VU Magazine 1983 - pagina 165

weren,,,heeft een draai aan ons denken gegeven, die velen bewust, anderen onbewust (...) ondergaan hebben". Wat trok Bouman in Freuds theorieën? Ilse Bulhof daarover:,, Vreemd als het mag klinken. Bouman vond voor zijn besef dat het in de psychiatrie toch om de ziel ging een eerste steun bij Freud". De psycho-analyse toonde de zelfstandigheid van de ziel aan. Bij Freud zag Bouman bevestigd, dat er tussen ,normaal" en ,,abnormaal" geen absolute grens ligt, maar een geleidelijke overgang en dat ook psychisch ,,gezonde" mensen met complexen strijden. Bij Freud herkende hij z'n eigen gedachten over het belang van de opvoeding bij het voorkomen van neurosen. Bouman putte daaruit de stelling, dat geestesziekten langs psychische weg voorkómen kunnen worden door, met behulp van een christelijke opvoeding en een sterk geloof, de psychische weerstand van de opgroeiende mens te vergroten. Van het grootste belang voor de psychologie achtte Bouman ook Freuds ontdekking dat neurotische symptomen, dromen, vergissingen, vergeetachtigheid en dergelijke geen fysieke

oorzaak vinden in een zwak zenuwstelsel, maar dat dit zuiver psychische verschijnselen zijn. ,,Misschien ook maakte Boumans christelijk zondebesef hem ontvankelijk voor Freuds inzicht dat het ik vaak een zo hulpeloze prooi is van het driftleven, tvlensen zijn maar gebrekkige wezens, afhankelijk van allerlei creatuurlijke beperkingen", merkte Ilse Bulhof nog op.

Gedurfd Bouman stond overigens niet kritiekloos tegenover Freuds psycho-analyse, had wel bedenkingen, maar was toch een der eersten die deze methode serieus namen. En hij was ervan overtuigd dat Freuds opvattingen, die hij als een openbaring beschouwde, een nieuwe, belangrijke periode voor psychologie en psychiatrie inluidden. De weerstand die Freud in sommige kringen ondervond, wist Bouman, werd opgeroepen door het belang dat deze hechtte aan het seksuele element in het menselijke gedrag. Het hinderde Bouman zelf allemaal niet in het minst. Zijn enthousiasme ging zelfs zover dat hij Freud prees om zijn bijdrage tot het begrijpen van, de godsdienst als ver-

schijnsel; voor dr. Bulhof een ,,wel zeer gedurfde, zelfs bijna raadselachtige bewering", van een ,,zo overtuigd gereformeerd man". Wel moet erbij vermeld, dat Bouman, toen hij zich aldus uitliet, Freuds geruchtmakende ,,Totem und Tabu" dat in 1913 verscheen, nog niet gelezen kon hebben. Instincten Bouman is in de ontwikkeling van zijn denken overigens niet bij Freud blijven staan. Daarvoor was de tegenstelling tussen zijn opvatting van de ziel als richtinggevend beginsel in het menselijk leven en die van Freud als een onbewuste bundel instincten te zeer tegengesteld. Voor Bouman was Freud een ,,gepasseerd station" toen de eerste zich meer en meer bekende tot de visie van Karl Jaspers. Het zieleleven was voor Jaspers een deels bewuste, deels onbewuste uiting van de actieve persoonlijkheid, dat wil zeggen: minder instinctmatig en geprogrammeerd dan 't voor Freud was. Bouman bleef desondanks de Freudse richting de eer toekennen voor de voornaamste onderzoekingen op het gebied van het onbewuste en voor het

Freuds behandelkamer, met rechts de divan waarop patiënten hun zieleleven blootlegden

vu-Magazine 12(1983) 4 april 1983

151

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen