m steun. Uit de argumentatie blijkt, dat de lijn naar het verleden werd vastgehouden: na herinnerd te hebben aan de ,,geusche universiteit" in Leiden (1575) schrijft m e n : „Maar hebben onze vaderen dan, omdat Spanje zoo machtig en het geuzenvolk zoo arm en de rijksplakkaten zoo onverbiddelijk scherp waren, zich soms ontslagen gerekend van den hun opgelegden plicht? En zouden wij dan aarzelen, wij terugdeinzen mogen, nu er van schavot of kerker zelfs geen sprake is, en het alleen aankomt op een stil vertrouwen, dat de God en Vader van onzen Heere Jezus Christus machtig is om ons, ook nu, en dat goud en die mannen èn die geopende deur uit genade te schenken?"

Israël en de Filistijnen Op de avond voor de opening van de Vrije Universiteit hield professor Hoedemaker een inwijdingspreek over een gedeelte uit het boek Samuel. Daar wordt verteld, dat er in Israël geen smeden meer waren. De bezettende macht, de Filistijnen waren bang, dat de smeden wapens zouden vervaardigen en hadden dit beroep verboden. Om een ploeg te slijpen moest de Israëliet de vernederende gang maken naar een Filistijnse smid. De toepassing was niet moeilijk: de calvinisten waren door de moderne, vijandige wetenschap achteruit gezet en moesten bij de vijand hulp vragen als het om onderwijs ging. „Om dezen toestand niet langer te doen voortduren is er behoefte aan een wapensmederij, de Vrije Universiteit." worden gedragen. Zij konden lid w o r d e n van de vereniging v o o r / 2 5 , - p e r j a a r o f een bijdrage van / 500,- ineens. Het startkapitaal van ƒ 100.000 was bijeen gebracht door giften; enkele rijken hadden grote bedragen geschonken. Studeren aan de nieuwe universiteit was een riskante en tijdrovende zaak want de examens, daar afgelegd, werden niet erkend, gaven dus geen rechten en moesten aan een rijksuniversiteit nog eens worden afgelegd. De synode van de Nederlandse Hervormde kerk zou afgestudeerden aan de VU niet als predikant toelaten; de Christelijke Gereformeerde kerken zouden dat wel doen. Tegenstellingen tussen en binnen de kerken hebben aan de Vrije Universiteit veel kwaad berokkend. Daarbij k w a m , dat ook tussen de mannen van het eerste uur spanningen bestonden. Abraham Kuyper was een voorstander van een strakke organisatie en had een duidelijke mening over de uitgangspunten. Anderen in zijn o m g e v i n g , hoogleraren.en leden van de vereniging waren het soms niet met hem eens. Een vraag was b.v. wat nu wel en wat niet hoorde bij de Gereformeerde grondslag.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen