VU Magazine 1983 - pagina 163

Gastvrij onthaal van psycho-analyse dankzij Kuyper en Bouman

Freud aan de VU Sigmund Freud is niet in de eerste plaats bekend geworden om zijn godvruchtigheid. Integendeel: Freud, die de vader van de psycho-analyse wordt genoemd, maakte naam door menselijk gedrag te herleiden tot driften en lage instincten. Hij was bovendien principieel atheïst, verklaard tegenstander van de heersende verdringingsmoraal en richtte zijn aandacht meer dan toen te doen gebruikelijk op de seksualiteit. Allemaal redenen waarom zijn opvattingen aanvankelijk in religieuze kring, zacht gezegd, minder repu waren. Het zal daarom verbazen te vernemen dat de theorieën van deze Freud wel zeer snel ingang vonden en wortel schoten in de wetenschappelijke gedachtenwereld van de dan nog jonge Vrije Universiteit. Dat uitgerekend Abraham Kuypers wetenschapsopvatting dit gastvrij onthaal mogelijk maakte, zal menigeen wellicht zelfs schokken.

,,Freud aan de VU" is geen fictie, zo blijkt uit een recente studie van Ilse Bülhof (Freud en Nederlaad, Ambo, ƒ 49,75). Dr. Bulhof — medewerkster aan de faculteit der godgeleerdheid te Utrecht — onderzocht, hoe Freuds ideeën in Nederland werden ontvangen en verwerkt. Eén hoofdstuk van het boek wijdde zij aan Leendert Bouman, die eertijds als eerste hoogleraar in de psychiatrie aan de VU en als oprichter en eerste directeur van de Valeriuskliniek, Freuds psycho-analyse omarmde. VU-magazine las 't met rooie oortjes en verklaart hoe deze vork precies aan de steel zit...

Dat Bouman en zijn ,,kunsten" in 't begin verdacht waren is misschien te veel gezegd, maar met name in de meer behoudende kringen rond de VU bezag men met enig argwaan zijn pogingen om geloof en wetenschap te verzoenen. Toch was aan de in 1869 te Nieuw-Beijerland geboren Leendert Bouman iedere vrijzinnigheid vreemd. Orthodox protestant opgevoed, bleef hij tot aan zijn dood in 1936, een diep gelovig mens, die — wars van exaltatie, opwekkingen en persoonsverheerlijking — nuchter religieus het ,,rustig voortgaan in de /cer/f" bepleitte en voor predikanten ,,een ijverig werken in de gemeente".

Argwaan Toen Bouman in 1907 het ambt van hoogleraar In de psychiatrie aanvaardde, dankte hij het bestuur van de Vereniging voor Wetenschappelijk Onderwijs op Gereformeerde Grondslag voor het vertrouwen in hem gesteld. Geen öZ/ncf vertrouwen, wist ook Bouman: zelf karakteriseerde hij deze benoeming als,,een daad van ge/oofemoed" die voor de benoemende 'msXanXxes,,bezwaren en moeilijkheden" meebracht. Hij repte daarvan in de wetenschap dat het wantrouwen in de schoot van de VU jegens de moderne wetenschap groot was. Dit ondanks de pogingen van VU-stichter Abraham Kuyperom onnodige achterdocht weg te nemen.

Vrije wetenschap Hoewel uit 't goede gereformeerde hout gesneden, was hij in wetenschappelijk opzicht een zeer rationeel denkend mens, die zich de resultaten van zijn wetenschappelijke onderzoekingen niet door theologen liet voorschrijven. Hij was te zeer wetenschapsman om zijn psychiatrische inzichten aan te passen aan de eisen van 't op dat moment gangbare theologische denken. ,,De bijbel is geen leerboek voor de psychologie", zo luidde één van zijn belangrijkste uitgangspunten. Hij vond in die opvatting overigens niemand minder dan Abraham Kuyper aan zijn zijde. Het was immers Kuypers zeer oorspronkelijke wetenschapsfilo-

VU-Maaazine 12(1983) 4 april 1983

Prof. Leendert Bouman: „Freud heeft een draai aan ons denken gegeven..."

149

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen