VU Magazine 1981 - pagina 152

2.000.000kiezerseïschen:| een ander, krachtiger Indië beleid,

kie/t'is eisen van Nederiand en Indonesië 4 uitvtwiPUf mh

)Miuff(u(faU

^Bijkseenheidaff iche na Linggadjati

Het antwoord van de PvdA op de Rljkseenheidaff iche

Gerretson, die al vanaf oktober '45 van leer getrokken was tegen de op onderhandelen gerichte regeringspolitiek aan Gerbrandy. Maar hij wil toch nog wel lid worden van Gerbrandy's Comité, zij het liever niet officieel. ,,ik ben nu eenmaal ietwat de bonte hond, en heb deze rol met opzet gekozen, omdat ik die een jaar geleden nuttig von^: er moest luid worden geroepen om de slapers wakker te maken. Maar ik ben er uiteraard niet aannemelijker in bepaalde kringen door geworden en mijn toetreden zou in die kringen het gezag van Uw Comité kunnen compromitteren." Einzelganger Gerretson voelde er verder ook niet voor om zich in de discipline van de nieuwe actiegroepte schikken. ,,Anderzijds zou mijn lidmaatschap mij wellicht nopen mijn polemiek af te stemmen op uit den aard der zaak ietwat gedempter toon van het Comité; het schijnt mij van belang, dat ik geheel vrij blijf to play the devil, wanneer mij dat nodig voorkomt zonder dat zulks Uw Comité worden toegerekend."

De rol van de VS

Van het begin tot het einde 1942 tot 1948 hebben de VS een belangrijke rol gespeeld in de slotfase van Nederlands koloniale rijk. In deel 9 van Lou de Jongs geschiedschrijving kan men lezen hoe Roosevelt Koningin Wilhelmina in 1942 overtuigde dat er echt wat anders moest gebeuren als Japan zou zijn verslagen (waarna de weg vrij was voor de vooral op de Amerikaanse publieke opinie gerichte 7-decemberrede); helemaal aan het eind van de rit, na de 2e militaire actie december '48 dreigden de VS met intrekking Marshallhulp en boycots, wanneer nu niet spoedig tot souvereiniteitsoverdracht werd besloten. En aangezien we op onze laatste dollars zaten (Stikker) had Nederland toen geen keus meer. Had men in Rijkseenheidkringen in het geheel geen oog voor wat er internationaal (in de VS) aan de hand was? Van Gerretson kan dit niet worden gezegd. De Utrechtse hoogleraar, als dichter bekend onder het pseudoniem Geerten Gossaert, had na zijn BPM-periode onder Colijn, in 1925 met geld van de Bataafse Gerretson werd ,,buitenlid" van het Comité, maar Petroleummaatschappij en van de suikercultuurtrad toch al spoedig als een woordvoerder op. Van maatschappijen in Utrecht de Indologische Faculteit problemen bleek niets; de toon van het Comité was opgericht als tegenhanger van de „ethische " Leidse indologen. verre van „gedempt". ,,Linggadjati" was met hangen en wurgen en met een Hij geeft al vroeg blijk van politiek realisme. Al in een voor de Republiek Indonesia niet acceptabele „aan- brochure van voorjaar 1946 „/ncfones/é onder dicatakleding" van Romme door de Kamer geaccepteerd, tuur", pleitte hij voor onvoorwaardelijke gezagshandmaar Gerbrandy c.s. hadden geen vertrouwen meer having in Indië, desnoods alleen in de buitengewesin wat men noemde „de machtspolitiek van een ten. Door te gaan onderhandelen had men de Repumeerderheid in het parlement, die met de regering bliek als souvereine macht erkend. steeds verder wegglijdt naar staatkundige verwor- „ Wellicht, zelfs waarschijnlijk, zouden wij Java op deze wijze toch kwijt zijn geraakt. Maar dat zou geen ding en economische verarming". oneer geweest zijn. Het verlies zou eerlijk en daarZo heette het in een brief die het comité 22 maart '47 door eervol zijn geweest. aan de Koningin stuurde. Dreigende taal werd daarin En men zou niet, om en met Java ook de trouwe geuit. Men meende waar te nemen een situatie die „/n Rijksdelen, de Westen de Buitengewesten als Ambon wezen is een revolutionaire toestand, waartegen het en de Minahassa, door het poneren van een vals plicht kan zijn op te treden teneinde de rechten des beginsel van het Koninkrijk hebben losgemaakt." volks niet te laten verloren gaan". En daarom zouden Wat er in die gebieden aan de hand was, wist Gerretdoor het Comité; „alle krachten in het Nederlanse son echter kennelijk niet, in tegenstelling tot Van volk (...) worden mobiel gemaakt om een einde te Mook, die met z'n deelstatenpolitiek het gevaar promaken aan de ongrondwettige politiek der regering, beerde .af te wenden dat heel Indonesië zich achter die blijk geeft van gebrek aan kracht en zedelijke de Republiek zou scharen. moed.' Contacten had Gerretson met Welter, Meijer Ranneft Wat had dat te beduiden? Moeilijk maakte men het de en prof. drs. G. A. Ph. Weijer, voor de oorlog voorzitter inlichtingendiensten in ieder geval niet. De Koningin van de Indische Ondernemersbond in Batavia, later liet het — onbeantwoord gelaten — schrijven door- ook verbonden aan de Utrechtste Indologen faculteit. Weijer was zeer sceptisch over de mogelijkheid tot sturen aan minister Jonkman.

138

vu-Magazine 1 o (1981) 4 (april)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen