VU Magazine 1981 - pagina 240

JI.-V»iL«L>>am( van MAANDAG 16 MAART 1981

BREZJNEV-ADVISEUR GEORGI ARBATOV:

De ontspanning is niet dood Van onze verslaggever AMSTERDAM — „Ik blijf ia», ovem»'"^ ' •'e ont-

en die in het laatste jaar zelfs heftig bestreden. Nu is er de regering-Reagan, die het defensiebudget verhoogt met meer dan 100 miljard gulden, die het SALT-2-verdrag terzijde , ^ u t / t , die de militaire hulp aan _^e Derde-Wereldlanden sterk 'ie in Midden-Amerika ^ laat ziert, die Mos^schuldigt „iruer"~ '•"iKïvén

tevreden te stellen, meende Nobel. Hij wist dat met een treffend voorbeeld te illustreren. Op een huidige grief tegen de Sovjet-Unie, het als satellietstaten gebruiken van een aantal Oosteuropese landen, reageerden de Amerikanen destijds, toen deze situatie zich ging aftekenen, uiterst gematigd. Nobel: ,,Officieel was het de Amerikaanse politiek om te verhinderen dat de Sovjet-Unie in de Oosteuropese landen bij uitsluiting van anderen macht zou uitoefenen. Door een enkele auteur is zelfs gesteld dat Amerika gepoogd zou hebben zijn doelstellingen op dit punt te bereiken door een politiek van atomaire chantage. De feiten leren echter dat Amerika wel de beginselen van demokratie, vrije verkiezingen en representatieve regeringen heeft verdedigd (..) maar dat weinig politieke, laat staan militaire druk is uitgeoefend om deze beginselen daadwerkelijk te effektueren. De Amerikanen hebben tenslotte genoegen genomen met enkele onbeduidende koncessies." Dat was mede een gevolg van reeds in de oorlog gemaakte afspraken. Van meet af aan eiste Stalin een belangrijke gebiedsuitbreiding ten koste van Polen, Roemenië en de Baltische Staten. In oktober 1944 maakte Churchill met Stalin een afspraak over de verdeling van de Balkan. Rusland hield zich daar redelijk aan, aangezien Stalin al veel meer kreeg dan hij ooit had durven dromen. De gebiedsuitbreiding diende meer voor defensieve dan voor offensieve belangen. ,,Maar waar eindigt 'n politiek van veiligheid en begint een politiek van imperialisme", vroeg Nobel zich af. ,,lk ben het ermee eens dat het begrijpelijk is dat Rusland zo reageerde na een oorlog tegen Duitsland die bijna z'n ondergang bewerkstelligd had. Maar objektief blijft natuurlijk staande dat deze veiligheidsvoorziening ten koste ging van de veiligheid van bij voorbeeld de Polen en de Balten. Dat moetje niet wegwerken in zo'n geval. Daar moet je precisie over zien te verkrijgen hoe je dat waardeert. Waarom heet dat dan niet een inperking van de mogelijkheden van bij voorbeeld het Poolse volk om zich te ontplooien zoals het zelf wil?" Ook de Trumandoktrine (hulp van Amerika aan door het kommunisme bedreigde landen) diende voornamelijk om het binnenland gunstig te stemmen. Toegepast werd zij niet, behalve in 218

— Zou het eonsequenties hebben? „Ach, we zijn niet zoals de Amerikanen. Als zij alleen maar veronderstellen dat wij iets zouden kunnen doen, beginnen ze al met dreigementen. Zoiets doen vrii -' — Sommige toaar^-deSoojet-V

Griekenland, aldus Nobel. Toch wil hij de schuld van de koudeoorlogsideologie niet helemaal in de schoenen van de kiezers schuiven: in bepaalde regeringskringen kan men al in een vroeg stadium van de Koude Oorlog zien dat men daar het opgebouwde vijandbeeld ernstig nam. In 1946 bijv. verscheen het rapport-Clifford waarin gepleit werd voor de voorbereiding van middelen om een nukleaire en biologische oorlog te kunnen voeren tegen de Sovjet-Unie. Een vijandbeeld kan dus aanvankelijk dienen voor de publieke opinie, maar naderhand een werkelijke faktor worden in de buitenlandse politiek, was de strekking van Nobels verhaal. ,,De treurige Vlet Nampolitiek demonstreert hoe de politieke rationaliteit het slachtoffer kon worden van wilde en onbeheerste voorstellingen van de Koude Oorlog." Een ander gevolg kan zijn: het immuun worden voor misschien zo kwaad nog niet bedoelde voorstellen van de ,.vijand" om de impasse te doorbreken. Hierover ontspon zich een aardige diskussie tussen Nobel en zijn gehoor in de kollegebanken. Vragensteller: ,,...maar juist het anti-Sovjetbeeld was nodig om (...) de Amerikaanse politiek te rechtvaardigen en door te voeren. U had het erover dat de Russische ontwapeningsvoorstellen voor intern gebruik waren. Maar waarom zijn de Amerikanen daarop nooit ingegaan? Hadden ze dat wel gedaan dan was de Russen hun eigen wapen uit handen geslagen als ze wilden laten zien dat hun tegenstander zo agressief was." Nobel: ,,(...) Het antwoord is natuurlijk dat de Amerikanen en Engelsen geen ontwapening wensten, heel eenvoudig." Vragensteller: ,,Maar dan hadden de Russen wel enig recht om te spreken in termen als imperialisme." Nobel: ,,Dat geloof ik wel ja. Maar natuurlijk hadden de Westerse mogendheden ook erg veel recht om te spreken van het Russische imperialisme. Wat dat betreft kunnen ze elkaar veel verwijten." Vragensteller: ,,Maar het Westen heeft de meeste bewapeningszetten eerder gedaan." Nobel: ,,Dat ben ik met u eens. Ik ken het hele rijtje ... de bewapening is opgelegd door Amerika en niet door Rusland."

*.• vu-Magazine 10 (1981) 6 (Juni)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen