VU Magazine 1981 - pagina 138

staat in elk geval wel dat de kommercie de vroedvrouw van de AVRO is geweest. Die kommercie zult u nog vaker ontmoeten in deze toespraak. Nu een bericht uit 1923 uit Chicago. Daar stond een predikant, ds. Van Lonkhuyzen, die voorheen in het Zuidhollandse Rijswijk had gestaan. Van hem kwam een bericht dat in de Nederlandse kerkelijke bladen circuleerde. In een heel dunbevolkt prairiegebied waren sommige kerken in de winter als de sneeuwstormen de vlakten tot een huilende wildernis maakten voor een aantal gemeenteleden vrijwel onbereikbaar. Een zender op het dak van de kerk, een box in de huiskamer en het probleem was opgelost, zo stelde deze dominee zich voor. Een jaar later bleek dit bericht een vervolg in Nederland te hebben gekregen, want de gereformeerde kerk van Bloemendaal kreeg toen van een gemeentelid een eigen zender aangeboden en elke zondag werd daar een kerkdienst met ds. J. C. Brussaard uitgezonden. Professor Hepp van de

,,Opelk gereformeerd kerkdakeen radiozender*' v u was daarover 20 geestdriftig dat hij pleitte voor zenders op alle daken van alle gereformeerde kerken. Dat is geen werkelijkheid geworden... Nu van het betoog van prof. Hepp terug naar de Verenigde Staten. Vandaag de dag kan iedereen een zendstation beginnen die er geld en een vergunning van de Federal Communications Commission heeft. Deze kommissie heeft op 't ogenblik ruim tienduizend zendvergunningen verleend, voor zowel radio als televisie. Verreweg de meeste zijn kommercieel en moeten het van reklame hebben. Een stad als Holland in Michigan met dertigduizend inwoners heeft een eigen station, voor de stad en de omstreken. Toen ik het bezocht, was de burgemeester de belangrijkste eigenaar. Grand Rapids beschikte toen over drie stations voor tweehonderdduizend inwoners (een plaats als Haarlem moet u denken) die elkaar bekonkurreren. De kommissie stelt amper voorwaarden, maar kan zonder mogelijkheid tot verweer een vergunning ogenblikkelijk intrekken, met ingang van dezelfde dag. En dat gebeurt zodra blijkt dat men zich op het station te buiten gaat

124

aan polemiek tegen derden. Die kunnen zich namelijk niet verdedigen. Televisie is in Amerika op dezelfde wijze geregeld als de radio en de reklame betaalt het bedrijf. Een voorbeeld dat ikzelf heb gezien: er liep bij een televisiestation een speurdersserie met een invalide inspekteur. Zijn naam was Ironside. Hij raakt met zijn rolstoel opgesloten in een kelder die door bendeleden langzaam onder water werd gezet. Op het ogenblik dat je denkt: nu moet er toch bliksemsnel hulp opdagen anders verdrinkt die man, wordt het verhaal onderbroken en zonder verdere aankondiging volgt de ene reklameflits na de andere. Maar je moet wel blijven kijken, want voor je 't in de gaten hebt, ben je weer in de kelder terug. Amerikanen zijn daaraan gewend, maar in Nederland, let u maar eens op, duren Amerikaanse programma's altijd vijftig minuten want de tien minuten reklame zijn eruit geknipt. In Engeland ligt dat weer heel anders. Daar werd de BBC in 1922 als een partikuliere zaak opgericht, met belanghebbende fabrikanten als aandeelhouders. Maar de volksvertegenwoordiging heeft deze eerste BBC vervangen door een tweede die bij de wet in het leven is geroepen en ook aan het parlement verantwoording schuldig is. Het bestuur van de BBC is door haar toevertrouwd aan een beperkt aantal leden die allen gelden als superdeskundig. Van de verantwoordingsplicht komt niks terecht, die is slechts van formele aard. De Duitse socioloog Robert Michels heeft deze situatie uitstekend kunnen gebruiken als illustratie van de door hem geformuleerde „ijzeren wet van de oligarchie". Ook de meest demokratische voorschriften kunnen volgens hem op den duur niet beletten dat een oligarchie in de politieke partijen, in het vakverbond of in welk lichaam dan ook, ten slotte het heft in handen heeft. Ik heb onlangs nog in het Friesch Dagblad geschreven hoe in het hyperdemokratische Zwitserland bijv. de hele onderwijszaak in handen is van oligarchieën waarop geen enkel ander lichaam, gemeenteraden of kantonbeturen, nog enige invloed heeft. Ik herinner u er ook aan dat diezelfde Michels in een latere fase het niet alleen onontkoombaar maar ook wenselijk vindt dat elitaire oligarchieën de macht uitoefenen, zodat deze man een tendentieus verspreider van het fascisme is. De BBC hield in Engeland het monopolie tot 1954. Toen schiep de volksvertegenwoordi-

De heer P. K. Dommisse

ging nóg een zendgemachtigde, de Independent Television Authority, die zelf geen programma's verzorgt maar waar alle ondernemingen met hun reklame terecht kunnen. Nu terug naar Nederland. Een jongeman komt in beeld. Hij is vaak overspannen zodat zijn vader, de burgemeest van Maassluis, soms bezorgd is over zijn toekomst. Die jongeman was in de journalistiek gegaan, werkte bij het christelijk dagblad „De Rotterdammer", waaraan enige namen van het geslacht Diemer verbonden zijn geweest. Het blad was dus van goede familie! Ik stel de jongeman aan u voor. Hij heette Pieter Kors Dommisse en ondanks al zijn aarzelingen en twijfels heb ik toch het gevoel dat de Heer hem eens ergens voor gebruiken wilde, voor iets buitengewoons. In 1921, hij was toen 22 jaar, raakte hij weer overspannen. Hij ging met zijn vader op reis. Op het station te Utrecht kocht hij een nummer van het geïllustreerde weekblad „ H et Leven''. Daarin vond hij een handleiding bij het zelf bouwen van zo'n radio music box. Hij slaagde daarin, verbeterde zijn ontvanger en hoorde stemmen en muziek uit velerlei landen in Europa. Toen wist hij het opeens: er moet in Nederland een christelijke vereniging komen voorwatmentoen nog noemde draadloze telefonie. Hij plaatste een oproep in De Standaard, De Nederlander en De Rotterdammer tot oprichting van zo'n vereniging. Zelf stelde hij zich alvast voor als korrespondent van het oprichtingskomité, dat slechts in zijn achterhoofd bestond. En wat gebeurde? Negenentachtig mensen uit het land schreven hem brieven dat ze wilden meedoen. De jonge Domisse ging voorzichtig schiften, want hij wilde eerst een klein

' '

< I ' ^ ' < ! I '• < ' j

vu-Magazine 10 (1981)4 (april)

— '*'~-

V

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen