VU Magazine 1985 - pagina 228

vrouwen in het ambt, leken op de kansel, oecumene en de kerkelijke acceptatie van homofilie en ongehuwd samenwonen ten spijt, lag al een levensgrote kater te wachten bij de uitgang... Eén oplettende deelnemer aan het pastoraal concilie, die zich daar spreekbuis maakte van de conservatieve katholieke minderheid van dit land, had dat misschien toen al kunnen voorspellen; een eenvoudige kapelaan uit Den Haag: A. J. Simonis. Dat uitgerekend hij, volkomen onverwachts en ogenschijnlijk uit het niets, op de één na laatste dag van het jaar (1970) waarin het pastoraal concilie wordt beëindigd, als bisschop van Rotterdam wordt aangewezen, is het niet mis te verstane teken voor de overmoedige Nederlandse katholieken dat het uit is met de vernieuwingen. Voorbijgaand aan de voordrachten vanuit het bisdom zelf, herneemt Paulus VI de absolute pauselijke macht over de Nederlandse kerkprovincie. Dat mag niet weer gebeuren, zegt kardinaal Alfrink die de nieuwbakken, Romegetrouwe Simonis nota

Nog tot en met 16 juni a.s. is de tentoonsteiling Katholiek Nederland en de paus in Rijicsmuseum Het Catharijneconvent te bezichtigen. De expositie bestrijkt de periode van 1580 tot heden en er zijn opmerkelijke herinneringen te zien aan een relatie van liefde en afkeer die de verhouding tussen de paus en katholiek Nederland eeuwenlang heeft gekenmerkt. Op dit schilderij van Jan Dunselman ontvangt paus Leo XIII de Haarlemse bisschop Botieman en enkele in Rome verblijvende Nederlanders in audiëntie. Een ontvangst die precies honderd jaar geleden plaatsvond (Rijksmuseum Het Catharijneconvent)

bene zelf moet inwijden. Maar er blijkt al geen terug meer te zijn. Wanneer Roermond kort daarop een nieuwe bisschop behoeft, wordt iedere inspraakprocedure zelfs verboden. Gijsen is de man die het Vaticaan op deze zetel wil. En progressief katholiek Nederland laat alle hoop varen op het moment dat Paulus VI eigenhandig deze inmiddels meest omstreden, gehate èn — zij 't door slechts enkelen — aanbeden bisschop, te Rome wijdt. De door wijsheid en persoonlijk gezag uitblinkende Alfrink, die bij de wijding gedwongen aanwezig is, ziet zijn beleid ten tweeden male door het Vaticaan gedesavoureerd. De geest is terug in de fles. Vanaf dat moment heeft het bisschoppelijk college nu en dan veel weg van een ruziënde schoolklas. En Rome heeft maar één remedie: meer van hetzelfde. Dat blijkt zonneklaar uit de daarop volgende benoemingen. Ook de meest recente, waarbij J. ter Schure, Gijsenadept, tégen alle wensen vanuit het bisdom in,

186

als opvolger van Bluyssen te Den Bosch wordt geparachuteerd. In het hardhandige beleid van vooral Gijsen lijkt het ultra-montanisme volledig terug in ons land. Zijn verordeningen, bedreigingen met ex-communicatie en uitspraken die, strikt genomen, niet zelden ook politieke en andere wereldse zaken betreffen, laten er geen twijfel over bestaan dat Rome weer regeert in katholiek Nederland. Aanleiding tot een 'aprilbeweging' en nieuwe golven van anti-papistische opstandigheid zal dit 'neo-ultramontanisme' in ons land niet teweegbrengen. Nietkatholiek Nederland is er niet van ondersteboven, voelt in het gunstigste geval compassie met de tegenstribbelende katholieken, in het ongunstigste geval slechts leedvermaak. En zelfs het grootste deel van de katholieke bevolking iaat 't allemaal voor wat het is. Aan slaafse volgzaamheid is men nu eenmaal allang voorbij. Want, zoals de historicus L. Rog/er met vooruitziende blik al in 1958 schreef: „ Volgzaamheid is geen deugd; zij is het instinct van de schapen; zij i's beneden-menselijl< en ontbreekt zelfs bij de l<leine l<inderen, zij moet ons aangeleerd worden (); zij is de dood in de pot voor alle gemeenschappen: zij snijdt niet alleen de excessen van eigengereidheid af, maar doodt het eigen initiatief en het besef van een persoonlijke verantwoordelijkheid." Die mening zijn zonder uitzondering blijkbaar ook de circa 85 katholieke intellectuelen toegedaan, die op uitnodiging van Michel van der Plas hun hart luchten in een aantal 'open brieven' aan paus Johannes Paulus II, gebundeld onder de titel 'Uit de grond van ons hart'. Typerend voor de houding van de katholieke intelligentia in ons land is wat de vermaarde essayist, columnist en hoogleraar antieke filosofie van de UvA, Cornells Verhoeven, in zijn bijdrage neerschrijft. ,,lk begrijp () niets van al die mensen die zich zo vreselijk druk maken over het bezoek van de paus en hele comités oprichten om het tegen te houden of te frustreren. Zij erkennen en vergroten daarmee een macht die alleen bestaat bij de gratie van gehoorzaamheid en verzet en dus totaal misplaatst is. () Als hij, twintig meter van mijn huis af, door Den Bosch zal rijden in zijn pausmobiel, zal ik waarschijnlijk wel even gaan kijken. Ik wil die mooie, slimme kop wel eens in het echt zien. Maar verwacht niet dat ik ontroerd neerkniel af hem zuchtend wensen toevertrouw omtrent de vrede in de wereld en de gewetensnood van de katholieken." D Voor dit artikel werd gebruik gemaakt van, onder meer, de volgende publikaties: C. Augustijn: Kerk in Nederland 1945-1984,1984; O. Dolle: Titus Brandsma-karmeliet, 1985; W. Goddijn: De beheerste kerk, uitgestelde revolutie in R.K.-Nederland, 1973; W. Goddijn e,a.: Opnieuw God in Nederland, 1979; Godsdienst: R.K., herleeft het anti-papisme of zijn de katholieken niet te vertrouwen? 1980; F. van Heek: Het geboorte-niveau der Nederlandse Rooms-Katholieken, 1954; L. Knappert: Geschiedenis der Nederlandsche Hervormde Kerk, 1912; P. J. Maan e.a.: De oud-katholieke kerk van Nederland, leer en leven, 1979; M. v.d. Plas: Uit het rijke Roomsche Leven, z.j,; Katholiek Nederland: Paus niet welkom, in Elseviers Magazine, 2 maart 1985; M. v.d. Plas e.a.: Uit de grond van ons hart, open brieven aan paus JohannesPaulusll, 1985; A. H. IVI. van Schalk e.a.: Katholiek Nederland en de paus, catalogus bij de expositie in Rijksmuseum Het Catharijneconvent te Utrecht, 1985; W. Tepe: XXiV Paepsche vergaderplaetsen, schuilkerken in Amsterdam, 1984; J. M. G. Thurlings: De wankele zuil, Nederlandse katholieken tussen assimilatie en pluralisme, 1978. vu-Magazine 14(1985) 5 mei 1985

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen