VU Magazine 1981 - pagina 99

de Utrechtse Universiteit, zijn veeljarig president-curatorschap van de VU, zijn presidiaat van de Kiesraad, zijn bestuurslidmaatschap over het dagblad Trouw, zijn jarenlange adviezen aan de synodes van de Gereformeerde Kerken alsmede de van haar uitgaande Theologische Hogeschool te Kampen, om slechts enkele functies te noemen, waaraan hij zijn zeldzame energie en briljante bekwaamheden geschonken heeft. Met de jaren nam hij uit ai zijn functies ontslag, maar waar hij zich ook uit terugtrok, niet uit de Anti-revolutionaire Partij, wier bestuursbijeenkomsten, niet uit de SSR, wier congressen hij met zeid zamelfouw bteef iïezoek^n.

Met het heengaan van de ministervan staat mr. dr. J. Donner op 2 februari 1981 stierf de oudste oud-minister van Nederland, want alle medeleden van de beide kabinetten waarvan hij lid was, waren hem voorgegaan. Overziet men zijn lange leven, dan treft soms al wat hij heeft meegemaakt. Hij woonde de begrafenis van Kuyper nog bij en was reeds oud-minister toen Colijns zesjarig premierschap in de jaren dertig aanving. De generatie die nu volop aan het roer staat is vrijwel geheel tijdens Donners ministerschap of daarna geboren. De dag vóórdat minister Donner veertig jaar werd, werd op 2 februari 1931 de tegenwoordige minister-president Van Agt geboren! Bij dat alles valt op dat Donner zijn tijd bijhield, daarbij geholpen door een leessnelheid die weinigen evenaarden en een gezonde mate van nieuwsgierigheid, die hem levenslang is bijgebleven.

De heer Donner onder z'n eigen portret. Foto van 20 okt. '75 (tijdens reünie oud-curatoren bij 95-jarige VU)

Ook mr. Marchant was van dit antwoord — waarover mr. Donner in tweede termijn nog eens opmerkte:,./W/ynperoraf/e, waarvan ik hem de verzekering kan geven, dat ik ze niet dan na groote aarzeling tieb uitgesproken" — onóer de indruk en merkte op: ,, De belijdenis van den minister aan het slot van zijn redevoering heeft ook op mij indruk gemaakt. Doch alleen omdat daardoor de eerlijke overtuiging en de diepe levensernst van den minister werden bevestigd. Het was weldadig om het aan te hooren." Hoge Raad Dat mr. Donner na heleinde van zijn ministerschap een benoeming in de Hoge Raad prefereerde boven het lidmaatschap van de Tweede Kamer, zal niemand verbazen die hem kent. Tevens werd hij in 1933 curator van de Utrechtse Universiteit, een functie die hijjaren lang met grote nauwgezetheid vervulde. , Maar de tweede wereldoorlog bracht hem — naast gevangenschap, gijzeling en op eigen verzoek ontslag uit de Hoge Raad — weer in directe aanraking met de politiek, nuin verband met het politieke verzet tegen de Duitsers. Na de oorlog bleek hij, na al wat er gebeurd was, de door allen gewenste nieuwe president van de Hoge Raad. Wat hij voorde Hoge Raad betekend heeft, zette prof. mr G. E. Langemeijerop 3 februari 1971 uiteen in een artikel in hetdagblad Trouw. Allereerst inzake de aanvang van het presidentschap van mr. Donner.,,Het is een van Donners grootste prestaties geweest dat hij de vlekkeloze reputatie waarmee hijzelf uit de bezetting voorden dag was gekomen en de daaruit voortvloeiende invloed heeft ingezet om excessieve maatregelen te voorkomen. " En meer in het algemeen:,, Donner verstond de kunst zich te laten gelden zonder dat het opviel, laat staan irriteerde. Ik heb altijd de indruk gehad dat het vooral de ga ve was om 'n opdoemend probleem eerder dan anderen tezien en een oplossing ervoor gereed te hebben die hem daarbij te stade kwam." Daarnaast waren er na de oorlog zijn hervat curatorschap van

vu-Magazine 10 (1981) 3 (maart)

Zijn functies brachten met zich mee dat hij veel zwijgen moest en ,,de kameren van zijn Aiarf" slechts in vertrouwd gesprek kon ontsluiten. In zijn beoordeling over mensen en hun situaties was hij ook dan even scherpzinnig als mild. Wie hem goed kenden, wisten dat hij temperament had en zelfs kon opvliegen en verontwaardigd zijn, maar hij wist zich naar buiten steeds te beheersen. Wat men van hem leren kon was: te dienen. Wanneer mr. Donner een taak zag liggen, ging hij er niet voor opzij en maar zelden had hij daartoe aanmoediging nodig. In die bereidheid heefthij in 1926 een niet begeerd maarzeer geslaagd ministerschap aanvaard, waarvan hij blij was dat het in 1939 niet opnieuw aanvaard behoefde te worden, hoewel De Geer het ministerambt hem toen opnieuw had willen aanbieden. In die geestesgesteldheid volbrachthij zijn vele functies en onderging hij stilzwijgend de lasten ervan. Ook in correspondentie was hij voorbeeldig stipt: met zijn fraai gedistingeerd handschrift beantwoorde hij iedere brief of uitnodiging die daar recht op had. De publiciteit beminde hij doorgaans niet, evenmin als het houden van redevoeringen. Maar wanneer hij hier een taak zag, nam hij ook deze op zich. Het meest treffend en moedig heb ik gevonden de rede die hij heeft uitgesproken op 1 december 1960 bij de begrafenis van jhr. mr. D. j . de Geer te Jutphaas. Ondanks de fouten van mr. De Geer te Londen begaan, was mr. Donner De Geer door alle stormen heen trouw gebleven, en kwam daar rond voor uit. Voor wat de Vrije Universiteit betreft, zullen vooral de ouderen in onze kring en met name diegenen die hem als presidentcurator binnenskamers aan het werk hebben gezien, kunnen getuigen van zijn grote invloed, zijn diepe overtuiging en kracht als regent, al beminde hij ook in deze functie de publiciteit niet. ,,Ik heb niet gestudeerd aan de VU", zei hij mij eens, maarm/y dunkt, dat heb ik nu wel goed gemaakt!" Metüitunderstatemenf van een zeer bewuste SSR-man heeft hij zijn betekenis voor de Vrije Universiteit raak getypeerd. Voor diegenen die hem goed gekend hebben, is hij ondanks het. bereiken van een zeer hoge leeftijd, doordat hij nog tot in december 1980 overal waar hij kon verscheen, als,,uit ons midden weggenomen." Diegenen die hem persoonlijk gekend hebben zullen hem zeer missen en in dank blijven gedenken. Amsterdam, 3 februari 1981

G.PUCHINGER

89

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen