VU Magazine 1981 - pagina 280

Loeki de Leeuw Een jaar geleden, 19 juni 1980, promoveerde aan de VU de Zwitser Hermann Roland Etter op een studie die uitgebracht werd met een cartoon op het omslag. De nogal goedaardige Loeki de Leeuw van de STERreclame had op het Nederlandse wapenschild de plaats ingenomen van het agressievere dier dat geacht wordt met het zwaard Nederlands onafhankelijkheid te verdedigen. Zijn tekst bleef gelijk „Je maintiendrai". De dissertatie „Fernsehrekiame in den Niederianden" ging dan ook voor een groot deel over de nieuwe rol die de STER zou moeten worden toebedacht als middel om de Nederlandse omroep te wapenen in de strijd om het publiek, die geacht wordt internationaal uit te breken wanneer over enkele jaren het satelliet-tijdperk begint. Veel nieuwe gedachten bevatte het boek overigens niet voor wie de denkbeelden volgde welke met name in de reclamewereld leven ten aanzien van het onderwerp. Stof deed de studie dan ook niet opwaaien. In bepaalde opzichten verkondigde de Zwitser opvattingen, die in Nederland eerder als achterhaald dan als nieuw worden beschouwd. Zo b.v. zijn weigering om wezenlijke verschillen te zien tussen ideëele, politieke en religieuze mededelingen enerzijds en commerciële meningsuitingen anderzijds. In eerste instantie hebben Tweede en Eerste Kamer juist een grondwetswijziging aanvaard waarin handelsreclame juist wel wordt onttrokken van de in artikel 7 gegarandeerde vrijheid van meningsuiting al lukte het Wiegel in de Eerste Kamer niet om alle VVD-ers tot voorstemmen te bewegen. De problematiek die Etter echter aanroerde in zijn dissertatie speelt in Nederland thans volop. Welk antwoord moet Nederland geven op de veronderstelde bedreiging vanuit het buitenland van het Nederlandse omroepsysteem? Moet de STER-reclame al dan niet worden uitgebreid? Op de volgende pagina's daarover een relaas. VU-Magazine sprak o.a. met STER-directeur C. J. Smeekes, die bij Etters promotie vorig jaar als ,,bevriende oppositie" optrad. Dat op korte termijn beslissingen moeten worden genomen is duidelijk. Maar het is de vraag of Nederland zich wel in de ,,bewapeningswedloop" moet storten die dreigt uit te breken wanneer commerciële televisie-ondernemingen in het buitenland (Luxemburg) toegang tot de kabel in Nederland krijgen. Ook drs. Smeekes acht het uit cultuurpolitieke overwegingen zeer wel te verdedigen wanneer dit niet wordt toegestaan. De STER zou dan met gebrekkiger wa254

pens moeten terugvechten (de Omroepwet staat Amerikaanse methoden, zoals door Luxemburg gehanteerd worden, niet toe) en daarmee zou de financiering van de Nederlandse televisie in de gevarenzone kunnen komen. Wat er aan de hand is, wordt niet zelden beschreven in termen die ontleend zijn aan het voeren van oorlog. Zeker in het buitenland zijn er, die de parallel zonder blozen doortrekken. Reclame is een vorm van oorlogvoeren, was de centrale gedachte op een in 1979 in Londen gehouden seminar. Aanbevolen werd daar de theorieën van Von Clausewitz te bestuderen. Om in de sfeer te blijven was als gastspreker de Amerikaanse generaal Westmoreland (Vietnam) uitgenodigd. „Oorlog en handel hebben heel veel gemeenschappelijk. Bij de een is het de bedoeling de vijand te doden, bij de ander de concurrent", zo stelde hij eenvoudig. Het reclame-blad Adformatie bracht daarvan op 5-4-'79 nogal misprijzend verslag uit. „Hij ziet competitie als de mooiste menselijke drijfveer. Oorlog is daarvan de uiterste consequentie. De Verenigde Staten noemde hij het laatste bastion van het vrije ondernemen, dat helaas ook al wordt ondermijnd door bureaucratie. Waarom is competitie en het vrije ondernemen zo'n mooi goed? „Omdat", aldus Westmoremland, „er een directe relatie bestaat tussen persoonlijke vrijheid en het concurrerende vrije ondernemen." Vanuit deze typische oorlogsfilosofie moet waarschijnlijk worden verklaard waarom het Amerikaanse

publiek het slikt om aanhoudend reclame-boodschappen te moeten aanhoren, waarom het niet heeft gevraagd. Op een slagveld bestaat geen vrijheid; men. vecht er alleen voor. President Reagan is zeer met deze filosofie vertrouwd. In zijn acteurstijd in de jaren vijftig was hij een veelgevraagd aanprijzer van producten in tv-commercials. Adformatie drukte onlangs als curiositeit nog een advertentie af waarin een blij lachende Reagan achter een stapel sloffen Chesterfield tot al zijn vrienden de boodschap richtte: „Het vrolijkste kerstfeest dat een roker zich kan wensen". In een van zijn stellingen zegt Etter dat bezwaren tegen de STER vaak minder bezwaren zijn tegen ether-reclame, doch veeleer in wezen maatschappijkritiek zijn. Daarin heeft hij waarschijnlijk gelijk. Omgekeerd dragen ook pleidooien voor meer tv-reclame vaak sterk ideologische trekken. Het zijn uiteenlopende cultuurvisies, die botsen. Het Europese vasteland heeft tot dusver overal het Amerikaanse tvsysteem afgewezen. Het ziet er naar uit dat het zich dat ook in het satelliettijdperk niet wil laten opdringen. vu-Magazine 10 (1981) 7 Quii)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen