VU Magazine 1983 - pagina 369

Tussen relativisme en universalisme

Hoe anders zijn andere culturen? door prof. dr. C. A. van Peursen Vroeger werd de term „anders-denkenden" gebruikt om hen aan te duiden die een andere geloofsopvatting hadden — de term sloeg dan vooral op de niet-christenen. In de wereld van vandaag komen andere verschillen naar voren: de zo andere manier van doen en denken van vreemde culturen dringt zich aan ons op. Maar zijn zij werkelijk anders?

tige wiskundige leerboeken (verzame- spoedig heel wat meer dan vier konijiingenleer e.d.), dezelfde leercompu- nen. Aldus een modern wiskundige. ters treft men aan in Europa, maar ook Dit laatste zinnetje hoort erbij, om duiin landen als Thailand, Singapore, Ni- delijk te maken dat het om meer gaat geria, Kameroen. dan om een flauw grapje: vanzelfspreKan dat echter allemaal maar? Zijn kende regels, zoals die waarop,,2 + 2 = 4 " berust, moeten toegepast (ingeandere culturen niet anders? En inderdaad, zodra men dieper graaft komen wikkeld gezegd: ,,geïnterpreteerd") verschillen aan het licht. Een nog wat worden en verliezen dan iets van hun ouderwets opgezette les in rekenen vanzelfsprekendheid. Een kind moet op een lagere schooi in Thailand. De niet alleen leren rekenen — tafels kan kinderen zeggen tafels van vermenig- zij of hij gedachteloos opdreunen — vuldiging op. De Westers geschoolde maar vooral met rekenregels of rekenleerkracht ontdekt dat een meisje, in tuig (zoals rekenmachientjes) leren dezelfde dreun als de hele klas, alleen omgaan en werken. Algemene denkmaar ,,la-la-la" zegt en maakt daar wetten blijven in de lucht hangen als zij aanmerking op. Het meisje antwoordt: geen vlees en bloed worden in onze ,, ik ken al de melodie, maar nog niet de dagelijkse wereld. De filosoof Kant In navolging van de Verenigde Staten woorden". In het kader van de Thai- zegt dat men voorbeelden moet kunworden sinds kort ook in Nederland sche cultuur, waar de melodische nen geven, want anders blijft onze conferenties gehouden over het Ja- gang van het ritueel belangrijker isdan kennis abstract en waardeloos. En panse management. Achter de zo de woorden, een goed antwoord! En een wijsgeer van deze eeuw schrijft Westerse fapade van de Japanse on- wie kent niet die bepaalde intonatie dat de natuurwetenschappen hun dernemingen gaat een Japanse men- waarmede een Indonesiër „ja" zegt, waarheid hebben, maar dat de markttaliteit schuil die, zo vermoedt men, de die aangeeft dat het in feite ,,nee" is. koopman, terecht, een andere waaroorzaak is van hun groot economisch Of de befaamde, in kamptijd dikwijls heid heeft, waar men in de praktijk succes. Kan men zich dit Japanse beruchte, Japanse glimlach. Vat dit behoefte aan heeft. En daarom: zodra geheim eigen maken en er zijn voor- vooral niet op als uitnodiging om terug wij in ons dagelijks leven staan, doen deel mee doen? Chinese geneeswij- te lachen — sommigen hebben daar- wij niet alleen anders, zoals de glimlazen dringen door in onze medische door hun leven verloren. De glimlach chende Japanner, maar denken wij wereld. Zenmeditatie wordt door velen is daar het verbergen van gevoelens. ook anders. beoefend. Indonesische danskunst De Arabische omhelzing tussen man- Een Nederlands sociaal psychiater, in wordt al op verschillende balletscho- nen. Zeer afwijkend van de Ameri- dienst van de Wereldgezondheidsorlen onderwezen. Moderne muziek kaanse omgang, die juist ruimtelijk ganisatie, bezocht de minister van neemt bewust elementen uit de India- afstand bewaart. Men lette eens op de Volksgezondheid in een land in het se en de Arabische klankwereld in zich Arabier die steeds dichter bij zijn Ame- Midden Oosten. Hij vertelde onder op. rikaanse collega of medediplomaat meer dat verschillende regeringen in Kortom, hetgeen men tegenwoordig komt, terwijl laatstgenoemde steeds Europa van overheidswege sociale wel de ,,exotische tegenstroom" weer een stapje achteruit doet. Men psychiaters ten behoeve van de geesheeft op deze manier wel het misluk- telijke volksgezondheid in dienst hadnoemt is volop in gang. „ Tegenstroom" want de beïnvloeding ken van de Amerikaanse diplomatie den. De minister zei dat hij dit zeer van het Oosten door het Westen is al ten aanzien van het Midden Oosten belangrijk vond en dat zijn land er ook van ouder datum. In verschillende ta- willen verklaren. Dat gaat wat ver, een zestal in dienst had. Later vertelde len van Azië gebruikte men de term maar andere culturen zijn toch an- iemand uit dat land aan de Nederlan„westernisatie", tegenwoordig dik- ders. derdat er in genoemd land geen enkewijls „modern/sa^/e", om dit verschijnle sociale psychiater in dienst was. sel aan te geven. En ook deze wester- Anders denken ,, Wat een leugenaar" liet de Nederlannisatie bleef niet beperkt tot de invoer Dat alles, zo zegt men wel, betreft der zich ontvallen. „A/ee", antwoordvan massacommunicatie-middelen, slechts gevoelskwesties. In ons den- de de ingewijde, ,,de minister heeft electronica en dergelijke, maar werkte ken, en vooral in onze (rationele) we- niet willen liegen, maar heeft dat aanook door in onderwijs — vooral middel- tenschap zijn wij éénder — aldus voor- tal genoemd als eerbetoon ten aanbare scholen en universiteiten zijn op al de Europeaan (Amerikaan). Er zijn zien van uzelf, omdat uzelf een sociaal Westerse leest geschoeid — hygiëne, immers universele „c/en/civeffen": 2 + psychiater bent; hij wilde laten zien dat sociale omgang. Dezelfde psychologi- 2 is altijd 4. Maar als men twee konij- hij uw functie hoog schatte." Eerder sche leertheorieën, geheel gelijksoor- nen bij twee konijnen zet dan krijg je werd al in deze kolommen verteld hoe vu-Magazine 12(1983) 8 september 1983

315

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen