VU Magazine 1983 - pagina 67

openbaar van hun aanwezigheid, hun doelstellingen ders bij Dodewaard, knokploegen gingen krakers te en hun ,,strijdmiddelen" blijk geven. Met hun aantal lijf. Getuige de beschieting van krakers in de Amsterneemt ook hun brutaliteit toe. damse Vondelstraat in dscember 1982 neemt dit geweld steeds ernstiger vormen aan. 4. „Recrutering van voormalige radicalen of andere experts in het bespelen van de massa, het manipuleren van de massacommunicatiemedia en het uitoefenen van technieken van controle". Deze verEr is zeker reden voor grote bezorgdheid, indien de schijnselen lijken zich momenteel in ons land niet op maatschappelijke en politieke ontwikkeling in het betekenisvolle wijze voor te doen. Westen wordt gelegd naast de acht voorwaarden voor een herlevend fascisme, die de Amerikaanse politikoloog Karl W. Deutsch in 1980 opsomde. ^") Ik noem ze hieronder en voeg er mijn eigen commentaar aan toe. 1. „Een ernstige crisis in het liberaai-demokratische politieke stelsel." Verschijnselen van die aard doen zich heden ten dage voor óók in landen, die lange tijd gekenmerkt werden door stabiele politieke verhoudingen. Ons land is er een voorbeeld van. De totstandkoming van het eerste en het tweede kabinetvan Agt en met name de onmacht van het tweede kabinet-Van Agt vormen donkere bladzijden in onze na-oorlogse parlementaire geschiedenis. Men denke in dit verband ook aan het gebrek aan daadkracht van een aantal gemeentebesturen, waaronder lange tijd het Amsterdamse en van tijd tot tijd het Nijmeegse. 2. „Levendige oorlogsherinneringen of oorlogsvoorbereidingen op grote schaal". Hoewel in het Westen momenteel nagenoeg niemand zich openlijk voor oorlog uitspreekt, doen zich toch tal van verontrustende verschijnselen voor. De Amerikaanse regering en de NAVO geven krachtige impulsen aan de voortgang van de bewapeningswedloop (Pershingraketten, kruisraketten, MX-raketten), halen het vijandsbeeld uit de periode van de koude oorlog weer uit de ijskast, lenen het oör aan theorieën die stellen dat een kernoorlog met de Sowjetunie gewonnen zou kunnen worden en verlagen zodoende de atoomdrempel. Hoe bedreigend deze ontwikkeling is kan ook worden afgeleid uit het ongekend felle verzet dat daartegen is ontstaan, onder meer van de kant van de Amerikaanse bisschoppen. In een verklaring die in het weekblad Time is gekarakteriseerd als de allerfel- 5. „Herlevende hoop op nationalistische en/of racisste en meest dramatische christelijke aanklacht te- tische expansie en verovering". Racisme doet zich gen het Amerikaanse nucleaire defensiesysteem (zie ook in Nederland in toenemende mate voor, niet ook NRC Handelsblad van 30 december 1982), spre- alleen in kringen van de Centrumpartij en de Volksken de bisschoppen zich uit tegen de MX-raket, tegen unie. de strategie van een beperkte kernoorlog, tegen 6. „Krachtige antiwetenschappelijk, antirationele en verlaging van de atoomdrempel en tegen vervaging anti-intellectuele ontwikkelingen in het denken". van het onderscheid tussen kernwapens en conven- Over het vijandbeeld is hierboven al geschreven. tionele wapens. De Westeuropese NAVO-landen, Daaraan kan worden toegevoegd de bloei van het waaronder niet in de laatste plaats Nederland, wor- vooroordeel tegen etnische minderheden dat ook in den alleen al door hun lidmaatschap van de NAVO Nederland welig tiert. onontkoombaar in de Amerikaanse bewapeningspo- 7. „Wijdverbreide gevoelens van frustratie en ongelitiek en in de discussie daarover meegezogen. duld met twijfel, meningsverschillen en pluraliteit 3. „Vrees onder de hogere en middenklassen voor van zienswijzen". Met name door aanhangers van de links radicalisme en/of democratische maar dure Centrumpartij wordt een dergelijk ongeduld aan de eisen om loonsverhogingen en sociale voorzienin- dag gelegd. Een multiraciale samenleving wordt niet gen; vandaar bereidheid bij sterke groepen uit die getolereerd. Het Nederlands cultuurpatroon moet klassen, met name eigenaars van onroerend goed, zegevieren. Aan het behouden en dynamisch uitbouzakenlieden en militairen om een fascistische bewe- wen daarvan ontleent de Nederlandse staat volgens ging of dictatuur te vestigen of te steunen". Het deze groepering zijn voornaamste bestaansrecht (en laatste valt, althans in Nederland, niet op grote schaal niet aan het bevorderen van sociale gerechtigheid, waarte nemen, maar onmiddellijk moeteraan worden zoals verschillende andere politieke richtingen voortoegevoegd dat het bestaan van een omvangrijke en staan). krachtig optredende Mobiele Eenheid het streven 8. „Grote aantallen marginale individuen en wijdvernaar eigenrichting bij sommige groepen niet heeft breide gevoelens van frustratie, niet-erbij-horen, zinkunnen afwenden. Aanhangers van een voorloper loosheid van het leven, en een latente woede bij deze van de Centrumpartij ranselden Marokkanen de Mo- mensen". In dit verband kan onmiddellijk worden zes- en Aaronkerk uit, boeren bedreigden aktievoer- gedacht aan het reeds zeer grote en nog steeds

Acht voorwaarden voor herlevend fascisme

vu-Magazine 12(1983) 2 februari 1983

61

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen