VU Magazine 1981 - pagina 236

Terloops liet Wecke daarmee duidelijk merken dat de schrik voor de Russen er al vroeg in zaten niet afhankelijk is van de vraag of het nu kapitalisten dan wel kommunisten zijn die het in Moskou voor het zeggen hebben. De Kozakken, de Tartaren, Djengis Kahn, de politiek van de tsaren boezemden ook vóór oktober 1917 al menigeen in het Westen angst in. De Nazi-propaganda wist uitstekend in te spelen op deze angst voor,,de horden uit het Oosten". Omgekeerd koesteren ook de Russen een historisch gewortelde angst voor het Westen, ongeacht welk ekonomisch stelsel daar heerst. Tussen 1800 en nu rukten westelijke legers vijfmaal op naar Rusland. In 1812 Napoleon, in 1853 de Engelsen en de Fransen, in 1914 de Duitse en Oostenrijkse legers, in 1919 ondermeer de Engelsen, Fransen en Amerikanen om de nog jonge revolutie neer te slaan en in 1941 de legers van Nazi-Duitsland, waarin vele tienduizenden Fransen, Belgen, Nederlanders en andere Europese vrijwilligers meevochten. De lezingenreeks over vijandbeelden was georganiseerd door de in oktober 1979 aan de VU opgerichte Initiatiefgroep Vredesonderwijs, een breed samengesteld gezelschap dat zich ten doel stelt het vredesonderwijs in alle fakulteiten aan bod te laten komen. Voorlopig ligt dat doel nog in het verschiet, wél was er belangstelling van de vakgroep polemologie. De polemoloog drs. J. B. Oostenbrink opperde het idee een voor elke student toegankelijke kollegereeks over ,, vijandbeelden" te organiseren. Het onderwerp moest zo breed mogelijk zijn opdat zoveel mogelijk studenten van zo veel mogelijk fakulteiten aan de lessenserie konden deelnemen. Niet alleen leek het onderwerp vaag, daar kwam nog eens bij dat nog vrijwel geen wetenschappelijk onderzoek naar vijandbeelden is verricht, ook niet buiten Nederland, en dat de als klapstuk bedoelde lezing van VU-eredoktor Frank Barnaby op het laatste ogenblik moest worden afgezegd. Niettemin kwamen zoveel verschillende aspekten van de internationale politiek naar voren dat de serie meer aandacht waard leek dan hij kreeg. Het geheel was verdeeld in twee serietjes. In het eerste stond het vijandbeeld in het algemeen centraal. In het tweede ging het vooral om het veranderen van vijandbeelden, bij voorbeeld door middel van het onderwijs. VUmagazine geeft een samenvatting van wat een aantal sprekers te berde bracht.

Op zoek naar de vijand Wat is eigenlijk een vijandbeeld? ,,Het antwoord daarop is maatschappelijk relevant" betoogde drs. Wecke, ,,omdat althans de bereidheid van het Nederlandse volk om mee te doen in akties tegen kernbewapening met name ook bepaald wordt door het antwoord dat het op die vraag krijgt. Zijn de Russen inderdaad agressief en onbetrouwbaar of niet?" Het Nijmeegs Studiecentrum voor Vredesvraag214

Drs. Leon Wecke: „Dat Amerikanen niet met atoombommen durven gooien, is niet vol te houden". (Foto: Jan van Teeffelen)

stukken van drs. Wecke deed in samenwerking met het NIPO een uitgebreid onderzoek naar het vijandbeeld in Nederland. Het verscheen onlangs in druk („Vijandbeeld in de Nederlandse publieke opinie", 1980). Daaruit blijkt ondermeer dat 52 procent van de Nederlanders, voor het (Oost-)blok gezet, banger is voor onze eigen kernwapens dan voor de kommunistische dreiging uit het Oosten. ,,Niet Rusland maar de wapentectinologie is onze grootste vijand" had Wecke zelf in 1978 al geschreven in een artikel in Hervormd Nederland. Hij vervolgde zijn lezing met een aantal stoeipartijtjes rond de begrippen (vijand-)beeld, gedrag en werkelijkheid. Wecke: ,,Als mensen situaties als werkelijkheid definiëren dan zijn deze werkelijk in hun konsekwenties" en daarmee haalde hij een uitspraak van W. I. Thomas aan. ,,Beelden leiden tot een bepaald gedrag en een bepaald gedrag leidt tot bepaalde beelden. Afschrikking leidt tot een vijandbeeld en een vijandbeeld houdt mede de afschrikking in stand." Wanneer is iemand een vijand? Volgens Wecke is dat het geval als je je door personen of groepen bedreigd voelt.,,Vijand" is een veel subjektiever begrip dan ,,bedreiging", waarvan je kunt vaststellen of die wel of niet aanwezig is. Wecke zei dat een vijandbeeld ontstaat als een objektief gevaar van de betrokkenen een ,,lichaam" krijgt: mensen en groepen nemen de gedaante van vijand aan, nemen in de hoofden van de mensen de plaats in van situaties en omstandig'U-Magazinel

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen