VU Magazine 1981 - pagina 272

heid zeggen dat een bepaalde tekst te moeilijk is. Het hangt ervan af voor wie hij geschreven is. Je moet dus eerst weten wie de lezers zijn." Voelt Renkema zich ook taalzuiveraar? .,Nee, ik ben niettegen het gebruik van vreemde woorden, ik koop ook buitenlandse produkten, dus waarom zou ik dan geen buitenlandse woorden gebruiken? Iets anders is het onnodig gebruik van vreemde woorden om indruk te maken, bijv.,,po//cy" zeggen in plaats van aanpak, of ,,expertise" in plaats van ervaring. Bij zulk soort woorden trek je een rookgordijn op van status en deskundigheid die de duidelijkheid kan schaden. Maar ja... kijk, een leidekker die ,,roofing service" op z'n wagen schildert, krijgt gewoon meer klanten. En je krijgt aanzienlijk meer reakties als je in een advertentie om een ,,interieurverzorgster" vraagt dan bij een vraag om een werkster. Het is een soort woordinflatie, maar zolang iedereen zich er aan schuldig maakt is het vechten tegen de bierkaai. Als mensen liever in de ,,living" wonen dan in de huiskamer, omdat ze zo'n groot verschil zien tussen die twee

TEHUUR Zeer rustig g e l e g e n vakantiehuisje, ook voor w e e k e n d g e b r u i k , op particulier l a n d g o e d te Laren (N.-H.), vanaf 1 julia.s. Huurtermijn 1,2 of 3 jaar.

Inlichtingen:

Heidemij Vastgoed Postbus 139, 6800ACArnhenn. Telefoon (085) 77 85 00.

246

Er moeten taalwinkels komen begrippen, nou, dan gaan ze hun gang maar. Veel grammatikaregels zijn opgesteld door schoolmeesters, maar in de praktijk blijken ze dan niet te leven, 't Zijn voorschriften van bovenaf. Ik geloof er nietzoin." We komen na deze rondwandelingen in ons taalgebied weer uit bij Renkema's proefschrift. Daar zijn wetenschappelijk onderzoek gelijk opging met het schrijven van de ,,Schrijfwijzer" kon hij tal van raadgevingen daarin opnemen die gegrond waren in uitkomsten van zijn onderzoek. Zo is er bij voorbeeld een veelgehoord advies om veel vraagzinnen in een tekst te verwerken daar die de leesbaarheid zouden verhogen. Nu blijkt uit Renkema's onderzoek dat dat helemaal niet hoeft op te gaan. In de door hem doorgeploegde Kamerstukken kwam hij tal van kamervragen aan ministers tegen die aan onbegrijpelijkheid grensden. Renkema: ,,Ook een vraagzin kan uiterst ingewikkeld zijn. Zo'n advies is dan veel te algemeen." Renkema is niet zo bang dat hij, sic, veel kritiek zal krijgen op de onleesbaarheid van zijn proefschrift. Tenslotte heeft hij het voor een doelgroep, namelijk wetenschappers, geschreven. Het wemelt immers van afkortingen, statistieken en ingewikkelde termen. ,,En datvooriemanddiezelf in de ,,Schrijfwijzer" duidelijk taalgebruik aanmoedigt," zegt hij lachend. Toch is ook de zedelijke verplichting tot duidelijk taalgebruik maar betrekkelijk, vindt Renkema. ,,Als Van Agt plotseling als een va/(bonc/s/e;derging praten was hij Van Agt niet meer. Elk persoon en elk genre heeft een eigen taalgebruik." Wat is dan een goede stijl? ,,Een goede stijl is datje iets te zeggen hebt en dat op een zo natuurlijk mogelijke wijze weergeeft. En achter je typmachine moet het hoofd van de lezer opdoemen. Veel mensen schrijven iets van zich af, hup klaar en het kan de deur uit, maar je moet je inleven, weten bij welke persoon jouw brief in de bus komt, hoe zijn of haar belangstellingsvelden zijn, welke leeservaring zij of hij heeft enzovoort" Het aardige vond Renkema zelf aan zijn niet eens zo heel erg taalkundige proefschrift het aan elkaar breien van

de eindjes van stijlverschijnselen, computerwerkzaamheden en oordelen overtaalgebruik. Binnenkort gaat Renkema de lerarenopleiding van de VU inruilen tegen de nieuwe Letterenfakulteit in Tilburg, afdeling Tekstwetenschap. Gaat hij zich nog met andere, vergelijkbare onderzoeken bezighouden? ,,Datziterwelin. Wat mij heel erg boert zijn de variaties in taalgebruik. Leg maar eens een Telegraaf naast een NRC. Naast de politieke verschillen zijn er ook grote taalkundige verschillen. En ik vind het leuk om die eens in kaart te brengen, om te zien wat nu hetverschilis. Ook is het interessant om eens na te gaan of mensen anders gaan praten alnaargelang het gespreksonderwerp. Als ik praat over mijn kinderen, praat ik misschien heel anders dan nu in een vraaggesprek over taal. Misschien bouw ik andere zinnen, natuurlijk heb ik andere woorden, maar wellicht ook een heel andere intonatie. Een andere vraag: praten mannen anders dan vrouwen? Dat zijn interessante vragen." Een verwante onderzoeksmogelijkheid ziet Renkema in het begrijpelijk

Een tekst moeilijk? Dat hangt van je lezers af! maken van teksten, zoals bij het tvjournaal wel eens is geprobeerd. ,,Hoe funktioneert eigenlijk een nota van de regering of het jaarverslag van een landelijke organisatie? Al die dikke rapporten zijn vaak verspilde moeite, de mensen lezen het toch niet of het komt helemaal niet over." ,,Taalversp///;"ng" noemt Renkema dat. Tegenover die taalverspilling zet Renkema graag de taalverwondering. ,,De meeste mensen denken nog steeds dat je er komt door regeltjes in te stampen en uitzonderingen te leren. De echte aandacht, de ware kreativitert is op die manier verdwenen. Als ik zou bereiken dat mensen zeggen: Wat zit die taal toch leuk in elkaar, dan zal het taalgebruik vanzelf beter worden. Want mensen krijgen dan veel meer aandacht voor hun eigen taalgebruik." (FS)

VU-MagazIne 1 o f 1981) 7 (luli)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen