VU Magazine 1981 - pagina 167

ment binnengehaald. De te behandelen zaak kent geen duidelijk onderscheid meer tussen het vooronderzoek en het optreden voorde rechter. Als overweging voor deze gang van zaken wordt genoemd het behandelen van 'vagabonde ledighgangers ende de ghene levende opden armen huysman', eenvoudiger te maken. Hier wordt de strafprocedure op maat gemaakt voor een groep potentiële bedreigers van de openbare orde, die als het ware voortdurend onder verdenking stonden. Hoe werkte dit nu in de praktijk in de Republiek, dat wil zeggen vanaf de zestiende eeuw tot het begin van de negentiende eeuw? In de eerste plaats moeten we altijd blijven bedenken dat de Nederlandse samenleving versplinterd was en gekenmerkt bleef door particularisme. Ofschoon in de loop van de twee eeuwen er wel sprake is Een rechtsgeleerde houdt in de universiteit van Bologna een lezing over canoniek recht. Naar een van een zekere uniformering, zijn toch miniatuur in een 15de-eeuwse Bolognese codex. Rome Bibl. Angelica. krachten van buiten nodig om tot een markt, vooral in de steden, en uit alle De nog onder de Habsburgers gecon- algehele, centrale herziening en orgadelen van Europa zien we een om- cipieerde Criminele Ordonnantiën bo- nisatie te komen; dit zou de komst van vangrijke migratie op gang komen. Om den daar wel hulp bij en, zoals al aan- de Fransen zijn op het einde van de Amsterdam als voorbeeld te noemen, gegeven, zijn deze ordonnantiën in achttiende eeuw. Dit mozaïek-karakwe zien in de periode 1560 tot 1622 ieder geval materieel gebruikt, ook na ter van bij voorbeeld de Nederlandse een groei van de bevolking van 30.000 de opstand. Welk beleidsinstrumenta- rechtskringen bepaalt in zekere zin naar 105.000. Dit betekent een meer rium bevatte de ordonnantiën om een ook het vervolgingsbeleid, ledere judan verdrievoudiging in ruim zestig nieuwe sociaal-economische situatie risdictie handelde in eigen belang, jaar. het hoofd te bieden? In plaats van het overleg met instanties in andere steMet uitzondering van de jaren 1570 en in de laat-middeleeuwse steden nog den en gebieden verliep soms moeizaam. Soms schiep het oplossen van 1580 blijkt uit een tienjaarlijkse steekproblemen in de ene regio andere bij proef uit de strafrechtelijke vonnissen de buurman. Gewezen kan hier wormeer dan 40 % van de vonnissen op den op de straf van de verbanning. immigranten, vreemdelingen betrekIn de tweede plaats moet hier op een king te hebben. In de zestiende eeuw ander kenmerk van de strafrechtszijn de nieuwkomers vooral uit de Zuipraktijk gewezen worden. De vervoldelijke Nederlanden afkomstig, in het ging en uiteindelijk de veroordeling bij begin van de zeventiende eeuw kovonnis bleef kwantitatief — vooral in men de vreemdelingen die met de vergelijking met de negentiende en rechter in aanraking komen, in grotere getale uit Noord-Duitsland. In deze overheersende accusatoire proces- twintigste eeuw — van geringe betekeperiode is er sprake van een daling van recht — waarin echter zoals we zagen nis. Veel conflicten en problemen werde sociale status van de delinquent. ten opzichte van vreemdelingen dui- den buiten de officiële rechtbanken Terwijl de bloei van handel en nijver- delijk inquisitoire elementen aanwezig om geregeld. Of indien die er al aan te heid aan de ene kant toestroom van kwaren — wordt nu dat inquisitoire pas kwamen, volgde er geen crimineel vreemdelingen met zich meebracht, element versterkt en dit wordt voor de vonnis. Een randgeval — justitiële of gaf het aan de andere kant de over- criminele strafrechtspraktijk de nor- niet-justitiële conflictoplossing — is heid meer bronnen van inkomsten om male procedure en wel onder de naam het instituut van de 'compositie'. Een rechtbank kon een zaak 'composibel' als overheid te kunnen optreden. De van extra-ordinaire procedure. manier echter, waarop die overheid — In de extra-ordinaire procedure was verklaren; er volgde geen criminele de Spaanse Habsburgers — die bron- de verdachte uitsluitend voorwerp van sententie en de affaire werd met een nen via belastingheffing probeerden onderzoek, dat bovendien geheim geldbedrag afgedaan tussen baljuw, af te tappen was een van de oorzaken was en erop gericht de materiële waar- schout of andere vertegenwoordigers van de opstand en die betekende na heid aan het licht te brengen en de van het Openbaar Ministerie en de de afscheiding en vestiging van de verdachte tot een volledige bekente- verdachte. Republiek een voorlopig einde van nis te bewegen. Daartoe was de tor- Waar precies de grens lag tussen een strakkere centralisatie. Sociale tuur een laatste middel. Een advocaat 'composibel' en uitsluitend strafrechproblemen voortvloeiende uit de eco- of andere rechtsbijstand was uitgeslo- telijke behandeling, werd soms meer nomische en demografische ontwik- ten. Na een bekentenis kon een straf- bepaald door de vermogenspositie kelingen moesten op stedelijk — lokaal vonnis volgen en was beroep uitgeslo- van de verdachte dan door het begane — niveau worden opgeslost, waar ook ten. In het extra-ordinaire proces is delict. Baljuw, schout of procureur de strafrechtspleging bij gerekend niet alleen dit inquisitoire karakter be- maakten dan ook wel misbruik van kan worden. nadrukt, maar ook een politioneel ele- deze regeling en, wanneer deze prak-

De Fransen brachten eenheid in het recht

VU-Magazine 10 (1981) 4 (april)

153

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen