VU Magazine 1981 - pagina 348

Uit de Hortus

„Leliën des velds" door Daan Smit

„Ik ben een narcis van Saron.een lelie der dalen. Als een lelie tussen de distelen "(Hooglied 2:1-2) „Uw beide borsten zijn als tweeling-jongen van gazellen die temidden van de leliën weiden." (Hooglied 4:5) „...Van mijn geliefde ben ik en van mij is mijn geliefde, die temidden der leliën weidt" (Hooglied 6; 2-3) „En watzijtgij bezorgd over kleding? Let op de leliën des velds, hoe zij groeien; zij arbeiden niet en spinnen niet; en Ik zeg U dat zelfs Salomo in zijn heerlijkheid niet bekleed was als een van deze.'' (Mattheus 6:28-29 en Lucas 12:27) De lelie is waarschijnlijk de meest bekende en ,,omstreden" plantdiein de Bijbel wordt genoemd. In de catalogus die samenging met de tentoonstelling ,,Planten uit de Bijbel" (verleden jaar n.a.v. het 100-jarig bestaan van de VU georganiseerd) schrijft de samensteller Drs. M.H. van Esoverditonderwerp hetvolgende: De ,,roos" van Saron uit Hooglied 2:1 is eindelijk een narcis (Narcissus tazetta) geworden, al blijven er stemmen opgaan, dat de tulp (Tulipa montana) meer in aanmerking komt. Diezelfde narcis bloeit nu in de steppe waarover Jesaja het heil aankondigde(Jes. 35:1). Het zal nog wel even duren voor ook de kerkelijke tophitover,,De Dorre vlakte der woestijnen" zich bij het vernieuwde spraakgebruik heeft aangepast. Dat hoeft ook eigenlijk niet, nu in de Ne-

318

gev op de kwekerijen de rozen uit het zand tevoorschijn getoverd worden Misschien is het slechts een kwestie van tijd en zullen wij ooit nog eens weten welke bloemen precies bedoeld zijn metde,,leliën" waarover het Hooglied zo graag spreekt (zie boven) en die het volgensChristus in schoonheid winnen van Salomo (Mattheus 6:28). Nu kunnen wij nog niet kiezen uit de tientallen felgekleurde bloemen die de velden tooien en die allemaal wel eens door de geleerden zijn voorgedragen als kandidaat in deze schoonheidswedstrijd: Adonis palestina, Anemone coronaria, Ranunculus asiaticus, Cyclamen persicum, Hyacinthus orientalis, Nymphaea lotus, Iris pseudacorus, Lilium candidumen al die andere die wij u willen laten ruiken ter ere van heffeest. Misschien zullen wij het ook

Herfsttijloos (Colchicum autumnale) in blad en met vruchten

nooit weten. De bijbel laat ons wel vaker zitten met een identiteitsprobleem. Inderdaad, de verwarring is groot. Wanneer in het voorjaar, na stijging van temperatuur, gepaard gaande met een mals regentje, zich de berghellingen in Israel met allerlei bloemen tooien, is het moeilijk een bepaalde plantmetde naam lelie zoals in de Bijbel beschreven te betitelen. Op zich zijn ze allemaal even fraai. Veel van de planten die als leliete boek staan zijn in ons klimaat heel goed te kweken. Wie heeft er in het voorjaar al niet eens een bosje anemonen (Anemone coronaria) gekocht. Dat deze zo begeerde snijbloemen ook in ieder tuintje kunnen groeien zal waarschijnlijk velen ontgaan. Voor weinig geld zijn de knolletjes te koop die zowel in het voorjaar (zomerbloei) als in het najaar (voorjaarsbloei) geplant kunnen worden. Ook voorde met wat kleinere bloemen als Cyclamen persicum getooide soortgenoot Cyclamen hederifolium en aanverwante winterharde soorten, is het nu de tijd de knollen aan te schaffen. In een humeuse, goed doorlatende grondsoort kunnen ze het, naenigejaren te hebben vastgestaan, uitstekend doen, mits ze worden beschermd tegen al te veel hemelwater, door er bijv. een glasplaatje bovenop te leggen. Voorde ranonkel, Ranunculus asiaticus, geldt in alle opzichten hetzelfde als bij de Anemoon. Ook hyacinten worden te kust en te keur in alle kleurvariaties aangeboden al hebben we hierte doen met selecties van de oorspronkelijke wilde Hyacinthus orientalis. Een herfsttijloos die veel weg heeft van de in Israel groeiende soorten, is Colchicum autumnale. Deze komtalgemeen in hetwild voor in geheel Europa Probeert u hem eens. Het

is een z.g. droogbloeier, die vanaf augustus overal te koop is en gewoon droog en wel in de vensterbank tot bloeien komt. Na de bloei kan de knol de tuin in waar hij het liefst op een beschaduwd plekje zo'n tien centimeteronder de grond geplant zich in het voorjaar met veel groot blad tooit en in de herfst z'n op krokus gelijkende bloemen laat zien. Ook hiervan zijn vele hybriden in de handel waarvan de een nog grotere bloemen heeft dan de ander. Een waarschuwing: alle delen van deze plantzijn giftig. Zo zijn er nog meerJ^ol- en knolgewassen te noemen die in aanmerking komen zich te scharen onderde vele lelies van het veld. In 2 Koningen 6:25 wordt verhaald: ,,En erontstond een zware honger in Samaria; want zij belegerden hetzolang, dateen ezelskop tachtig zilverstukken kostte en een vierde maat duivenmest vijf zilverstukken." Metduivenmest worden de bolletjes van een Ornithogalum-soort bedoeld, die wij hier vogelmelk noemen en die ook wel als Ster van Betlehem bekend is, maar dan niet de wit-of lichtblauw bloeiende potplant die ook zo genoemd wordt, want die behoort weer tot het geslacht Campanula en heeft hier niets met in de Bijbel genoemde planten temaken. Dat het hier zeer waarschijnlijk gaat om Ornithogalum narbonense komt doordat de bolletjes van dit soort eetbaar, en die van andere aldaar inheemse soorten, giftig zijn. Toch is het de moeite waard zelf eens wat vogeimelkbolletjeste planten Naverloop van jaren zullen ze uitgroeien tot een flinke groep, waarvan het blad veel eerder verschijnt dan de witte in schermen zittende stervormige bloemen, de naam Ster van Bethlehem waardig'

vu-Magazine 10 (1981) 8 (septembe'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen