VU Magazine 1983 - pagina 298

Intensivering van liet verzet Wat is daarmee nu gezegd over de ontstaansgrond van de anti-fascistische bewegingen? Veel in feite. Voor een deel wortelden de communistische en de intellectuele verzetsbewegingen van het vooroorlogse Duitsland in de drassige grond van dezelfde depressie als hun tegenpool, het nationaal-socialisme, deed. Ook zij vormden een reactie op, en zochten een uitweg uit die recessie. Met name de communistische groepen bestonden in Duitsland dan ook al vóór het nationaal-socialisme z'n massale aanhang verwierf, en kregen hun verzefskarakter eerst na Hitler's machtsovername in '33. De intensivering èn internationalisering van het verzet in Duitsland en daarbuiten heeft echter een andere oorzaak. De Oostenrijker Langbein zei daarover tijdens de conferentie: dat Hitler rijkskanselier kon worden, terwijl zijn politieke programma tot in de finesses vastlag èn bekend was, zónder dat de grote democratische partijen daartegen een vuist van enige betekenis maakten, heeft binnen en buiten Duitsland alarmerend en activerend gewerkt. Men zag hoe gevaarlijk het was om fascisten, zonder strijd, vrij spel te laten. De internationalisering van het verzet is vooral het gevolg geweest van de internationalisering van tiet fascisme in de Spaanse burgeroorlog, aldus Langbein. Omdat Mussolini en Hitler Franco steunden, kwam een internationale golf van hulp, solidariteit en sympathiegevoelens voor Franco's wederstrevers los, van de kant van de anti-fascistische bewegingen in Europa. Beeldengroep van het oorlogsmonument in het Enschedese

260

Voor Nederland vulde Van Roon dit beeld aan met de constatering, dat er nog enkele drijfveren waren om tegen fascisme en nationaal-socialisme te hoop te lopen. De ,,l<erkstrijd", zoals in Duitsland gevoerd, waarbij de onafhankelijke kerken het onderspit dolven en de scheiding tussen kerk en staat feitelijk werd opgeheven, bracht in ons land een aantal kerkelijke groepen in staat van alarm. Een zelfde effect sorteerde ook de aankondiging van de nationaal-socialistische plannen om de weg vrij te maken voor actieve euthanasie en de sterilisatie mogelijk te maken van wat men grofweg met ,,minderwaardige volkselementen" aanduidde.

i^/linderiieid of meerderheid? Misschien is het daarom eens te meer verwonderlijk dat het werkelijke verzet in de meeste Europese landen tot een minderheid, men spreekt van enkele procenten van de bevolking, beperkt bleef. Voor een deel is dat afhankelijk van hetgeen men onder,.verzet" wil verstaan, zoals de Duitse historicus Klessmann benadrukte. Rekent men de weigering tot collaboreren daartoe, of beperkt men zich tot het actief tegenwerken? Hij wees op het probleem, hoe de staking in '38 in Duitse wapenfabrieken te beoordelen: als oppositie tegen het regime of als uiting van ontevredenheid over de ongunstige arbeidsvoorwaarden van dat moment? Zeker, het was een minderheid die zich gewapender hand durfde verzetten. Maar met name voor de latere . Symboliserend kampslachtotfer (links) en het verzet (rechts)

VU-Maga2)nel2(1983)7juli1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen