VU Magazine 1985 - pagina 121

ve, levert ook deze berekeningswijze hetzelfde nationale inkomen op. Het zal bij de lezer geen verwondering wekken dat aan het nationale inkomen of produkt voetangels en klemmen zitten. De werkelijke problemen komen nog. Wie registreert loopt twee soorten risico's. In de eerste plaats dat hij of zij verkeerd registreert, en in de tweede plaats dat registratie, bewust of onbewust, achterwege blijft. In de loop der jaren is hierover een stroom van literatuur verschenen. Twee zeer recente publikaties wil ik noemen, dat zijn: Preadviezen van de Vereniging voor de Staathuishoudkunde over De informele economie en een speciale uitgave van Economisch Statistische Berichten over De illegale economie. Samen voldoende informatie om een weekend welbesteed te gebruiken. Vervolgens zal ik het geleverde commentaar van een vijftal groepen — te weten: de groenen, de feministen, de fiscalisten, de holisten en 'echte' economen — de revue laten passeren ten einde de informele economie in een ruimer kader te plaatsen.

De groenen Vooral na de publikatie van The costs of economie growth door E. J. Mishan in 1967 en van The limits to growth, een rapport aan de Club van Rome door Dennis L. Meadows in 1972, wordt er ernstig aan getwijfeld of economische groei een adequate beschrijving van welvaartsverbetering is. Van groene zijde wijst men erop dat menselijke activiteiten beslag leggen op milieufuncties zoals schone bodem, zuiver water, frisse lucht, stilte. Een gedeelte van de produktie is bestemd om het verlies aan milieufuncties goed te maken. Wij kunnen hierbij denken aan de bouw van zwembaden en waterreinigingsinstallaties, het ongedaan maken van luchtverontreiniging, het plaatsen van een drievoudige beglazing om de bulderbaan niet te horen, het herstel van de gevolgen van ver-

keersongelukken. In de terminologie van het stelsel van nationale rekeningen is hier eerder sprake van een intermediaire leverantie dan van finale produktie. Er heeft een verkeerde registratie plaatsgevonden. Deze produktiewaarde hoort niet thuis in het nationale inkomen en dient eruit te worden verwijderd. Maar er is meer aan de hand, want er ontstaat ook wat R. Hueting in zijn proefschrift noemt: nieuwe schaarste. Deze nieuwe schaarste houdt in dat door toedoen van het economische proces het pakket milieugoederen .vermindert. De groenen vinden dat ten onrechte deze verslechtering van het milieu buiten de registratie is gehouden. Het officiële nationale inkomen is dus te hoog uitgevallen. Verschillende auteurs hebben naar een methode gezocht om deze negatieve effecten te becijferen. De uitkomst van deze onderzoekingen is dat in de meeste gevallen het kwantitatieve antwoord niet kan worden gegeven.

De feministen Wederzijdse dienstverlening is een produktieve zaak. Als twee huisvrouwen tegen betaling bij elkaar gaan werken, dan gaat het nationale inkomen omhoog. Dit inkomen verandert niet als ieder van hen in eigen huis werkt, ofschoon in de feitelijke voortbrenging (van diensten) geen enkele wijziging is opgetreden. Hiermee hebben wij het vraagstuk van onbetaalde arbeid aangeroerd. De belangrijkste categorieën daarvan zijn: huishoudelijke arbeid, doe-het-zelf-activiteiten en vrijwilligerswerk. Vrouwen zijn in veel sterkere mate bij onbetaalde arbeid betrokken dan mannen. Veel gehuwde vrouwen verrichten (bijna) uitsluitend onbetaalde arbeid in de vorm van huishoudelijk werk, boodschappen doen, kinderverzorging en overige bezigheden: huisdieren en kamerplanten verzorgen, tuinieren, handwerken en dergelijke. Heel uitdrukkelijk staat in de nationale rekeningen vermeld: diensten welke huisvrouwen in het gezin bewijzen blijven bij de berekening van de produktie buiten beschouwing. Daartegenover staat dat andere, betaalde arbeidsprestaties van met name mannen wel worden gemeten. Zo betoogt men van de kant van de feministen dat het rechtsgevoel van vee] vrouwen voor een groot deel te bevredigen is indien de waarde van de onzichtbare arbeid van voornamelijk vrouwen in het nationale inkomen wordtopgenomen. Vooral de econome Marga Bruyn-Hundt heeft in dit VU-Magazine 14(1985) 3 maart 1985

99

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen