VU Magazine 1983 - pagina 290

1

^•'** *

:(S

^ f " ^ "% \ •

,**-"-^fci!i • j * ^ !

•"fïJl

%

^

j^»

^y

p#*p^

*^ii^

,lk stond voor de universiteit, vastgeltlemd tussen studenten in SA-uniform, de bloesem van de natie en zag onze boeken in de vlammen vliegen..." (RIOD)

Kulturkammer kreeg als taak het hele culturele leven te beoordelen. Er ontstonden beroepsverboden, zodat uiteindelijk duizend schrijvers het land verlieten. Dezelfde schrijvers van wie de boeken in 1933 werden verbrand. Deze poging de hele Duitse cultuur onder één noemer te brengen heeft in net begin kans van slagen gehad, niet n het minst dank zij de medewerking yan veel schrijvers. Het resultaat was oedroevend. VU-hoogleraar nieuwste geschiedenis orof dr. J. C. Hess ging in zijn ezing,,Van Weimartot Hitler"'m op de historische achtergrond van de boekverbranding. Daarbij ging het met name om de oorzaken van de val van de A/eimar-republiek in 1933 door de benoeming van Adolf Hitler als rijkskanselier. Hij noemde onder andere het gebrek aan democratische traditie, net slechte functioneren van het parlementaire systeem en de economische oelasting van de crisis uit 1927 als oorzaken. De schrijvers die het beeld van Weimar oeoaalden — Karl Marx. Karl Kautzky, Heinrich Mann. Sigmund Freud. Kurt ^ucholsky en Erich Kastner onder anjere — zagen hun boeken en ideeën /ernietigd worden. Barbarendom De gevolgen van wat slechts een voorspel was, waren ook in Nederland te merken. De criminoloog Koos van We'ingh onderzocht voor Trouw (5 mei "983) de berichtgeving in de Nederandse pers over de boekverbranding n 1933. Het beeld dat daaruit naar /oren komt is afwisselend. Het communistische dagblad De Tribune ver-

252

oordeelt de boekverbranding, maar gebruikt deze wél onmiddellijk voor de eigen verwikkelingen in Nederland. ..De kranten die de spreekbuizen vormen van de confessionele partijen onthouden zich van elk kritisch commentaar op de verbranding van boeken", schrijft Van Weringh. Hetbericht uit De Standaard is hiernaast afgedrukt, maar ook in het roomskatholieke dagblad De Tijd is geen veroordelend commentaarte vinden. De liberale kranten zijn duidelijker in hun oordeel. Het Vaderland merkt op: ,,De studenten schrijven minder goed Duits dan de meeste schrijvers wier boeken nu op de index staan." Ook andere liberale kranten zijn zeer kritisch, met uitzondering van De Telegraaf ..Schandedag voor Duitsland" scï^r^1t het sociaal-democratische blad Het Volk. De kranten van linkse signatuur besteden zeer veel aandacht aan de gebeurtenissen van de tiende mei. In een commentaar schrijft Het Volk: .,De daad die thans het rasechte Duitsche barbarendom bedrijft, heeft als symbool de beteekenis dat het aan de wereld verkondigt: de grenzen van Duitschland zijn voor de beschaving gesloten." De conclusie van Van Weringh is dat de liberalen en sociaal-democraten zich het meest druk maken om de boekverbrandingen in Duitsland. Het gaat ze daarbij met name om de vrijheid van meningsuiting. Van Weringh: ,, Van verontrusting over het verbranden van boeken, de meest extreme vorm van het niet dulden van andermans opvattingen, blijkt in de confessionele pers geen sprake te zijn. Veel

van de schrijvers wier boeken in de vlammen opgingen werden in die pers trouwens ook uitermate krachtig bestreden. " Rot Een ander voorbeeld van het op z'n minst niet negatief staan tegenover de boekverbranding, is volgens Van Weringh de letterkundige Gerard Knuvelder. Hij juichte de boekverbrandingen toe: ..Rotte plekken dienen grondig uitgesneden te worden", en vroeg respect voor de moedige mannen die deze daad uitvoerden. Terugkijkend op deze periode wekt het vaak verwondering dat mensen niet beter in de gaten hadden wat er eigenlijk aan de hand was, en nog zo lang doorgingen met het kleineren van deze gebeurtenissen. Verbazingwekkend is óók, dat zoveel ,,intellectuelen" aan dit soort aktivitetten meededen. In de tentoonstelling op de VU die tot 7 juni duurde, is aan dit aspekt aandacht besteed. Ook mevr. prof dr. E. Ibsch, die op 16 mei de tentoonstelling opende, wees hier in haar openingstoespraak op: ,,Een universiteit — de plaats bij uitstek waar docenten en studenten gezamenlijk de grenzen van intellectuele vrijheid en gebondenheid in bespreking behoren te brengen — moet stilstaan bijeen gebeurtenis waarin docenten en studenten op niet mis te verstane wijze hebben geparticipeerd. Onze Vrije Universiteit doet er goed aan zich niet onbetuigd te laten." Belachelijk De problematiek van intellectuelen die zich met het fascisme liëren kwam ook

ViJ-Maqazine12(1983)7iuli1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen