VU Magazine 1985 - pagina 449

weer minister van Defensie, wist de congresgangers als nieuwtje te vertellen, dat de PvdA ijlings de uitleg van Lubbers van de tussen de VS en Nederland te sluiten overeenkomst in vertaling had toegestuurd aan Amerikaanse senatoren in de hoop dat zij zich met de zaak zouden gaan bemoeien. Veel droeg ertoe bij dat niemand in de collegezaal het gevoel had zich te buigen over een louter academisch vraagstuk. In de gangen hadden diverse vredesgroepen hun lectuur uitgestald. Zo kon, wie dat wilde, een compleet dossier verwerven bij de Stichting "Verbiedt de kruisraketten" over het Proces tegen de Staat.

kend. In feite zou de Grondwetsvraag dus beslissend kunnen zijn. Applaus Daverend applaus steeg dan ook op in de Rotterdamse Laurenskerk toen het Vredestribunaal zaterdag 21 september uitsprak dat een tweederde meerderheid nodig was. Althans zo klonk het en zo kwam het in de kranten. Bekijkt men de uitslag nauwkeuriger dan is uitgesproken dat van afwijking van de Grondwet slechts gesproken kan worden wanneer Nederland niet de macht bezit om de inzet van in Nederland te plaatsen kernwapens te blokkeren. Behoudt Nederland die macht wel, dan is er grondwettelijk geen vuiltje aan de lucht wanneer beslist wordt bij eenvoudige meerderheid. Er zijn juristen die verder gaan. Grondwetswijziging zou nodig zijn om de weg vrij te maken voor plaatsing van kruisraketten (J. C. M. Willems en het Ned. Juristenblad van 14 april "84), maar het Tribunaal oordeelde soepeler. Het kon, mits. En zo oordeelde ook de Raad van State in het 23 september '83 uitgebrachte advies. Er is alleen een aanzienlijk verschil in de aangegeven voor-

Irritatie Onbedoeld wellicht heeft het kabinet-Lubbers een enorme impuls gegeven aan de juridische discussie door de adviesaanvraag 5 oktober 1983 aan de Raad van State. Aanvraag, zowel als advies waren in de congresmap opgenomen. Onder voorstanders van plaatsing is de laatste tijd een duidelijke irritatie bespeurbaar over de interesse onder vredesgroepen voor vragen betreffende Grondwet en souvereiniteit. Plaatsingsvoorstander prof. dr. S. W. Couwenberg uit Rotterdam noemde het terugvallen op onze nationale souvereiniteit in de raketten-kwestie een reactie die hij zich zou kunnen voorstellen van de Centrumpartij, waarmee hij zich de woede op de hals haalde van IKV-voorzitter prof. dr. J. van Putten en anderen, die dit een onfatsoenlijke uitlating achtten. In het verwarde geschreeuw dat uitbrak na Couwenbergs opmerking ging helaas de kans verloren op een serieuze discussie over de vraag waarom de Centrumpartij zich niet gedroeg conform Couwenbergs theorie. Het had wellicht kunnen verhelderen in hoeverre diens opvatting hout sneed dat er sprake was van "internationalisering van het veiligheidsbeleid". Het kan best zijn dat het proces dat de NAVO voortbracht anders moet worden betiteld. "Feodalisering", suggereerde iemand op het VU-congres. De irritatie over de "de nieuwe liefde voor de Grondwet" lijkt meer te maken te hebben met onzekerheid of de boel juridisch wel klopt. Is het politiek al niet zo verstandig om een overeenkomst te sluiten, die gedragen wordt door een minderheid en die misschien uitgevoerd zal moeten worden door een kabinet dat er zo gauw mogelijk afwil, bedenkelijk wordt de zaak helemaal wanneer dok*nog'in brede kring het idee., zou postvatten dat' er met de Grondwet ge- _ rommeid is. Te veel gezaghebbende juris- ÏÏ ten delen Lubbers' opvatting niet dat een ^ meerderheid van de helft plus één voldoen- Mevrouw Marga Klompé, wier naam onverbrekelijk verbonden is aan Pax Christi, was in 1980 uitverkoren om de is voor een plaatsingsovereenkomst met de Grondwet van het Koninkrijk der Nederlanden te drade VS. Maar meer dan een krappe meer- gen bij de inhuldiging van Koningin Beatrix. Niet vol te derheid zit er voor een plaatsingsovereen- hoL^n lijkt het verwijt van o.a. prof. Couwenberg aan komst nooit in. Voor een tweederde meer- de Vredesbeweging dat men in deze kringen nooit intresse heen getoond voor dit staatsstuk en dat het daarom derheid is aanzienlijke steun vereist van de geen pas zou geven er nu plotseling mee te gaan oppositie en daarop mag niet worden gere- zwaaien.

VU-MAGAZINE -

NOVEMBER '85

waarden. Ging het Tribunaal uit van twee mogelijkheden: Nederland kan of inzet blokkeren of Nederland kan dat niet, de Raad van State verzon er nog iets tussenin. Het was voldoende wanneer Nederland "optimale invloed" op de besluitvorming zou kunnen uitoefenen. En dat zou kunnen zo dacht de Raad van State wanneer de binnen de NAVO geldende consultatie-procedure werd gevolgd. "Ook al blijft volgens deze procedure de uiteindelijke beslissing omtrent het vrijgeven van gebruik van de kruisvluchtwapens bij de VS berusten, de invloed van de staat op wiens grondgebied de wapens zijn opgesteld — in casu Nederland — is optimaal gegarandeerd. " Aldus in het vat gegoten zou een verdrag (overeenkomst, notawisseling) met de VS geen grondwettelijke problemen opleveren, aldus de Raad van State. De helft plus een zou in dat geval voldoende zijn. Kritiek Niet malse kritiek is sindsdien van diverse zijden geuit op dit advies. Feit is dat hier sprake is van "een wetenschappelijk betwist advies" prof. mr. P. W. Akkermans in Trouw van 5 okt.). Was een onzekere consultatie vooraf voldoende om Nederland in een situatie te kunnen laten geraken waarin het (in de bewoordingen van de Raad van State) "mede aansprakelijk zou kunnen worden gesteld voor een gebruik dat niet in overeenstemming zou zijn met het volkenrecht, een gebruik waarvoor Nederland de weg heeft vrijgemaakt door vrijwillig afstand te doen van de bevoegdheid om zodanig gebruik vanaf Nederlands grondgebied te beletten"? Trouwens wanneer de VS lak zou hebben aan het Volkenrecht (de ervaringen in Nicaragua zijn weinig bemoedigend) hoeveel eerbied is er in zo'n situatie dan te verwachten voor een Nederlands recht om nog iets te berde te mogen brengen en voor de toezegging dat daaraan "speciaal gewicht" zal worden toegekend? Premier Lubbers had dan ook duidelijk de behoefte om de macht van Nederland in de NAVO-procedure nog wat aan te dikken. In de eerste fase van de procedure zou Nederland (evenals de andere NAVO-partners in Europa) nog volledig de macht bezitten om inzet van de kruisraketten te blokkeren op grond van zijn uitleg van art. 5 van het NAVO-verdrag. Bij monde van dr. P. R. Bot (plv. permanent vertegenwoordiger van Nederland bij de NAVO) werden op het VUCongres zelfs visioenen opgeroepen van Nederlandse bewakingstroepen die de Amerikanen zouden beletten de raketten tegen de zin van Den Haag af te schieten of om er snel de grens mee over te gaan naar België teneinde ze daar af te vuren (gelach) maar Bram Stemerdink had ernstige twijfel of Washington de Lubbers-interpretatie van Neêrlands bevoegdheden zou onder-

365

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen