VU Magazine 1985 - pagina 49

dat de samenleving haar eigen dood organiseert; deze ziekte kan slechts effectief bestreden worden door de gehele bureaucratie op te heffen. De tweede ziekte is de Voorleesziekte, wat wil zeggen dat mensen in hun onderlinge communicatie nog geen millimeter durven én kunnen afwijken van de voorgedrukte tekst die zij in handen hebben gekregen. Op den duur leidt deze ziekte tot verschrompeling van het gehoororgaan en tot de onmogelijkheid om achter de horizon van het velletje papierde werkelijkheid te zien, En ten slotteiserdeSc/?emaif/f/sdieer toe leidt dat de patiënt zich alleen nog maar kan uiten in nietszeggende algemene frasen, van Marx via Lenin tot en metHonecker.

=• s •Q" 0^ §• 3 '^ 0 a. O)

2 •ï 1 ^

_ I

}

i '

{

''

Het zal weinigen verwonderen dat de partijleiding op een gegeven moment een einde gemaakt heeft aan de wetenschappelijke carrière van de kameraad professor. In feite moest ze wel om in haar ongeloofwaardigheid geloofwaardig te blijven. Hij is niet geïnterneerd noch geëxcommuniceerd. Dat zou het internationale imperialistische roddelcircuit te veel voedsel geven. Ze hebben hem gewoon monddood gemaakt door hem vervroegd met emeritaat te sturen en een publicatieverbod op te leggen. Zijn villa en zijn geld mocht hij houden. Op internationale congressen is hij sindsdien afwezig wegens een ernstige ziekte; inderdaad, de muilkorfditis. Onzinnig offer? De conclusie die hij uit dit partijbesluit getrokken heeft, heeft Franz Loeser in zijn onlangs gepubliceerde boek "Die unglaubwürdige Gesellschaft; DDR, quo vadis?" als volgt verwoord: "Zolang de mens een mens is, zal hij de hoop en de strijd voor het beloofde land nooit opgeven. En dat is ook goed, want alleen op deze wijze kan hij zijn voorgeschiedenis afsluiten en zijn ware geschiedenis laten beginnen, kan hij van een mens die weet wat het ware is, worden tot de ware mens. Ik wil en kan het ook niet verzwijgen: het feit dat het reëel bestaande socialisme tot een perversie van het socialisme, tot een miskraam van de geschiedenis is ontaard, is niet alleen voor mij, maar ook voor miljoenen gelijkgezinden in de hele wereld de grootste en bitterste teleurstelling van onze tijd. Het verraad dat de diktaturen in het reëel bestaande socialisme aan de vooruitgang van de mensheid begaan hebben door het socialisme tot een ongeloofwaardige soort samenleving te de-

graderen behoort tot één van de grootste misdaden uit de geschiedenis der mensheid. Beschouw ik daarom mijn eigen leven, dat geheel aan de strijd voor het socialisme gewijd was, als een tragische vergissing, als een onzinnig offer op het altaar van de verkeerde goden? Geenszins. Vandaag de dag ben ik nog meer overtuigd van het feit dat het socialisme de weg naar én in het beloofde land kan wijzen. Juist deze onwrikbare overtuiging heeft me er toe bewogen om mijn stem te verheffen tegen de diktaturen in het reëel bestaande socialisme, en toen dat in de DDR niet meer mogelijk was heb ik ondanks grote persoonlijke moeilijkheden en offers besloten om ten derde male te emigreren, in plaats van mij in mijn eigen land monddood te laten maken." In het najaar is Franz Loeser naar het Westen vertrokken, in zijn hand slechts één valies met wat persoonlijke eigendommen. Van zijn familie heeft hij sinds die tijd niets meer vernomen. Vrede en veiligheid In november 1984 was Franz voor het eerst sinds 1945 weer in Amsterdam; ditmaal om op mijn uitnodiging enige gastcolleges aan onze studenten te geven. Enige tijd daarvoor had ik hem in zijn tijdelijke woonplaats Keulen opgezocht om zijn trip naar Amsterdam inhoudelijk voorte bereiden. Hij vertelde mij dat hij bezig was met het herschrijven van zijn in 1980 in de DDR gepubliceerde autobiografie "Die Abenteuer eines Emigranten". Dankzij een strak werkschema vordert het Het Amerikaanse vrijheidsbeeld garandeerde Loeser helaas géén land van me\k en honing

werk, dat de vorm van een "love story" heeft en zijn atoompacifisme als thema, gestaag. Maar, zegt hij, het herschrijven is ook een soort herbeleven en dat maakt het tot een zware opgave. De Westduitse televisie is van plan er een tv-bewerking van te maken. En dat, aldus Franz, is nu juist het ironische van het geheel. In het Oosten snoerden ze mij de mond omdat mijn kritiek op het systeem te gevaarlijk werd; ik zou de overige DDR-burgers wel eens met mijn "kleinburgerlijke" vrijheidsprincipes kunnen aansteken. Omdat ik, monddood gemaakt, niet meer kon meebouwen aan een demokratisch socialistische samenleving in de DDR zélf, ben ik naar het Westen gevlucht. Vervolgens gaan ze daar mijn werk voor de televisie brengen, en wie zien het dan? Precies, ook alle Oostduitsers. Slechtsdrie procentvan de Oostduitsers kijkt naar het eigen journaal, en als dat afgelopen is schakelen zelfs de meest trouwe partijgangers in de regel over naar een Westduits kanaal. In Dresden hebben ze zelfs onlangs een speciale tv-mast neergezet om de Westduitse tv-signalen ook in die uithoek van de DDR door te kunnen geven. Hoeven deze mensen tenminste niet naar het Westen te vluchten vanwege de slechte Oostduitse tv-programma's. Tijdens ons gesprek kwamen ook zijn herinneringen aan Amsterdam rond de bevrijding boven. Hij had zelfs het adres van André en Moortje gevonden, de mensen die zijn broer vanaf februari 1942 verborgen hadden gehouden. Zou ik misschien kunnen proberen om ze op te sporen? Zijn gastcolleges maakten grote indruk op de toehoorders. Natuurlijk, in de eerste plaats zijn bewogen leven; maar vooral ook het feit dat hij na al die ervaringen nog steeds een optimist was en geleid werd door een vurig verlangen naar vrede en veiligheid voor de mensen op deze wereld. En dat is een zaak die meer dan ooit onze aandacht verdient. Volgens hem is de huidige wereldvrede meer dan ooit een wankele. Gezond verstand In de USA hebben meerdere presidenten met het idee gespeeld om door middel van een beperkte atoomoorlog eens en voor altijd met de Sovjets af te rekenen. En ook Reagan is er van overtuigd dat een beperkte atoomporlog, bevochten in Europa, voor de Amerikanen goed af kan lopen. In het Oosten, waar de mensen veel meer te lijden hebben gehad van de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen